Xin đừng gọi tên nhau

Lai rai ba sợi

Tựa bài này xin phép mượn tạm bài Xin Còn Gọi Tên Nhau của nhạc sĩ Trường Sa và xin cảm ơn.

Ca sĩ Khánh Ly than thở mỗi lần bà về Việt Nam đi thăm ai thì chẳng bao lâu sau người đó mất. Thế là cư dân mạng nhao nhao lên, đề nghị bà về lần tới nên đi thăm Tứ Trụ, nếu cứ đúng như bà nói thì cả nước đổ ra khắp nẻo đường hoan hô bà.

Nhà nước Việt Nam mỗi khi muốn nhốt ai, nhất là đại gia, thường cho các báo quốc doanh hoặc các KOL trên mạng réo tên họ trước, giống như trường hợp Kiên đầu bạc, Trầm Bê, Hà Văn Thắm… đại gia nào biết cách “khắc phục hậu quả” thì yên thân hoặc nếu có vô hộp cũng có người cơm bưng nước rót.

Bên nước Anh tuần trước, Thủ tướng Boris Johnson đã réo tên Roman Abramovich, một oligarch có tài sản ở Anh. Thủ tướng tuyên bố tại Hạ viện rằng Abramovich đã bị trừng phạt, nhưng văn phòng của Johnson sau đó thừa nhận rằng tuyên bố của ông là không chính xác. Ở đây ta cũng có thể hiểu là một sự réo tên sai lầm cố ý, có chủ đích. Ông đã biết chúng mày là ai rồi đấy nhé.

Oligarch là một siêu đại gia, một siêu tài phiệt trong một chế độ quả đầu (oligarchy), một dạng quốc gia trong đó đa số quyền lực nằm trong tay một thiểu số hoặc một phe đảng. Khi nói đến chế độ oligarchy người ta nghĩ đến Nga dưới thời Putin. Xung quanh Putin là các oligarch, làm giàu không phải bằng công sức lao động, mà chỉ vì quen biết với, dựa hơi vào Putin.

Vào lúc Liên Xô sụp đổ, lợi dụng lúc tranh tối tranh sáng, luật pháp lỏng lẻo, những người có móc ngoặc tốt đã nhanh chóng biến của công thành của ông, trở thành oligarch, trong đó có Abramovich. 

Việt Nam hiện nay cũng có thể gọi là chế độ quả đầu dưới chiếc áo XHCN, một vài oligarch gồm có Vin Vượng, Thảo VietJet, Trần Bắc Hà (chết mờ ám), Kim Thoa (bỏ trốn). Những người này giàu nhanh nhờ cái đuôi “theo định hướng XHCN” (luật pháp tùy tiện, ưu đãi gia đình người “có công” với cách mạng cho dù là con rơi); tuy nhiên, so với Abramovich thì Vin Vượng thuộc hạng xoàng.

Abramovich, tỷ phú Nga

Theo Washington Post khi tên lửa của Nga dội xuống Ukraine, một trong những máy bay riêng của tư nhân đã bay lên từ đường băng gần Monte Carlo và đi theo một tuyến đường tránh có tiếng súng, trước khi hạ cánh xuống Moscow.

Chiếc Boeing lộng lẫy này thuộc về Roman Abramovich, một tỷ phú ủng hộ Tổng thống Nga Vladimir Putin. Trong tốp oligarch bao quanh Putin thì Abramovich được cho là nổi bật. Các đòn trừng phạt của phương Tây nhăm vào Putin, có nói đến trừng phạt nhóm oligarch này. Cơ sở lý luận là nếu nhóm này bị trừng phạt, họ sẽ “tác động” lên Putin vì một mớ tài sản của họ đã đội nón ra đi, không chừng họ còn bàn nhau lật đổ Putin, không thì mất hết, trắng tay không mua nổi Vodka mà uống.

Cho đến hôm nay, Abramovich chưa bị sờ gáy, vẫn bình an vô sự trước các lệnh trừng phạt do Hoa Kỳ, Anh và Liên minh châu Âu công bố. Nhưng có những dấu hiệu cho thấy ông ta đang bấn xúc xích.

Vào thứ Bảy tuần trước, ông đã thông báo rằng sẽ đặt Câu lạc bộ bóng đá Chelsea của mình vào diện “tập trung quản lý và chăm sóc” của một quỹ từ thiện. Một kiểu sang tên cho nơi khác nhưng mình vẫn là chủ sở hữu bên trong, các anh đánh vào đó là đánh vào một tổ chức từ thiện. 

Chiếc máy bay riêng hạ cánh xuống Moscow giúp nó nằm ngoài tầm với của các cơ quan chức năng ở châu Âu, khỏi bị cấm cất cánh hoặc thu giữ nếu còn ở Monte Carlo.

Chính phủ Anh đã công bố các biện pháp trừng phạt “lớn nhất và nghiêm khắc nhất”, ví dụ như đóng băng tất cả tài sản ngân hàng của Nga tại Anh, không cho Nga tiếp cận thị trường tài chính của Anh và áp đặt lệnh cấm đi lại đối với hơn 100 công ty và tỷ phú Nga.

Vẫn chưa rõ Abramovich, 55 tuổi, có nằm trong số đó hay không. 

Một nghiên cứu năm 2018 trên Journal of Public Economics, một tạp chí kinh tế của Anh ước tính rằng 60% tài sản của các gia tộc giàu nhất ở Nga nằm ở nước ngoài, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác.

Nước Anh hấp dẫn vì sự ổn định chính trị, hệ thống ngân hàng mạnh mẽ và luật bảo vệ quyền sở hữu. Nước này cũng đã đưa ra những chương trình “khuyến mại”. Hàng nghìn người đã tận dụng chương trình “thị thực vàng” cấp quyền cư trú cho người nước ngoài bỏ vào đầu tư ít nhất 2 triệu bảng Anh khi đến nơi, một chương trình mà dư luận tố giác có đầy rẫy gian lận khiến chính phủ phải stop trong tháng này.

Các tỷ phú Nga chọn Anh làm nơi hạ cánh an toàn đông đến độ London có nick là “tiệm giặt ủi” (người Bắc gọi là ‘tiệm giặt là’) của tỷ phú Nga.

Giống như các nhà tài phiệt khác, Abramovich đã gây dựng cơ nghiệp bằng cách giành quyền kiểm soát các kho tài nguyên khổng lồ, trong đó có dầu hỏa và nhôm, thuộc “sở hữu toàn dân” trước khi Liên Xô sụp đổ. (Y chang Việt Nam XHCN)

Abramovich từng là thống đốc của một tỉnh miền đông nước Nga ở độ tuổi 30. Sau đó ông nới rộng tầm ảnh hưởng đến Moscow, kết thân với với cả Yeltsin lẫn Putin. Ông đã tích lũy được một tài sản được Forbes ước tính là hơn 13 tỷ USD và là một trong những siêu đại gia Nga đầu tiên đem tiền ra bên ngoài đất nước để theo đuổi lối sống “đẳng cấp” hơn và sự an toàn tài chính mà phương Tây mang lại. (Vin Vượng nắm đuôi dưới danh nghĩa mở công ty con ở Singapore).

Tại Anh, ông ta sở hữu Chelsea, một trong những câu lạc bộ bóng đá có giá trị nhất ở Anh, mua vào năm 2003, một ngôi nhà trị giá 200 triệu đô la chỉ cách cung điện Kensington vài bước. Các bất động sản khác nằm rải rác ở Mỹ (tiểu bang Colorado), vùng Caribê và miền Nam nước Pháp. 

Còn nữa: một du thuyền có tên Solaris ở Barcelona, ​​dài hơn 135 mét, có cabin cho 36 khách ngủ lại, thủy thủ đoàn 60 người, hồ bơi và sàn nhảy. Du thuyền lớn nhất là chiếc Eclipse dài hơn 150 mét và hiện thả néo ở vùng biển Caribê.

Ông ta cũng có máy bay. Chiếc 787 Dreamliner mới nhất được định giá khoảng 350 triệu USD. Nhưng chính phủ Anh không có quyền đụng vào chiếc này. Theo hồ sơ của Cục Hàng không Liên bang Hoa Kỳ FAA, chiếc này được quản lý bởi Global Jet, một công ty ở Luxembourg, và được đăng ký tại Aruba.

Châu Quang