Tường trình về biên giới Ba Lan – Belarus

Hàng nghìn người đang mắc kẹt tại biên giới Ba Lan và Belarus, hầu hết đến từ Trung Đông và châu Á, họ đang tìm cách vượt biên trái phép vào Ba Lan, nhiều người hiện đang sống trong một khu rừng ở Belarus, giữa thời tiết ban đêm đóng băng. Một số đã chết. 

Hội Chữ thập đỏ có gửi hàng tiếp tế, nhưng tình hình tiếp tục xấu hơn. Nhà chức trách Belarus ước tính số người ở khu vực biên giới có thể tăng lên thành 5.000 người trong vòng một tuần nữa. Hoa Kỳ và EU đang chuẩn bị áp đặt các biện pháp trừng phạt mới lên Belarus, họ cáo buộc Tổng thống Alexander Lukashenko đã gây ra cuộc khủng hoảng qua các biện pháp khuyến khích người di cư sang các nước EU láng giềng của Belarus.

Ba Lan và Lithuania đã đưa ra các tài liệu cho thấy kể từ tháng 5, có ít nhất một công ty du lịch thuộc nhà nước Belarus đã giúp những người di cư có thể dễ dàng đến Belarus, trong khi một hãng hàng không nhà nước Belarus đã tăng gấp đôi chuyến bay trên một tuyến đường thường dùng cho người tị nạn.

Hàng nghìn người được cấp thị thực du lịch trong những tháng gần đây với sự giúp đỡ của các công ty du lịch ở Trung Đông hợp tác với các công ty lữ hành ở Belarus, theo các tài liệu và lời kể của nhân chứng. Phần lớn đến từ Iraq, Syria và Afghanistan; trong chuyến vượt biên đầy nguy hiểm và đôi khi chết chóc để tìm cuộc sống mới tại các quốc gia EU. Một trong những người này nói với Reuters: “Các máy bay chở khách du lịch không phải đi du lịch. Chính phủ Belarus biết rất rõ rằng những người này không phải là khách du lịch, mà điểm đến là biên giới Ba Lan.”

Một số người di cư cho biết lính biên phòng Belarus đã giúp họ vượt biên sang Ba Lan hoặc nhắm mắt làm ngơ. Hai người di cư cho biết biết lính biên phòng còn đưa cho họ kéo cắt dây thép.

Nhiều người di cư Iraq cho biết họ đã chi khoảng 1.250 USD đến 4.000 USD để đến Minsk.

Cuộc khủng hoảng người di cư đã gây ra căng thẳng giữa phương Tây và đồng minh của Belarus là Nga. Moscow đã cử các máy bay ném bom có ​​khả năng hạt nhân tuần tra bầu trời Belarus và các quốc gia giáp biên giới với Belarus và cảnh báo rằng cuộc xung đột có thể leo thang thành đối đầu quân sự.

Nhà chức trách Belarus không trả lời yêu cầu bình luận về cáo buộc họ đã tạo điều kiện cho cuộc khủng hoảng di cư. Tuy nhiên, Bộ Ngoại giao Belarus hôm thứ Hai cho biết những cáo buộc rằng Minsk đã tạo ra cuộc khủng hoảng ở biên giới là “vô lý”.

HÀNH TRÌNH ĐẾN CHÂU ÂU AN TOÀN HƠN 

Hầu hết những người di cư mà Reuters đã nói chuyện cho biết họ chấp nhận cuộc hành trình vì họ không thấy tương lai cho bản thân hoặc con cái của họ ở Syria hoặc Iraq. Một số ít cho biết họ cố gắng vào EU để đoàn tụ với bạn bè hoặc người thân.

Họ nhìn thấy cơ hội đến châu Âu bằng đường bộ ít rủi ro hơn so với đường biển, nhất là khi đi cùng trẻ nhỏ. Qua phương tiện truyền thông xã hội, họ được biết thị thực rất dễ kiếm, thông qua những người trung gian hoặc đại lý.

Hussein al-Asil là một doanh nhân người Iraq có văn phòng tại Ankara, Thổ Nhĩ Kỳ, chuyên cung cấp dịch vụ du lịch cho cả khách du lịch lẫn người muốn di cư.

Anh ta cho biết anh đã thu xếp với ba đối tác Belarus để phục vụ khách hàng của mình và làm hộ chiếu gửi từ Iraq. Sau khi đã có thị thực, người chủ hộ chiếu có thể đến Minsk qua Thổ Nhĩ Kỳ. Theo Asil, trước năm 2021, người Iraq rất khó xin thị thực đến Belarus .

Asil cho biết anh tính phí 1.250 đô la cho mỗi người – mà anh ta nhận mình là một trong những đại lý du lịch tính phí rẻ nhất. “Đại sứ quán Belarus tất nhiên biết rằng những người này không đi du lịch”, anh nói. “Đâu có thứ du lịch nào mà vé máy bay chỉ có 800 đô la mà xin visa tới 1.250 đô la. Họ biết rằng những người này sắp đến châu Âu.”

Các chuyến bay đến Minsk hoạt động thường xuyên hơn kể từ mùa xuân.

Ví dụ, hãng hàng không Belavia của Belarus đã bay 28 lần từ Istanbul đến Minsk trong tháng 2 và 31 lần vào tháng 3. Đến tháng 7, con số này đã tăng hơn gấp đôi – lên 65 lần, theo dữ liệu của Flightradar24.  Các chuyến bay của của hãng hàng không Thổ Nhĩ Kỳ trên cùng tuyến đường cũng được ăn theo, từ 32 chuyến trong tháng 3 và tháng 4 lên 64 chuyến vào tháng 7 và tháng 8. 

Trong tháng 10, cả hai hãng hàng không trên đã bay tổng cộng 124 lần đến Minsk.

EU đã phản ứng. Trước áp lực từ Brussels, Iraq đã đình chỉ các chuyến bay từ Iraq đến Minsk vào mùa thu này.

BẠN BÈ LẦN LƯỢT RA ĐI

Một khi người di cư đến Minsk, họ được di chuyển nhanh chóng đến biên giới. Người dân ở Minsk cho biết họ đã thấy ​​có rất nhiều người có vẻ như đến từ Trung Đông xếp hàng trong các trung tâm mua sắm, nằm ngủ trên băng ghế và mua đồ dự phòng cho chuyến hành trình sắp tới.

Một số người đến được Ba Lan cho biết họ đã bị lính biên phòng Belarus đánh đập và gây khó dễ trong khu vực biên giới. Họ đã từng kiệt sức, đói khát và sợ hãi.

Umm Malak, một phụ nữ Iraq 26 tuổi chỉ còn vài tuần nữa là sinh con, nói với Reuters rằng cô và gia đình đã bị đẩy qua đẩy lại giữa Ba Lan và Belarus tất cả 6 lần trước khi được vào một trung tâm tạm cư ở thành phố Bialystok của Ba Lan.

Cô cho biết cô cùng chồng và ba cô con gái nhỏ đã lội qua vùng nước sâu đến ngực và ẩn náu trong những khu rừng lạnh giá. Cô Malak xem mình là một người may mắn.

Nhiều người di cư không vào được EU và buộc phải quay trở lại Minsk hoặc quê hương của họ – đôi khi phải hối lộ mới trở lại được. Ít nhất 8 người di cư đã chết khi cố gắng quay trở lại và ngày càng có thêm lo ngại cho sự an toàn của những người còn lại, khi thời tiết mùa đông khắc nghiệt đang đến.

Bất chấp các chuyến bay từ Trung Đông đến Minsk đang bị cấm hoặc bị theo dõi chặt chẽ, Fabrice Leggeri, giám đốc cơ quan biên giới EU, cảnh báo rằng EU phải chuẩn bị cho sự gia tăng số lượng người di cư  nhập cảnh.

Các con số đã tăng đột biến. Lực lượng Biên phòng Ba Lan cho biết trong tháng 10, có hơn 17.000 lần vượt biên trái phép đã được thực hiện, cao hơn gấp đôi so với tháng 9 và hàng nghìn người di cư đang cắm trại gần biên giới của Belarus với Ba Lan.

Trở lại Iraq, tại thị trấn Said Sadiq miền Bắc, thợ cắt tóc 37 tuổi Warzer Ibrahim cho biết trong những tuần gần đây, hàng chục người trong thị trấn của anh đã rời thị trấn để đến Belarus. Anh đã quyết định cùng 2 đứa con gia nhập hàng ngũ này.

“Tôi có một đứa con lên 8, nó chưa biết viết. Tại sao? Bởi vì trường học không tốt. Và tôi thấy cuộc sống của các con tôi có vẻ không tốt”, anh nói. “Tôi nhìn thấy hình ảnh của những người sống trong rừng mỗi ngày, nhưng tôi không sợ. Khó khăn ở Belarus chỉ là tạm thời. Một tuần, hai tuần rồi cũng xong; còn ở đây, đó là chuyện mỗi ngày.”

Ibrahim nói thêm: “Ngày nào tôi cũng chứng kiến những ​​người bạn thân ra đi, và tôi không biết điều gì sẽ xảy ra với họ. Tôi biết là khó, nhưng tôi vẫn muốn đi, vì ở đó tốt hơn ở đây.”

(Theo Reuters)