Trung Quốc xử hai người Canada trước cuộc họp quan trọng

Vào lúc Hoa Kỳ và Trung Quốc sắp có cuộc họp quan trọng mặt-đối-mặt đầu tiên kể từ khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức, Trung Quốc loan báo mang ra xử hai công dân Canada đã bị giam hơn hai năm nay.

Vụ xử diễn ra vào lúc Bộ trưởng Ngoại giao Antony Blinken và Cố vấn An ninh quốc gia Jake Sullivan của Hoa Kỳ họp vào thứ Năm với Ủy viên Quốc vụ Dương Khiết Trì và Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị của Trung Quốc tại Alaska.

Hôm thứ Tư, bộ Ngoại giao Canada cho biết họ đã được Trung Quốc thông báo rằng hai công dân Canada – doanh nhân Michael Spavor và cựu nhân viên ngoại giao Michael Kovrig – sẽ được mang ra xử vào thứ Sáu và thứ Hai tại thành phố Đan Đông.

Đây là trường hợp điển hình thể hiện chính sách “ngoại giao con tin” thường được Trung Quốc và các quốc gia độc tài áp dụng. Tóm tắt vụ này, Canada bắt giam bà Mạch Vãn Châu của tập đoàn Huawei theo yêu cầu của Hoa Kỳ, muốn xin dẫn độ bà này về Mỹ để xử về tội gian lận khi Huawei buôn bán với Iran. Để trả đũa, Trung Quốc lập tức bắt giam hai công dân Canada để gây áp lực Canada không được chiều ý Hoa Kỳ.

Tính đến nay, hai người Canada đã bị giam gần 830 ngày trong điều kiện thiếu ánh sáng và không được đóng tiền tại ngoại.

Margaret Lewis, chuyên nghiên cứu về luật của Trung Quốc và dạy tại trường đại học Seton Hall nhận xét: “Đây không phải là sự trùng hợp. Nó nêu bật mối liên hệ giữa hai ông Michael và bà Mạch Vãn Châu.”

Các chuyên gia khác dự kiến quá trình tố tụng sẽ kéo dài không quá vài ngày. Họ nói có nhiều phần chắc hai công dân Canata sẽ bị buộc tội vì tòa án Trung Quốc đã bị chính trị hóa, và tỷ lệ kết án gần 100%. Các vụ án nhạy cảm về chính trị thường được tổ chức sau những cánh cửa đóng kín, kết thúc bằng các bản án thường được đưa ra trong vòng vài giờ.

Bộ Ngoại giao Canada lo ngại về sự thiếu minh bạch xung quanh các thủ tục tố tụng này. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Christelle Chartrand cho biết Canada đã nhiều lần yêu cầu tham dự các phiên tòa nhưng chưa được phép.

Donald Clarke, chuyên gia về luật Trung Quốc tại Đại học George Washington, nói rằng việc cấm các quan chức Canada tham gia tố tụng sẽ là một vi phạm rõ ràng thỏa thuận lãnh sự giữa hai nước.

Theo một nhà ngoại giao quen thuộc với các vụ này, có thể phán quyết tòa án có thể bị trì hoãn hoặc công bố muộn hơn, tùy thuộc vào kết quả đàm phán ở Alaska.

“Trong trường hợp này, phán quyết không cần đặt ra nữa,” ông Clarke nói. “Có rất nhiều cách để Trung Quốc cho mọi người ra khỏi nhà tù sau khi bị kết án, nếu Bắc Kinh thấy có lợi về mặt chính trị.”

Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã nêu vấn đề này ra với Tổng thống Mỹ Joe Biden trong cuộc gặp video song phương vào tháng trước. Trong cuộc họp báo ngay sau đó, Tổng thống Biden nêu đich danh Kovrig và Spavor và cam kết làm việc với Canada để hai ông này được tự do. Tổng thống Mỹ nói rõ: “Con người không phải là những con chip đổi chác.”

Hôm thứ Năm, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên đã bác bỏ những lời chỉ trích, nói rằng các tòa án của Trung Quốc xử lý vụ việc “một cách độc lập và phù hợp với luật pháp, đồng thời bảo vệ đầy đủ các quyền hợp pháp của những người có liên quan.”

Trước cuộc hội đàm tại Anchorage – cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa chính quyền Biden và các quan chức hàng đầu của Trung Quốc – Hoa Kỳ đã báo hiệu rằng họ sẽ tiếp tục một số cách tiếp cận cứng rắn của cựu tổng thống Donald Trump đối với Trung Quốc.

Bắc Kinh không đặt kỳ vọng đối với cuộc họp ở Alaska, báo hiệu rằng họ cũng sẽ duy trì lập trường cứng rắn. Trên trang web của đại sứ quán Trung Quốc tại Hoa Kỳ, Đại sứ Khôi Thiên Khải nói với truyền thông Trung Quốc rằng một cuộc đối thoại duy nhất không thể nào giải quyết tất cả các vấn đề giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. “Trung Quốc không đến tận Alaska để thỏa hiệp.”

Natasha Kassam, chuyên viên nghiên cứu tại Lowy Institute ở Sydney nói rằng khi mang hai người Canada ra xử vào lúc có buổi họp ở Alaska, Bắc Kinh cũng hy vọng sẽ hù dọa được các quốc gia nào đang hoặc lăm le muốn đứng chung hàng ngũ với Hoa Kỳ.

Theo Washington Post