Tổng thống Putin làm cho Nga vĩ đại trở lại

Trong cuộc tranh cử Tổng thống năm 2016, ứng cử viên Donald Trump hứa hẹn sẽ làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại, phía đối lập chỉ trích khẩu hiệu của ông. Họ bảo nước Mỹ đang vĩ đại, đâu cần ông làm cho vĩ đại trở lại, cũng đúng thôi.

TT Putin thì khác, mặc dù ông không công khai hứa hẹn làm cho Nga vĩ đại như thời Liên bang Sô viết xa xưa nhưng ông âm thầm thực hiện.

Trước khi Liên bang Sô Viết tan rã năm 1991, dân số Nga khoảng 290 triệu, đứng thứ ba trên thế giới sau Ấn độ 814 triệu, Trung Cộng 1 tỷ 1 (1) đứng trên Mỹ (thứ tư 250 triệu). Nay dân số Nga tụt xuống hàng thứ 9 trên thế giới chỉ còn một nửa (146) vì 15 nước thuộc địa đòi độc lập, tách ra khỏi Liên bang, dân số Mỹ lên hạng thứ ba sau Trung Cộng và Ấn độ.

Về kinh tế thập niên 1970, 1960 Tổng sản lượng GDP Nga khoảng một nửa của Mỹ (2) Nhưng nay chỉ còn chưa được 1/15 của Mỹ

GDP Nga năm 2014 được 2,063 tỷ, đứng thứ 7 trên thế giới, năm sau chỉ còn 1,365 tỷ (3) vì giá dầu hạ và bị Mỹ, Tây phương trừng phạt kinh tế. Nay theo quĩ tiền tệ quốc tế Nga đứng thứ 11 (1,719 tỷ), theo Wolrd bank cũng như Liên Hiệp quốc chỉ còn 1,284 tỷ hoặc 1,246 tỷ thứ 12, thứ 13 (4)

Về quân sự hồi xưa Nga ngang ngửa với Mỹ, nay tuy đứng thứ nhì trên thế giới nhờ kho vũ khí cũ (firepower.com) nhưng Ngân sách quốc phòng chưa được 1/10 của Mỹ. Nga -Mỹ thời kỳ chiến tranh lạnh phân đôi thế giới nay dân số Mỹ gấp 2 Nga, Tổng sản lượng GDP Mỹ (19 ngàn tỷ) gấp 16 lần Nga, Ngân sách quốc phòng gấp 11 lần Nga…nói chung Nga lụn bại sau 1991 vì Sô viết tan rã, các nước thuộc địa đòi độc lập, các nước đồng minh cũ Đông Âu như Roumanie, Hung Gia Lợi, Ba Lan, Tiệp Khắc, Bảo Gia Lợi, Đông Đức… từ bỏ chế độ Cộng Sản, nhiều nước trong đó còn theo Mỹ chống Nga

Ngày nay người ta cứ tưởng Nga là một siêu cường trên thế giới, như vậy ông Putin đã thành công, từ một nước Nga lụn bại so với thời Chiến tranh lạnh, ông đã vùng vẫy làm cho thế giới tưởng như nước Nga vĩ đại trở lại

Liên bang Sô Viết thời chiến tranh lạnh

Diện tích Nga chiếm tới 1/6 trên thế giới, là nước rộng nhất thế giới, nhưng dân số lại tập trung ở phần Tây Nga tới gần 80%, các thành phố lớn như Moscow, Saint Petersburg nằm ở Tây Nga (sát Âu châu). Tây Nga chỉ chiếm 25% diện tích cả nước, Đông Nga mặc dù chiếm 75% nhưng dân cư thưa thớt.

Thời Nga Hoàng họ không văn minh bằng Anh, Pháp, hãy còn chế độ nông nô, đất nước lạc hậu, họ nổi tiếng với các nhà văn hào vĩ đại được cả thế giới ngưỡng mộ như Leon Tolstoi, Dostoevsky… Tháng 2-1917 nhà lãnh đạo Kerensky lật đổ Nga hoàng thành lập một chính quyền tư sản (không Cộng sản), tới tháng 10-1917 nhà lãnh đạo Lenine cướp chính quyền từ tay chính phủ tư sản của Thủ tướng Kerensky thành lập nhà nước Cộng sản đầu tiên trên thế giới mà họ gọi là cuộc Cách mạng vô sản. Sau Cách mạng 1917, nước Nga lâm vào một cuộc nội chiến đẫm máu giữa Hồng Quân và Bạch Vệ kéo dài cho tới 1922, khoảng gần 3 triệu người tử trận của cả hai bên.

Năm 1922, Staline được cử giữ chức Tổng bí thư, năm 1924 Lenine chết, Staline kế vị. Staline người xây dựng nước Nga Xã hội chủ nghĩa, biến một đất nước lạc hậu thành cường quốc kỹ nghệ nhưng với cái giá quá cao, bằng núi xương sông máu của một chục triệu người. Staline chủ trương tiến lên xã hội chủ nghĩa tại nước Nga thôi, chưa tiến lên vô sản hóa toàn thế giới, áp dụng chính sách kinh tế chỉ huy tối đa, đất nước được công nghiệp hóa, hợp tác xã để đưa đất nước thành cường quốc. Thập niên 30 là thời kỳ đẫm máu ghê tởm nhất của nước Nga, Staline tiêu diệt, bắn giết tập thể bọn ăn bám, phản động, lừng khừng, chống đối…năm 2007 cuốn phim truyền hình Pháp lấy tên “Staline: le tyran rouge” (Staline, bạo chúa đỏ) sau này Gorbachev tố cáo Staline tắm trong máu.

Năm 1932-33 ông ta cố tình gây nạn đói giết 7 triệu người Ukraine, năm 1934-39 mở thanh trừng vĩ đại trong đảng, chính phủ, quân đội, các nạn nhân bị bắn trong các trại tập trung từ 1936-1939.

Cuộc Thế chiến thứ hai khiến Nga mất 20 triệu người (theo sách báo Liên Xô tại Sài Gòn sau 1975). Năm 1944 Mỹ nhường Đông Âu cho Nga để nhờ họ giúp Mỹ đánh Nhật ở Á châu, nhân cơ hội Staline chiếm các nước Lỗ ma Ni, Ba Lan, Tiệp Khắc, Hung Gia Lợi, Bảo Gia Lợi….từ năm 1946 giúp Mao chiếm Hoa Lục thành lập Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Trung Hoa tháng 10-1949.

Trước Thế chiến chỉ có một mình nước Nga theo CS nhưng từ cuối thập niên 40, Staline đã lập được một đế quốc mênh mông từ Âu sang Á. Tháng 8-1949 Nga cho nổ quả bom nguyên tử đầu tiên, năm sau 1950 họ ngầm giúp Việt Minh tại Bắc Việt và công khai đương đầu với Mỹ tại Triều Tiên. Staline chết ngày 5-3-1953 sau sau 30 năm cầm quyền, có năm ông Tổng bí thư kế vị tiếp theo, phần nhiều làm cho tới khi chết

Thời kỳ chiến tranh lạnh giữa khối CS và các nước Tây phương bắt đầu từ 1947.

Khrushchev: Kế vị Staline trong chức Tổng bí thư từ 1953-1954, giữ chức Thủ tướng từ 1958-1964. Ông mở chiến dịch hạ bệ Staline sau khi diệt các bộ hạ thân tín, yểm trợ chương trình không gian, chú trọng đời sống người dân. Năm 1956 Khrushchev tố cáo tội ác Staline, chính sách của ông ít đàn áp hơn.

Tháng 10, 11 năm 1956 Quân Nga đàn áp dã man cuộc nổi dậy tại Budapset của Hungary khiến phía Hung có 2,500 người chết, phía Nga có 700 người. Khrushchev chủ trương hòa hoãn với Tây phương, tài giảm binh bị, tuy thế ông cũng gây nhiều căng thẳng trong chiến tranh lạnh nhất là vụ khủng hoảng hỏa tiễn tại Cuba tháng 10-1962 Mỹ-Nga về hỏa tiễn Sô viết đặt tại Cuba, suýt đưa tới chiến tranh nguyên tử toàn diện.

Tháng 10-1964 khi Khrushchev vắng mặt bị Leonid Brezhnev và Trung ương đảng lật đổ sau 11 năm cầm quyền từ 1953-1964

Brezhnev: Kế vị Khrushchev từ 1964 cho tới khi chết vào năm 1982, tổng cộng 18 năm, người giữ chức Tổng bí thư lâu thứ nhì sau Staline. Thập niên 70 kinh tế trì trệ vì chạy đua vũ trang, chi phí Quốc phòng chiếm 12.5% Tổng sản lượng GDP (nay ngân sách quốc phòng các nước chỉ từ 1% cho tới 3% GDP). Thập niên 60, 70, 80, 90 GDP Nga ước lượng bằng một nửa Mỹ: Năm 1970 Mỹ 3,5 ngàn tỷ, Nga 1,5 ngàn tỷ, thập niên 90 Mỹ 5, 7 ngàn tỷ, Nga 2 ngàn tỷ, Nga là nền kinh tế thứ nhì sau Mỹ (5)

Brezhnev hòa hoãn với Mỹ thập niên 70, muốn tài giảm binh bị (6), năm1968 ra thuyết Brezhnev đàn áp những nước Xã hội chủ nghĩa muốn qua tư bản. Brezhnev mất tháng 11-1982.

Yuri Andropov: Kế vị Brezhnev tháng 11-1982 nhưng chỉ tại chức được 14 tháng thì bệnh chết, quan hệ Nga-Mỹ xấu đi dưới thời này.

Konstantin Chernenko: Kế vị Andropov tháng 2-1984 là Tổng bí thư thứ năm, Gorbachev là nhân vật thứ hai, ông thường chủ tọa các phiên họp vì Chernenko hay bị bệnh, ông này trở lại chính sách thời Brezhnev, chỉ cầm quyền được mười ba tháng.

Sự tan rã của Đế quốc Liên Xô

Gorbachev thay Chernenko năm 1985, ông là nhà lãnh đạo Liên bang Sô viết cuối cùng, Tổng bí thư từ 1985-1991, người đứng đầu nước từ 1988 tới ngày giải thể 1991. Ông thực hiện tài giảm binh bị, chấm dứt thời kỳ chiến tranh lạnh. Gorbachev chủ trương bãi bỏ vai trò của đảng trong cai trị đưa tới giải thể Liên bang Sô viết. Gorbachev là nhân vật lịch sử quan trọng của Nga cũng như của cả thế giới, chấm dứt chế độ CS tại Âu châu, mở ra một thời kỳ cách mạng dân chủ tự do cho Đông Âu, Nga.

Gorbachev đã thực hiện một số cải cách chính trong nước:

Cải tiến kỹ thuật, tăng sản xuất kỹ nghệ, nông nghiệp.

Đổi mới: Từ đầu năm 1987, những viên chức chính phủ không cần phải là đảng viên

Cởi mở: Bãi bỏ kiểm duyệt, thả tù chính trị và bất đồng chính kiến, người dân được quyền chỉ trích Tổng bí thư, Chính phủ.

Từ 1988 một cải cách lớn nhất từ thời Lenine: Tư nhân được quyền sản xuất buôn bán, cửa hàng tiệm bắt đầu hoạt động.

Từ tháng 6-1988, cắt giảm quyền kiểm soát của đảng trong chính phủ. Tháng 3-1989 cho bầu Quốc hội tự do trên toàn Liên Bang. Ngày 25-3-1990 Gorbachev được bầu làm Tổng thống Liên bang với số phiếu 59%.

Về đối ngoại ông cho cải thiện bang giao với Tây phương, đề nghị hủy bỏ hỏa tiễn tầm trung tại Âu châu. Gorbachev và TT Reagan họp tại Iceland ngày 11-10-1988 bàn về giảm vũ khí nguyên tử tầm trung, sẽ loại bỏ hết vũ khí nguyên tử vào năm 1996. Năm 1989 Gorbachev cho phép các nước Đông Âu tự lựa chọn chế độ, bỏ thuyết Brezhnev, ngay sau đó các nước CS Đông Âu bèn vứt bỏ chế độ CS trở lại tư bản dân chủ tự do như Ba Lan, Hung Gia Lợi, Tiệp Khắc, Bảo Gia Lợi, chỉ riêng Roumanie xử dụng bạo lực để lật độ chính quyền CS, chiến tranh lạnh chấm dứt.

Giải thể Liên bang Sô Viêt: Kinh tế xuống gần khủng hoảng cuối thập niên 80, thực phẩm khan hiếm phải dùng tem phiếu, khiếm ngạch từ 6 lên tới 109 tỷ rúp, dự trữ vàng giảm từ 2,000 còn 200 tấn, nợ công từ zero lên tới 120 tỷ Mỹ kim. Mười lăm (15) nước thuộc địa đòi độc lập, dân số tụt xuống còn một nửa (145 triệu) trong khi dân Mỹ 250 triệu. Gorbachev cởi bỏ xiềng xích CS, đem lại dân chủ tự do cho Nga, Đông Âu, 15 nước thuộc địa, là người có có công với nhân loại. Tháng 8-1991, nhóm CS bảo thủ đưa quân nhẩy dù về Moscow mở cuộc đảo chính Gorbachev nhưng thất bại. Nhân dân biểu tình chống đảo chính, quân đội bỏ về với quần chúng, không ai muốn trở lại chế độ độc tài tàn bạo, đây là cái quẫy mình cuối cùng của tàn dư CS Nga trước khi chết.

Yeltsin được bầu làm Tổng thống Cộng hòa xã hội Liên bang Sô Viết Nga 12-6-1991, lúc đó còn là Liên bang Sô viết. Khi Gorbachev từ chức, Liên bang Sô viết giải tán, Yeltsin giữ chức Tổng thống Liên bang Nga, năm 1996, ông tái đắc cử.

Thời Yeltsin thị trường kinh tế suy thoái, lạm phát, tham nhũng, vật giá tăng vọt, Tổng sản lượng kinh tế chỉ còn một nửa so với thập niên 90, thất nghiệp, lạm phát phi mã, 10 triệu người lâm vào cảnh bần hàn. Ông giữ chức tới ngày 31-12-1999 khi tỷ lệ ủng hộ không còn gì và từ chức vào ngày này, Thủ tướng Vladimir Putin thành Tổng thống lâm thời.

Putin giữ chức Thủ tướng từ tháng 8 tới tháng 12-1999, làm Tổng thống lâm thời do Yeltsin trao lại từ cuối tháng 12-1999 tới tháng 3-2000. Ông đắc cử với số phiếu 53% trong cuộc bầu cử ngày 26-3-2000, nhiệm kỳ 4 năm từ 2000 tới 2004, nhiệm kỳ hai 2004-2008, đồng thời với nhiệm kỳ của TT Bush con. Putin cử Medvedev làm Thủ tướng.

Medvedev đắc cử Tổng thống năm 2008, ông ta lại cử Putin làm Thủ tướng, tháng 9-2011 luật bầu cử Nga thay đổi nhiệm kỳ từ 4 năm tới 6 năm. Năm 2012 Putin thắng cử trong cuộc bầu cử Tổng thống với 63% số phiếu. Tháng 2-2014 Quốc hội Ukraine lật đổ Tổng thống thân Nga Yanukovych, Mỹ và Tây phương công nhận chính phủ mới. Hai ngày sau Putin đưa vũ khí lén giúp bọn gốc Nga chiếm bán đảo Crimea, cuối tháng 3 họ tổ chức bầu cử ma mãnh dưới sự yểm trợ xe của tăng để sáp nhập bán đảo này vào nước họ.

Nga bị truất khỏi G8 vì chiếm Crimea, sau năm 2014, giá dầu hạ, phần bị Mỹ, Tây phương trừng phạt khiến kinh tế Nga tụt dốc thê thảm cho tới mấy năm sau vẫn chưa ngóc đầu dậy được. Năm 2014 Tổng sản lượng GDP Nga khoảng 2,063 tỷ Mỹ Kim, năm 2015 tụt xuống còn 1,365 tỷ, năm 2016 còn 1,283 tỷ. Nước Nga chỉ trông cậy vào khí đốt, tài nguyên thiên nhiên là nguồn lợi chính của họ. Hàng hóa xuất khẩu của họ chẳng được là bao trừ một số ít các hàng giết người như xe tăng, máy bay, tầu ngầm….

Dưới thời Putin kinh tế tốt đẹp, từ 1999 tới 2008 Tổng sản lượng GDP Nga từ 1,320 tỷ lên tới 2,420 tỷ Mỹ kim, năm 2000 giá dầu thô lên cao khiến Putin khai thác dầu khí đưa nước Nga thành một siêu cường năng lượng, họ chiếm 30% tài nguyên thiên nhiên của thế giới (World nature resourses).

Tăng trưởng GDP cao, từ 1999 tới 2008 tăng trung bình 7% (7), riêng năm 2000 tăng 10%, Putin đưa Nga lên hàng cường quốc kinh tế thứ 7 trên thế giới, từ 1999 ông giúp đất nước phục hồi lại sau khủng hoảng 1989 thời Yeltsin (8)

Năm 1989, 90 kinh tế Nga khủng hoảng dữ dội, đất nước suy thoái trầm trọng về mọi mặt, Liên bang Sô viết tan tành lâm vào tình trạng bần hàn thê thảm khiền nhiều nước nhất là Tây phương khinh rẻ Sô Viết hết thời. Tuy nhiên có người nói đừng coi thường Nga, họ vẫn còn kho vũ khí cũ.

Từ ngày lên cầm quyền đến nay, TT Putin mơ tưởng cái thời vàng son của Đế quốc Nga sô chạy dài từ Âu sang Á y như Đế quốc Mông Cổ của Thành Cát Tư Hãn bẩy trăm năm trước.

Cách đây hơn 60 năm, nhân vụ khủng hoảng tại kênh đào Suez Tháng 10-1956, Thủ tướng Khruschev tuyên bố với phía Mỹ một câu xanh rờn :

“Kể từ nay, những vấn đề quan trọng trên thế giới sẽ do Nga-Mỹ giải quyết, không liên quan gì tới các nước không có hoặc có rất ít bom nguyên tử (ám chỉ Pháp, Anh)”

Nga-Mỹ thuở nào đã phân đôi thế giới mà bây giờ cái thời chọc trời khuấy nước của Sô viết xa xưa nay còn đâu?

Kết Luận

Putin chiếm Crimea, ra mặt chống đối Tây Phương và Mỹ giống như thời chiến tranh lạnh

Trên trang RFI tiêng Việt tháng 4-2014 có đăng bài “Putin cố gắng dựng dậy cái xác cũ Liên Xô”, họ nói Putin làm dấy lại không khí chiến tranh lạnh Đông -Tây. Nhật báo Aujourd’hui en France nhận định Liên Bang Sô viết đã biến mất từ 1991 và rõ ràng là Putin tỏ ra quyết tâm muốn hồi sinh cái thây ma đó không chỉ qua vụ sáp nhập Crimea mà còn qua nhiều quyết định tại Nga. Tờ báo cũng trích lời Putin có lần nói người không luyến tiếc Liên Xô là không có trái tim, không mong phục hồi Liên Xô là không có cái đầu. Tờ báo Pháp cho rằng nay sự sùng bái Sô viết được khuyến khích từ lãnh đạo, Putin để lại câu nói nổi tiếng “Sự tan rã của Liên xô là thảm họa địa lý chính trị lớn nhất của thế kỷ 20”

Những người CS tiếc nhớ chế độ cho rằng Tổng bí thư Gorbachev làm sụp đổ Sô viết là hoàn toàn không tưởng. Theo lời kể của Kissinger (9), ngay giữa cuộc Tổng tấn công của CSBV năm 1972, Brezhnev rất mong mỏi, thèm muốn được họp Thượng đỉnh với TT Nixon để thương thuyết tài giảm binh bị và mua lúa mì của Mỹ vì nước Nga bị mất mùa, thiếu thốn. Thời Gorbachev, Sô Viết đã nhận ra sự sai lầm của kinh tế chỉ huy và muốn có cuộc cách mạng mới.

GDP Mỹ nay khoảng 19 tỷ (tùy theo nguồn) gấp gần 16 lần Nga, Dân số Mỹ nay đông hơn gấp hai lần Nga (320/146), Ngân sách quôc Phòng Mỹ (700 tỷ) gấp hơn 10 lần NSQP Nga (hơn 60 tỷ). Về máy bay quân sự Mỹ (13, 444) gấp gần 4 lần Nga (3,547) về Tầu sân bay Mỹ gấp 19 lần Nga (Mỹ 19, Nga 1). (11)

Ngay như Trung Cộng nay cũng không coi Nga là đối thủ, dân số TC gần gấp 10 lần Nga (1 tỷ 3), GDP của họ là 11 tỷ Mỹ Kim gần gấp 10 lần Nga, Ngân sách quốc phòng TC nay khoảng 180 tỷ gấp 3 lần Nga, họ chỉ thua Nga về khoa học quân sự. Nay Nga vẫn được xếp thứ nhì trên thế giới sau Mỹ về quốc phòng vì nhờ kho vũ khí cũ từ thời Sô Viết để lại, nhất là vũ khí nguyên tử

Putin can thiệp quân sự vào Syria từ 30-9-2015, trung bình một ngày tốn 3 tới 4 triệu Mỹ kim, tính tới tháng 3-2016 họ chi khoảng 500 triệu (How much Has The Syrian Civil War Cost Russia And The US? www.ibtimes.com ), mục đích chỉ là lấy uy thế cho nước Nga. TT Putin cũng bị đảng Dân chủ Mỹ lên án đã can thiệp vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016 để giúp cho Donald Trump thắng cử. Sự thực ông có can thiệp bằng tung tin trên internet nhưng kết quả không được bao nhiêu, cử tri Mỹ bầu cho ông Trump vì không muốn gia đình Clinton trở lại tòa Bạch Ốc thêm lần nữa.

Trong một bài đăng trên BBC Vietnamese (24-5-2018): “Ông Lê Duẫn từ 1973 đã lo bị Mao tấn công”, họ trích lời Sergey Radchenko (GS bang giao quốc tế Anh quốc) trong bài Why Were the Russians in Vietnam? Ông này cho biết thắng lợi trong cuộc chiến VN chỉ là chiến thắng vô ích đối với Moscow, nó chỉ đem lại chút uy tín cho một siêu cường nhưng không đem lại lợi ích gì cho ngân sách nhà nước. Radchenko cũng cảnh báo sự can thiệp của Putin tại Syria giống như chiến tranh VN, dễ gây hậu quả lâu dài tai hại cho nước Nga

Putin can thiệp vào cuộc chiến Sysia cũng như Brezhnev thập niên 70 can thiệp tại Việt Nam rất tốn kém nhưng chẳng đóng góp gì thiết thực cho Moscow.

Nay không những dân số Liên bang Nga tụt xuống còn một nửa (145 triệu) mà toàn Đế quốc Liên Xô đã sụp đổ từ đầu thập niên 90 khi các nước đàn em Đông Âu từ bỏ CS. Với thực trạng thê thảm của nước Nga như thế mà Putin muốn dựng lại cái xác chết của Sô viết thì thử hỏi ông làm được trò trống gì

Muốn dựng lại Đế quốc Cộng Sản thời Staline hay Brezhnev, TT Putin không những phải chiếm lại 15 nước thuộc địa, mà còn phải chiếm lại các nước CS Đông Âu trước đây, chỉ có những kẻ mất trí mới nuôi những ảo tưởng điên khùng như vậy.

Lịch sử đã sang một trang khác từ cuối thập niên 80 và đầu thập niên 90, thời mà các Tổng bí thư Sô viết đã từng hét ra lửa, mửa ra khói nay còn đâu? thời mà Liên Bang Nga đã từng chọc trời khuấy nước, chia đôi thế giới với Hoa Kỳ nay còn đâu? tháng 8-1991, cuộc đảo chính Gorbachev tại Moscow của nhóm bảo thủ CS thất bại vì người dân không muốn trở lại thời kỳ độc tài hà khắc.

Lịch sử thế giới từ thời A Lịch Sơn Đại Đế, La Mã, Hung Nô, Nã Phá Luân, Mông Cổ.. . nhân loại đã chứng kiến biết bao cảnh Đế quốc suy tàn, không ai có thể quay ngược bánh xe lịch sử. Mới ngày nào Đế quốc Sô viết hùng cứ một nửa phần quả đât thế mà đầu hôm sớm mai đã tan như xác pháo, có sinh thì có diệt. Vạn sự vạn vật của thế gian không gì có thể thoát ra khỏi luật vô thường, sinh và diệt cũng chỉ là sự tuần hoàn của Đấng Hóa Công.

TT Putin tiếc nhớ nhưng ông không thể quay lại thời vàng son của nước Nga, ông nên quên cái thời chọc trời khuấy nước xa xưa của Đế quốc Sô Viết thì hơn

Liên bang Liên Xô đã chết từ mấy thập niên qua, nó chỉ còn để lại một tiếng vang: Vang bóng một thời

Trọng Đạt

——————
(1) Wikipedia, List of countries by population in 1989
(2) Kinh tế gia Samuelson nói trong cuốn Economics trang 830 (in 1970)
“Thập niên 1970 cũng như thập niên 1960 Tổng sản lượng kinh tế của Nga vào khoảng một nửa Tổng sản lượng Mỹ”
(In the 1970s, as in the 1960s, U.S.S.R real GNP is about one-half United States real GNP)
(3) Statista.com, Russia GDP from 2012-2022
(4) Wikipedia, List of countries by GDP
(5) Wikipedia, List of regions by past GDP (PPP)
(6) Henry Kissinger, White House Years, Chương XXV
(7) Wikipedia, Economy of Russia
(8) Wikipedia , Vladimir Putin
(9) Kissinger, White House Years, Chương XXV, Hanoi Throws the Dice: The Vietnam Spring Offensive trang 1097-1123.
(10) List of countries by GDP, Theo World Bank: GDP Nga 1,283 tỷ, Nam Hàn được 1,411 tỷ thứ 11, theo Liên Hiệp Quốc: GDP Nga 1,246 tỷ, thứ 13, Nam Hàn có GDP 1,411 tỷ, thứ 11
(11) Globalfirepower.com