Xem phần I ở đây
Tập Bẩy The Veneer of Civilization (tháng 6-1968 tới tháng 5-1969)
Hào nhoáng của nền văn minh. Sau những xáo trộn trong Đại hội Dân chủ, Richard Nixon thắng tỷ lệ thấp, hứa hẹn hòa bình.
Khê Sanh bị vây hãm 77 ngày, Tướng Abrams thay Tướng Westmoreland.
Cựu cán binh Huy Đức nói miền Bắc người dân không ai biết bao nhiêu con em, đồng bào chết trong cuộc chiến, báo chí không hề nói ta thất bại, chỉ có thắng lợi, cho tới khi chiến tranh chấm dứt gần như không ai nhận được giấy báo tử..
Bản Ướt mi buồn mênh mang nhè nhẹ nổi lên qua tiếng hát Khánh Ly
“ngoài hiên mưa rơi rơi, lòng ai như chơi vơi, người ơi nước mắt hoen mi rồi….đừng khóc trong đêm mưa, đừng than trong câu ca…”
BV gửi thêm quân vào Nam thay thế lính tử trận, con cái đảng viên được đưa đi du học trốn quân dịch, cảnh các cô các cậu con quan mặc sang trọng thoải mái ở Liên Xô, hầu hết con cái bần cố nông được đưa ra mặt trận.
Tháng 8-1968, Nixon ứng cử Tổng thống, (năm 1960 ông thua Kennedy) hứa đoàn kết nước Mỹ, chấm dứt chiến tranh trong danh dự. Mười lăm ngàn người biểu tình chống chiến tranh tại Chicago , ông Thị trưởng cho 12,000 cảnh sát, quân đội tới chống biểu tình sô sát dữ dội
Tại miền nam VN, chương trình Bình định Phượng Hoàng triệt hạ các hạ tầng cơ sở VC để BV không dựa vào đó lấy tin. Quân đội VNCH tra tấn tình nghi, có 20,000 người bị giết oan. Một sĩ quan tình báo Mỹ gốc Nhật nói miền Nam giết nhiều tình nghi, thăm dò tại miền Nam có 35% bỏ phiếu cho ông Thiệu, 20% cho Mặt trận giải phóng, 45% cho chế độ chống VC và cả VNCH.
TT Nixon nói không thể chiến thắng. Mười ngày trước bầu cử, Johnson tuyên bố ngưng oanh tạc, ứng cử viên Humphrey lên điểm, tại Sài Gòn ngày 2-11, ba ngày trước bầu cử (5-11) Thiệu không tham gia Hòa đàm Paris khiến Nixon thắng cử. Một đại diện của Nixon ở Sài Gòn xúi ông Thiệu đừng tham gia Hòa đàm, nếu Nixon thắng cử ông sẽ cứng rắn với CS hơn.
Đời sống kinh tế VN lên cao vì tiền vào VN nhiều, Phan Quang Tuệ chỉ trích tham nhũng, ông Đại tá Herrington trước 75 là Đại úy tình báo nói bằng tiếng Việt “Nhà dột từ nóc dột xuống”. Chính phủ tham nhũng, hàng Mỹ bán ra thị trường một năm 2 tỷ. Nguyễn Ngọc (nhà báo BV) nói về Mậu Thân có giết oan thường dân và chê chiến tranh dã man. Có 20,000 chiến sĩ cách mạng chết trên đường mòn Hồ Chí Minh
Nhận xét về tập Bẩy
Bây giờ chính cán binh Cộng Sản khai ra mới thấy thảm kịch tại miền Bắc, họ tuyên truyền bịp bợm nói chỉ thắng không hề thua. Trong toàn bộ cuộc chiến, BV chỉ thắng được trận 1975 khi Mỹ cắt hết viện trợ bức tử miền Nam . Bộ Thông tin VNCH nói: VC đánh đâu thua đấy, đánh lớn thua lớn, đánh nhỏ thua nhỏ, càng đánh càng thua…. Khi chiến tranh chấm dứt hầu như không ai tại miền Bắc nhận được giấy báo tử, đúng thế, 20 năm sau ngày Đại thắng 30-4, họ đã nhìn nhận hơn một triệu cán binh bị giết trong cuộc chiến, chẳng lẽ gửi hàng triệu giấy báo tử về quê cũ.
Tiếng hát buồn thảm của Khánh ly vẫn nhẹ nhàng nổi lên…. “Buồn ơi trong đêm thâu ôm ấp dùm ta nhé, người em thương mưa ngâu hay khóc sầu nhân thế…”
Tiếng ca não nùng như để khóc than cho số phận hẩm hiu của các thanh niên xấu số
Một phát hiện mới với đầy đủ hình ảnh của các cậu ấm cô chiêu, tiểu thư, công tử các gia đình đảng viên cao cấp nhởn nhơ bên Liên Xô trong khi đất nước đang trong lửa đạn tơi bời. Cái hèn của giới lãnh đạo Lê Duẩn, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp…là họ đẩy con bần cố nông ra mặt trận để làm mồi cho B-52 trong khi con cái họ được đưa đi du học sau này thành đại gia, ông to bà lớn. Họ không nhìn cái gương của các vị Tướng lãnh Tây Phương như De Lattre có con trai tử trận tại VN, Đô đốc John McCain, Tư lệnh Thái Bình Dương cũng đưa con là phi công ra trận sau bị bắt làm tù binh.
Nhà làm phim nói Chiến dịch Phượng Hoàng giết lầm 20,000 người. Sĩ quan tình báo Mỹ gốc Nhật nói miền Nam tra tấn bắt giữ nhiều tình nghi. Người Mỹ thường bôi bác nói xấu đồng minh, tại sao biết Chiến dịch giết lầm 20,000 tình nghi một con số quá lớn? Quân đội VNCH chỉ bắn kẻ địch ngoài mặt trận, chuyện ta tấn .. giết oan nếu có thì báo chí đối lập đã loan tin ầm ĩ rồi. Chính người Mỹ đã giết oan 567 người cả đàn bà, trẻ con trong vụ Mỹ Lai và nhiều vụ khác mà họ che dấu, và còn bênh vực cho tội trạng của họ, tôi sẽ bàn trong tập sau.
Nhà làm phim nói lại vụ bầu cử Tổng Thống Mỹ năm 1968, ông Thiệu vì không tham dự hòa đàm (tẩy chay) nên Nixon đắc cử. TT Johnson tố cáo Nixon chơi bẩn, cho người xúi ông Thiệu không tham gia hòa đàm…
Họ nói là Nixon chỉ thắng với tỷ lệ thấp tức khoảng 500 ngàn phiếu phổ thống, họ là người Mỹ mà không biết luật lệ bầu cử Hoa Kỳ? Người ta chỉ tính phiếu cử tri đoàn. Cuộc bầu cử ngày 5-11-1968, Nixon được 301 phiếu cử tri đoàn, Humprey được 191 phiếu (Wallace, ucv độc lập 46 phiếu), Nixon nhiều phiếu ctđ (301) gấp rưỡi số phiếu đối thủ Humprey (191) vậy mà hộ nói tỷ lệ thấp. Cuộc bầu cử này giống y hệt bầu cử năm 2016, cũng do Tổng thống ngoại quốc xen vào, cũng đảng Dân chủ đã làm hai nhiệm kỳ. Năm 1968 thì TT Thiệu và năm 2016 thì TT Putin.
Ngày 2-11, trước bầu cử có 3 ngày mà ông Thiệu giúp ông Nixon được 110 phiếu ctđ, ai tin nổi không? Con Lừa không bao giờ tự hỏi họ lấy tư cách gì đòi làm ba nhiệm kỳ? ai bầu cho quí vị làm ba nhiệm kỳ? Ấy là chưa kể một lô những lỗi lầm đã khiến cử tri mệt mỏi phải thay ngựa giữa dòng. Phía Con Voi dù thua ít nhiều họ cũng không khiếu nại lèm bèm.
Ông Phan Quang Tuệ là cựu sĩ quan VNCH luôn chê bai miền Nam tham nhũng thối nát, thối nát có từ thời Tây, rồi sang thời VNCH và thời CS (sau 75). Thời Tây đỡ hơn thời VNCH, và thời VNCH đỡ hơn thời CS
Cuối cùng một nhà báo BV nói thật về vụ tàn sát đồng bào vô tội tại Huế có lệnh nhưng không biết từ đâu tới
Họ nói có 20,000 người chết trên đường mòn HCM, làm sao biết? BV không biết làm thống kê, sự thực con số phải gấp 5 hay gấp 10 lần.
Tập Tám: The History of The World (tháng 4-1969 tới tháng 5-1970)
Lịch sử Thế giới. TT Nixon rút quân nhưng khi ông cho đánh qua Miên phản chiến chống đối dữ dội.
Bom ném nhiều hơn Thế chiến Thứ hai, đa số trên đường mòn Hồ Chí Minh, một phi công nói chúng tôi chiến đấu cho cuộc chiến sai lầm (on the wrong side). VNCH tham nhũng trong khi Nixon có nhiều dự định lớn hòa hoãn với Nga-Tầu, khi ông vào Tòa Bạch ốc thì đã có hơn 37,000 lính Mỹ chết tại VN. Tháng 1-1969, VC tấn công giết nhiều lính Mỹ, Nixon cho oanh tạc biên giới Việt-Miên, thời Nixon lính Mỹ vẫn chết. Hà Nội đòi loại bỏ chính quyền Sài Gòn, Mỹ rút khỏi VN, người dân Mỹ hết kiên nhẫn chỉ trích Nixon khiền tình hình trầm trọng thêm.
Sau phiên họp tại Paris (Kissinger), Nixon đòi phải thả hết tù binh Mỹ mới rút, VNCH giam 40,000 tù BV, VC và 200,000 thường dân không xét xử, đánh đập, tra tấn tù binh. Kissinger và Nixon dọn dẹp cuộc chiến, họ đầu hàng mà không đầu hàng (Kissinger and Nixon clean up the war, they surrender without surrender). Tướng Lâm Quang Thi nói về lính ma (Mỹ dịch là ghost soldiers), một hình thức tham nhũng
Lính VNCH tử trận 90 ngàn tính tới giữa năm 1969, phía Mỹ có phân biệt đối xử với lính đen. Kissinger nói tới tháng 10-1969 nếu hòa đảm không tiến triển, TT Nixon sẽ làm mạnh. Hồ Chí Minh chết, hai tù binh Mỹ đau ốm được thả về, họ nói đã bị tra tấn dã man, rút móng tay. Ngày11-12-1969, TT Nixon không bắt quân dịch nữa. Ngày 15-10-69 biểu tình đòi có hòa bình ngay, tháng 11-69 Nixon kêu gọi dân Mỹ kiên nhẫn, ủng hộ ông: “nếu ta chia rẽ trong nước, hòa đàm sẽ không tiến triển”
Bảo Ninh, cựu bộ đội nói chúng tôi chiến đấu để không còn chiến tranh, lính Mỹ gian khổ nhưng đầy đủ thực phẩm, quân BV đói khổ phải tìm đồ hộp của Mỹ trên những máy bay rớt.
Họ nói trở lại chuyện Trung úy Calley giết 567 thường dân Mỹ Lai 20 tháng trước đây ngày 16-3-1968 (thời Johnson), cách đó một dặm một đại đội khác đã giết 97 người dân, nhiều vụ trước đó được che dấu.
Biểu tình lớn mạnh hơn trước, nhiều thanh niên mang cờ VC, BV .. ngày 15-11-1969 tại Washington có 500,000 người biểu tình, tại Pleiku 100 lính Mỹ tuyệt thực dịp Thanksgiving để phản đối chiến tranh. Có 30,000 người Mỹ trốn qua Canada, một phần tư số này xin vào quốc tịch Canada, trong khi đó 30,000 người Canada tình nguyện xin chiến đấu tại VN.
Tháng 2-1970 tại Paris, Kissinger họp mật đàm với Lê Đức Thọ, TT Nixon đã rút 115,000 quân khỏi VN, số lính Mỹ tiếp tục giảm, giảm bắt lính, trong nước có bom tự chế, họ bạo động đốt phá. TT Nixon nói chúng ta là siêu cường chẳng lẽ phải năm nỉ xin xỏ bọn độc tài sao. Ngày 30-4-1970, ông cho đánh qua Miên. Lon Nol đảo chính Sihanouk, cuộc hành quân gồm 50,000 VNCH và 30,000 lính Mỹ, Nixon nói là để bảo vệ cho lính Mỹ ở VN.
Phản chiến lên mạnh, các Đại học biểu tình chống Nixon mở rộng chiến tranh, họ bạo động đốt nhà, lính đàn áp bắn bốn (4) người chết, làm 9 ngưởi bị thương tại Đại học Kent State, Ohio ngày 4 tháng 5-1970. Thăm dò cho thấy 58% ý kiến dân cho là bắn chết 4 tên này là đúng. Mấy ngày sau bốn (4) triệu sinh toàn quốc biểu tình dữ dội.
Một lô thư từ thù ghét được ồ ạt gửi tới gia đình bốn nạn nhân, họ giận dữ nói ông bà cần biết ơn vì con ông bà bị bắn chết (.. suggesting that they should be grateful their boy was dead) vì nó đã thành một thằng Cộng Sản (since he’d been just another communist). Đa số người dân nói lính không có lỗi, mấy tên sinh viên chết là đáng đời. Tại 6 tiểu bang đã phải kêu gọi Vệ binh Quốc gia, Đại học Jackson State tại Mississippi có hai sinh viên bị cảnh sát bắn chết, mười hai người bị thương khiến các trường Đại học dấy lên phong trào chống đối.
Nixon tin là đám đông thầm lặng (great silent majority) ủng hộ ông. Trong một cuộc biểu tình tại Manhattan , hàng trăm công nhân xây cất đang làm việc lấy dụng cụ, gậy gộc đập bọn sinh viên tơi bời khiến 70 anh què chân, gẫy tay phải vào nhà thương. TT Nixon gửi thư cho nghiệp đoàn nói ông rất vui được biết người dân ủng hộ ông để bảo vệ đất nước và thù ghét bọn phá rối (sinh viên).
Một công nhân trả lời phỏng vấn nói: chúng nó không tấn công chúng tôi, nhưng chúng khiêu khích, chúng tôi lao động cực khổ sương gió mưa bão.. để kiếm sống….Một người khác nói chúng nó mang cờ Việt Cộng đi diễn hành, chúng phải cút khỏi nơi đây những thằng phản quốc.
Chiến dịch đánh sang Miên đã giết 11,349 tên địch, tịch thu được 22,000 vũ khí các loại, phá hủy 11,688 nhà, kho.. nhưng người dân chán nản muốn sớm ra khỏi cuộc chiến. Phản chiến lên cao tại Quốc hội, Nixon giữ thể diện bằng cách rút thêm quân mặc dù số lính Mỹ bị giết đã giảm. Chia rẽ trong lòng nước Mỹ tăng cao, hàng xóm, trong gia đình bị chia rẽ. Nixon cũng như Johnson cho là phong trào phản chiến do Hà Nội, Bắc Kinh, Moscow xúi dục.
Bảo Ninh, Phan Quang Tuệ nói cuộc chiến này là cuộc chiến người Việt giết người Việt.
Nhận xét về tập Tám
TT Nixon rút quân nhưng cố giữ cho VNCH đứng vững, ông cho tấn công sang Miên để phá hủy các kho vũ khí, hậu cần làm cho CSBV, VC suy yếu nhưng bị biểu tình chống đối.
Nhà làm phim nói 200,000 thường dân bị giam cầm không xét xử, họ lấy tin tức ở đâu, nhà tù nào mà chứa cho đủ 200,000 tại miền nam VN? Họ nói quân đội VNCH tra tấn tù binh nhưng đây là xứ tụ do, nếu có thì báo chí Sài Gòn, đảng phái đối lập đã lên tiếng chống đối dữ dội rồi.
Họ nói VNCH không thể chiến đấu không có Mỹ, cũng đúng thôi vì quân viện của Mỹ thua xa viện trợ vũ khí của Nga-Tầu cho BV. Biểu tình chống chiến tranh thập niên 70 chỉ là do ích kỷ (self-interest), sợ chết, trốn lính.. người dân thù ghét bọn này. Tại Manhattan công nhân xây cất đập bọn biểu tình tơi bời, chuyện này tôi đã được đọc trong White House Years của Kissinger nhưng nay được nhìn tận mắt thích hơn. Đa số dân Mỹ vẫn ủng hộ chính phủ, họ thù ghét bọn phá quây, 58% người dân đồng ý với quân đội bắn chết 4 tên biểu tình phá rối tại Đại học Kent State, Ohio
Phản chiến lên cao ngoài xã hội và ngay cả tại Quốc hội, theo lời Kissinger (White House Years Chương VIII, The Agony of Vietnam), sau khi Nixon vào Tòa Bạch Ốc, đảng Dân chủ mới đầu trung lập sau hùa theo Phản chiến, họ nắm Quốc hội nên Hành pháp gặp vô vàn khó khăn. Tuy bị truyền thông, phản chiến áp lực nhưng TT Nixon vẫn được khối đa số thầm lặng ủng hộ chính sách quân sự tại VN. Mặc dù ông đã cho rút 115,000 quân tháng 2-1970 nhưng vẫn bị chống đối, đánh phá, họ muốn phải rút bỏ Đông dương ngay. Nixon gặp nhiều khó khăn khi đàm phán với BV.
Bảo Ninh (cựu bộ đội) nói lính Mỹ cũng gian khổ nhưng họ không thể đói, thực phẩm đấy đủ, bộ đội đói khổ, chỉ được cấp muối, gạo, phải tự kiếm thêm đồ ăn. Cảnh những người bộ đội leo lên trực thăng rớt tìm đồ hộp, khẩu phần C cho thấy họ khốn khổ chừng nào, tập đoàn Lê Duẩn đã đầy đọa thanh niên như thế nào. Bảo Ninh nói thân phận người bộ đội sống nay chết mai, chết rất nhiều. Tập đoàn Lê Duẩn đã đầy hàng triệu thanh niên vô tội vào cảnh cơ hàn đói khổ, mũi tên hòn đạn trong khi con cái họ được nhởn nhơ du học tại Nga Sô
Bảo Ninh và Phan Quang Tuệ (cựu sĩ quan VNCH) nói cuộc chiến này người Việt giết lẫn nhau, nhưng cả hai không dám nói ai là kẻ gây nên cảnh tương tàn?
Tập Chín: A Disrespectful Loyalty (tháng 5-1970 tới tháng 3-1973)
Cạn tình hết nghĩa. Miền Nam Việt Nam tự chiến đấu khi Nixon và Kissinger tìm đường ra cho Hoa Kỳ, tù binh Mỹ trở về.
Cuộc hành quân sang Miên khiến BV không còn xâm nhập, đưa tiếp liệu vào Nam , chúng vẫn xử dụng đường mòn HCM bên Lào, Nixon muốn ngăn cản BV. VNCH phải tự chiến đấu một mình từ cuối 1970. Quốc Hội cấm không cho lính, cố vấn Mỹ được vượt biên giới sang Lào, Mỹ chỉ cung cấp vận chuyển, VNCH phải tự chiến đấu. Cuộc hành quân sang Lào mới đầu tưởng VC chỉ có 20,000 quân nhưng thực ra có tới 60,000, một nửa số quân (VNCH) 17,000 bị giết, bị thương, bị bắt.
Bảo Ninh nói đây chỉ là nội chiến, TT Nixon nói VN hóa chiến tranh thành công
Ngày 17-11-1970 tòa án quân sự xử vụ bắn giết 567 dân làng Mỹ Lai từ 20 tháng trước đây (16-3-1968, thời Johnson) chỉ có trung úy Calley bị kết án chung thân khổ sai. Người ta cho rằng Calley chỉ là vật tế thần cho cấp lớn, người khác nói đó là khuyết điểm của lãnh đạo trong một dây chuyền lãnh đạo lên tới vị Tổng tư lệnh (tức TT Johnson). Có 79% người dân không hài lòng với bản án, TT Nixon can thiệp, Calley được giảm án còn 20 năm khổ sai. Tư lệnh sư đoàn của Calley Tướng Samuel Koster đi trên trực thăng thấy toàn cảnh tàn sát mà không ngăn cản, ông bị ép từ chức.
Người Mỹ (bênh vực Calley) nói kẻ thù, kẻ địch là địch, họ không hài lòng với bản án. Bộ trưởng lục quân giảm án Calley còn 10 năm, sau 3 năm rưỡi, anh được tạm tha. Vụ xử Calley gây tranh cãi, Tim O’Brien, quân nhân (tác giả cuốn The Things They Carried) nói: những kẻ đã dí dúng bắn vào đầu trẻ con, cuối cùng chẳng có ai bị xử tôi, Nothing!
Ba tuần sau vụ án, hội Cựu chiến binh VN chống chiến tranh (Vietnam Veterans Against The War, VVAW) biểu tình phản chiến. John Kerry, cựu sĩ quan Hải quân được mời trình bầy trước Ủy ban ngoại giao Thượng viện, ông phát biểu: Hàng ngàn người được dậy bắn giết, tàn phá các làng mạc, bắn giết trong vùng oanh kích tự do (Free zone) y như Thành Cát Tư Hãn, ai là người cuối cùng sẽ chết ở VN. Có 700 cựu chiến binh đến trước Quốc hội ném trả huy chương.
Một bọn phản chiến đốt xe, đập phá, 12,000 tên bị bắt, đa số người dân muốn bọn bắt giam bọn phá hoại. Đa số dân Mỹ tin là họ không được biết hết sự thật về chiến tranh VN.
Ngày 12 tháng 6-1971, đám cưới con gái TT Nixon
Giữa năm 1971, Nixon và Kissinger tìm đường ra khỏi VN trước cuộc tranh cử năm tới (11-1972). Kissinger họp mật với Lê Đức Thọ đồng ý BV có thể để lại 10,000 quân nhưng phải trao trả tù binh, Mỹ sẽ rút quân trong vòng 7 tháng, Thọ đòi Mỹ rút đồng thời với thả tù và phải loại bỏ Thiệu.
Ông thiệu không hay biết gì về mật đàm giữa Mỹ và Hà Nội. TT Nixon tuyên bố sẽ lập quan hệ với nước Tầu sau hai thập kỷ. Ông Thiệu buồn vì Mỹ đi với Tầu bỏ Việt nam. Nixon dự định sang Nga tháng 5-1972 để tìm hòa bình cho VN. Lê Duẩn mở cuộc tấn công năm 1972, họ muốn cho thấy VNCH không đứng vững để củng cố thế mạnh tại Hòa đàm Paris , cho Nga-Tầu thấy cách mạng vẫn đáng được ủng hộ.
Ngày 30-3-1972 Hà Nội mở cuộc tấn công miền Nam bằng 14 Sư đoàn làm ba mặt trận: Vùng I, Vùng II, Vùng III. VNCH chiến đấu một mình, Mỹ đã rút gần hết chỉ còn 60,000 trong đó chỉ có một ít là tác chiến. Kissinger đề nghị TT Nixon trừng trị BV tối đa, Mỹ mở chiến dịch Linebacker cho oanh tạc BV dữ dội. VNCH chiến đâu anh dũng bảo vệ An Lộc tại một diện tích chưa được một dặm vuông. Mỹ đánh giá quân đội VNCH can đảm anh dũng. BV tập trung quân đông đảo dễ oanh tạc, một loại chiến tranh dễ đánh.
Phan Lục, cán binh CS nói lính mới còn non trẻ chỉ tập vài tháng, bắn chưa rành đã đưa vào mặt trận, vì chưa co kinh nghiệm nên họ chết như rạ (chiếu cảnh xác lính BV nằm ngổn ngang). Riêng tại An Lộc Cộng quân bị giết 10,000 người. BV mất hết xe tăng, pháo binh. Một viên chức Ngũ Giác Đài (WillBank) nói VNCH giữ được An Lộc, Kontum, chiếm lại Quảng Trị và đánh bại các sư đoàn thiện chiến của BV, nếu Mỹ tiếp tục giúp, họ có nhiều cơ hội hơn.
Bà Dương Văn Mai nói (trong tương lai) nếu không có B-52 yểm trợ không biết họ có chiến đấu được không?
Dân Mỹ biểu tình ủng hộ chính phủ oanh tạc BV để bảo vệ số lính Mỹ còn lại, TT Nixon tiến xa hơn, tiếp tục oanh tạc BV gây tai hại cho miền Bắc. Ông Phan Quang Tuệ nói em ông là phi công bị chết trận: chú ấy và thế hệ hy sinh mạng sống cho cái gì (.. as to himself and his generation sacrifice their lives for what?)
Nixon tiếp tục phong tỏa cảng Hải Phòng, các cố vấn nhắc ông coi chừng Nga sẽ hủy bỏ họp Thượng đỉnh (tháng 5-72) nhưng Brezhnev vẫn tiếp tục Thượng đỉnh. Ngày 26-5 Mỹ-Nga ký Hòa ước tài giảm vũ khí nguyên tử, một Hiệp định đầu tiên từ thời chiến tranh lạnh. Ngày 8-6-1972 Nick Ut, phóng viên VN chụp được hình cô gái trần truồng bị phỏng, bức hình được giải Pulitzer. TNS McGovern kêu gọi ngưng ném bom BV, đề nghị Quốc hội cắt ngân khoản chiến tranh, rút bỏ VN ngay sau khi tù binh được thả (an immediate withdrawal from Vietnam once the POWs were released)
Chương trình (tranh cử) của McGovern bị sập tiệm, ông ta cho phụ tá tiếp xúc đại diện Hà Nội để thương thuyết về tù binh Mỹ không cần đàm phán. Jane Fonda, kẻ phản bội trong hai tuần lễ
ở Hà Nội mùa hè 1972 đã nói cả chục lần là dân Hà Nội tố cáo lính Mỹ phạm tội ác chiến tranh, cô hoan hô miền Bắc chống Đế quốc Mỹ!!
TT Nixon đã đem quân về nước, giảm tử vong 98%, đang cố tìm hòa bình nói:
-Chúng ta không bao giờ bỏ tù binh
-Không để cho CS áp đặt chế độ CS trên 17 triệu dân miền Nam, không làm nhơ bẩn danh dự Hoa Kỳ.
Kissinger cố gắng ký Hiệp định trước cuộc bầu cử (đầu tháng 11), Hà Nội không còn đòi Thiệu từ chức, hai bên dự phòng 60 ngày sau khi Mỹ rút hết sẽ trả tù binh. Kissnger sang Sài Gòn đưa bản dự thảo, Thiệu từ chối ký vì BV còn đóng quân, Kissinger thất bại về lại Mỹ. Mười hai ngày trước bầu cử ông ta nói “Hòa bình trong tầm tay”. Ngày bầu cử 7-11-1972, Nixon tái đắc cử với 521 phiếu cử tri đoàn trên tất cả các tiểu bang trừ Massachusetts và DC, (McGovern được17 phiếu), Nixon được 60% phiếu phổ thông, ông nói sẽ giải quyết vấn đề VN trước khi nhậm chức, để trấn an Thiệu, Nixon viện trợ cho miền Nam nhiều vũ khí nặng để BV không thể đánh họ được
Lê Đức Thọ về Hà Nội rồi trở lại Paris , đòi Mỹ lật đổ Thiệu, đòi thả 30,000 tù VC. Nixon triệu Kissinger về, bỏ đàm phán rồi oanh tạc BV dữ dội cho miền Nam thấy ông sẽ bảo vệ VNCH dù nếu sẽ ký Hiệp định. Tù binh Mỹ ở Hà Nội vui mừng vì oanh tạc. Huy Đức nói hồi ấy lên 10 tuổi thấy dưới sông cá chết, trên bờ trâu bò chết, cây cối trơ trụi, xóm làng sơ sác, người chết…. toàn là cảnh hoang tàn đổ nát.
Trên thế giới (Tây phương) đả đảo Mỹ oanh tạc BV, báo Mỹ chỉ trích lên án Nixon. BV bắn rơi 15 B-52, chín mươi ba người (93) của phi hành đoàn mất tích. Nga-Tầu ép Hà Nội ký Hiệp định. Negroponte (phụ tá Kissinger) mỉa mai Hiệp định nói “chúng ta oanh tạc BV để bắt chúng phải chấp nhận nhượng bộ của ta”
(We bombed the North Vietnamese into accepting our concessions).
Nixon ép Thiệu ký, ông làm nhiều cam kết riêng với Thiệu sẽ oanh tạc BV nếu họ vi phạm. Ngày 22-1-1973 cựu TT Johnson chết tại Texas , Nixon tuyên bố 28 năm Mỹ can thiệp VN bây giờ là lúc ra đi và tuyên bố đã ký Hiệp định. Sau 60 ngày ngưng bắn sẽ lấy hết 591 tù binh. Ai tù lâu về trước, Averez người phi công đầu tiên bị bắn rơi ngày 5-8-1964 về đầu tiên, quân Mỹ rút khỏi VN.
Những người lính cuối cùng sẽ rời VN, họ có thể để lại những câu hỏi thật khó trà lời? (But they would leave behind many unanswered questions?) Miền Nam còn sống còn được bao lâu? (How long could the South Vietnamese survives? Lời hứa của Hoa Kỳ có giá trị hay không? (What was the value of American promises?).. Những hy sinh của Mỹ và biết bao giờ mới lành vêt thương chiến tranh để lại? (…and American sacrifices and how long would it take for the wounds of war to heal?)
Tính tới ngày 29-3-1973 có 58,126 người Mỹ và hơn 2 triệu người VN đã chết. Ngày 29-3-1973 những người tù binh cuối cùng rời VN
Tổng thống mời các tù binh tới Washington dự tiệc ngày 24-5-1973.
Còn không tới 200 Thủy quân lục chiến ở lại gác các Tòa Đại Sứ, Lãnh sự, những cơ sở Mỹ tại Sài Gòn, hàng ngàn người Mỹ khác như CIA, nhà ngoại giao, nhà thầu.. ở lại. Hai năm sau CSBV sẽ vào tàn phá tất cả nhưng đối với Mỹ chiến tranh đã chấm dứt, nhưng quan điểm khác nhau không bao giờ dứt.
Đại Tá Herrington, cựu đại úy tình báo trước 1975 nhận định: “Có đáng cho chúng ta phải làm như vậy không? Có lẽ chúng ta đã làm một sai lầm thật lớn……”
Nhận xét về tập Chín
Tập Một nói về thời Pháp thuộc cho tới 1961, tập Hai thời Kennedy, tập Ba, Bốn, Năm, Sáu và một nửa tập Bây về thời Johnson. Một nửa tập Bẩy, tập Tám, tập Chín và một chút tập Mười thời Nixon. Tổng cộng có bốn (4) tập rưỡi nói về Johnson (1964-68) và gần ba (3) tập về thời Nixon (1969-1974), chẳng hiểu sao họ cho là thời Johnson quan trọng hơn thời Nixon.
Hành quân sang Miên (29-4 tới 22-7-70) do Mỹ-VNCH thực hiện đã thành công phá hủy nhiều cơ sở hậu cần BV, VC. Năm sau cuộc hành quân sang Lào của VNCH tháng 2-1971 phá hủy nhiều căn cứ tiếp liệu địch, cuối cùng phải rút chạy, tuy nhiên CSBV bị thiệt hại nặng trên 10,000 quân bị giết.
Mười ba (13) tháng sau vụ Mỹ Lai, một người lính viết thư lên các cấp lớn tố cáo trung úy William Calley đã giết nhiều thường dân. Vụ xử Calley giữa tháng 11-1970 dưới thời TT Nixon về tội tàn sát 567 thường dân tại Mỹ Lai 20 tháng trước đây ngày 16-3-1968 (thời Johnson) sau tết Mậu Thân. Cách đó một dặm một đại đội khác đã giết 97 người dân, nhiều vụ trước đó được che dấu.
Tòa án quân sự xử Calley chung thân khổ sai, sau đó 79% người dân không hài lòng với bản án, người Mỹ bênh vực Calley cho là bản án quá nặng. Họ phẫn nộ vì xử nặng Calley, các tòa án nhiều tiểu bang Arkansas, Kansas, Texas, New Jersey, South Carolina xin khoan hồng cho Calley (William Calley : Wikipedia). Tòa Bạch ốc (Nixon) nhận được hơn 500 điện tín tỷ lệ 100 trên 1 xin khoan hồng. 80% cho là bản án quá đáng, 70% nhận thấy Calley chỉ là vật tế thần cho cấp lớn (others believed that Calley has been made a scapegoat for the criminal misdeeds of his superiors). Một bà ở Wyoming nói kẻ địch là kẻ địch, một Bác sĩ ở Ohio nói đó là đăc tính của chiến tranh.
TT Nixon can thiệp, giảm án Calley xuống còn 20 năm khổ sai, Bộ trưởng lục quân giảm án còn 10 năm, sau ba năm rưỡi tù, Calley được thả. Trước tòa anh khai làm theo lệnh của Đại úy Medina nhưng ông này chối phắt đi. Một số ít nói những người liên hệ vụ án phải xử tù (every one involve should have gone to jail). Nhiều người cho đây là lỗi lầm có hệ thống của lãnh đạo (and still others felt a systemic failure of leadership) trong một dẫy cấp chỉ huy lên tới tận Tổng tư lệnh quân đội (tức TT Johnson) (.. had occurred in a chain of command that stretched all the way up to the Commander in chief). Họ chiếu hình Tòa Bạch Ốc ý nói Tổng thống Mỹ (Johnson) phải chịu chia sẻ trách nhiệm.
Cũng Tết Mậu Thân bức hình Tướng Nguyễn Ngọc Loan bắn một tên Việt Cộng gian ác ngoài phố thì bị kết án ầm ĩ trên truyền thông Mỹ, họ la làng vụ xử bắn dã man, tàn ác.. ra điều ta đây nhân đạo, tôn trọng nhân quyền. Thế nhưng phe ta vào làng lớn bé già trẻ bắn sạch 567 mạng, giết cả đàn bà trẻ nít thì dấu nhẹm, đến khi bị khui hũ mắm ra thì bà con đều bảo chẳng sao cả, chiến tranh là thế, chẳng ai có tội cả !!! đúng là trò hề nhân đạo.
Nột điều đáng nói là Tướng Tư lệnh Sư đoàn của Calley trên trực thăng ngó xuống thấy vậy cũng làm ngơ không can thiệp thì có khác gì Đức quốc xã không? Thế mà phim còn hô hoán nói chiến dịch Phượng hoàng VNCH bắn nhầm 20,000 người !
Nhà đạo diễn lên án CSBV tàn sát nhiều ngàn đồng bào Huế, lên án lính Mỹ giết 567 dân làng Mỹ Lai tàn nhẫn và bây giờ cũng phải tìm ra một tội ác của VNCH cho nó công bằng: bắn nhầm 20 ngàn người vô tội!! cả ba bên đều ác cả!. Nhưng vụ tàn sát tại Huế của VC, vụ Mỹ Lai của lính Mỹ thì cả thế giới đã biết từ năm 1968, 1970…còn VNCH giết nhầm 20 ngàn người thì chẳng thấy ai nói đến! Tin này do một ông cựu đại úy tình báo Mỹ gốc Nhật Vimcent Okamoto (giọng khàn khàn) nói ra trong tập Bẩy, cương vị đại úy nhận định của ông không có gì bảo đảm.
Phan Quang Tuệ, cựu sĩ quan VNCH nói em ông (chết trận) và những người cùng thế hệ hy sinh cho cái gì? …..sacrifice their lives for what? Hy sinh để bảo vệ đất nước chứ để làm gì?
Qua phim này chúng ta cũng thấy hình ảnh John Kerry khi còn trẻ, ông này năm 2004 tranh cử với TT Bush con bị phát hiện là phản chiến, đã quăng trả huy chương nên Kerry thất cử, không đủ tư cách làm Tổng tư lệnh quân đội. Nhà đạo diễn nói nhiều về thời Johnson, những trận đánh cấp nhỏ kể đi kể lại nhưng sang thời Nixon nhiều biến cố lớn như Hòa đàm Ba Lê, hành quân sang Miên, Lào, trận tấn công 1972… chỉ được đề cập vội vã, sơ lược. Nhất là trận 1972, một trận đánh lớn nhất thế giới từ sau chiến tranh Triều tiên (1950-53) với lưc lượng tương đương 25 sư đoàn của BV và VNCH, cùng sự yểm trợ của Mỹ gồm 4 Hàng không mẫu hạm, 409 máy bay chiến thuật F-4, F-5, 171 pháo đài bay B-52, một Tuần dương hạm lớn, bốn Tuần dương hạm nhỏ, 44 Khu trục hạm..
Họ đưa ra những hình ảnh giới hạn cho một cuộc chiến lớn, một giới chức Ngũ Giác Đài (Willbank) có khen Quân đội VNCH chiến đấu anh dũng, can đảm, tại An Lộc mặc dù bị vây hãm mấy tháng trời họ vẫn giữ vững vị trí, nếu My tiếp tục viện trợ miền Nam, họ sẽ có nhiều cơ hội.
BV thiệt hại nặng trong cuộc Tổng tấn công năm 1972, cán bộ (tuyên truyền) Phan Lục kể lại lính mới chỉ được huấn luyện sơ sài mấy tháng, bắn súng chưa rành đã được đưa vào Nam , vì thiếu kinh nghiệm nên họ chết như rạ. Hình ảnh thảm thương các cán binh trẻ năm la liệt cho thấy họ nhẫn tâm như thế nào. Phan Lục cũng nói những thanh niên còn trong trắng, chưa biết yêu là gì đã phải lên đường vào Nam .
McGovern (Dân Chủ) tuyên bố sẽ bỏ VN ngay sau khi vào Tòa Bạch Ốc, thật là may mắn cho VNCH, ông ta thất bại nhục nhã. Nixon đại thắng ngày 7-11-72 với 96% phiếu cử tri đoàn, 60% phiếu phổ thông, trong lịch sử Mỹ chỉ có vài trường hợp như vậy, ông đã đem quân về nước, hòa hoãn với Nga-Tầu, sắp đem lại hòa bình.
Hình ảnh Jane Fonda bên khẩu súng phòng không cho thấy nhà làm phim không đứng về phía kẻ phản bội. Hòa đàm Paris bế tắc, trận oanh tạc Linebacker trong cuộc tấn công Mùa hè đỏ lửa và trận oanh tạc Giáng sinh 1972 được thể hiện không đầy đủ lắm. Diễn tiến hòa đàm cũng vậy. Khi lính Mỹ về nước gần hết họ đã tiên đoán miền Nam không thể đứng vững, How long could the South Vietnamese survives? Lời hứa của TT Nixon không được bảo đảm ngay cả nếu ông còn tại chức vì Hoa Kỳ đã tìm đường ra mà không trở lại.
Diễn tiến từ ngày ký Hiệp định tới thả tù thể hiện niềm hân hoan sung sướng của người dân Mỹ. Cảnh TT Nixon tiếp đón tù binh Mỹ cho thấy họ quý trọng mạng sống chiến binh là nhường nào.
Đại Tá Herrington, người đã tham dự cuộc chiến phát biểu có lẽ đây là một sai lầm rất lớn của chúng ta.
Ngược dòng thời gian, năm 1964 Quốc hội chấp thuận ban hành Nghị quyết vịnh Bắc Việt ngày 7-8-1964 với số phiếu ủng hộ tối đa, thăm dò cho thấy trên 70% người dân ủng hộ cuộc chiến, những năm giữa thập niên 60, tỷ lệ người dân Mỹ ủng hộ cuộc chiến cao trên 60%. Họ đã thấy mối nguy CS giống như Hoa Lục năm 1949 và Triều Tiên 1950-1953. TT Johnson không muốn tham chiến tại VN, ông sợ nó sẽ làm hỏng chương trình Xã hội vĩ đại Great Society của ông. Johnson miễn cưỡng phải đưa quân vào VN quyết không để mất Đông dương như Truman đã để mất Trung Hoa năm 1949.
Nhưng người dân chỉ muốn chống CS với cái giá vừa phải, chứ không phải trên nửa triệu như Johnson đã làm, cùng với số lính bị thiệt mạng tăng cao khiến họ phản ứng dữ dội.
Năm 1969, Nixon vào Tòa Bạch Ốc, là người chống Cộng diều hâu từ thời còn là phó Tổng thống 1954, ông không muốn rút bỏ VN, nhưng trước sự chống đối dữ dội của phong trào phản chiến nên đành phải thu quân về.
Đưa quân vào VN, rút quân khỏi Việt Nam cũng là do ý muốn của người dân Mỹ. Dù Lập pháp hay Hành pháp họ cũng đều phải thỏa mãn ý muốn của cử tri, họ chỉ là con đẻ của cử tri.
Tập Mười: The Weight of Memory (từ tháng 3-1973 tới về sau)
Đè nặng trên tâm khảm; Sài Gòn thất thủ và chiến tranh chấm dứt, Mỹ và hai bên Nam , Bắc Việt Nam tìm đường hòa giải.
Người dân Mỹ nhìn chính quyền Nixon tan rã (slowly come apart) nào hăm dọa, danh sách kẻ thù nghịch, Watergate, trò ma mãnh … (black mail, enemy list, Watergate, dirty tricks…) để chia rẽ Dân chủ, phó Tổng thống bị ép từ chức
Tướng Lâm Quang Thi nói: Nó để lại 145,000 quân, sau khi ký Hiệp định Paris VC tấn công liền.
Ông Thiệu chỉ huy lực lượng lớn thứ 5 trên thế giới
BV mở xa lộ đông Trường Sơn, hàng ngày 200 xe vận tại chở vũ khí, đạn dược vào Nam, dặt ông dẫn dầu.
Tại Mỹ Watergate ngày một lộ rõ. Tháng 6 năm 1973 Quốc Hội ra luật cắt ngân khoản chiến tranh Đông Dương. Từ sau 1974, người Mỹ chỉ chú trọng chuyện đất nước họ, ngày 27-7-1974 Ủy ban tư pháp Hạ viện đề nghị đàn hặc TT Nixon vì lạm dụng quyền hành. Ngày 9-8-1974, thay vì phải đối mặt với đàn hặc, lần đầu tiên một Tổng thống Hoa Kỳ từ chức, được tin này TT Thiệu tại Sài Gòn đóng cửa không tiếp ai. Khi Ford mới vào Tòa Bạch ốc, Quốc hội đã cắt một nửa viện trợ cho VNCH. Tình hình miền Nam ngày càng tồi tệ, Công giáo, Phật giáo biểu tình dữ dội chống Thiệu tham nhũng tại Sài Gòn, mỗi tháng có 20,000 người đào ngũ, máy bay chiến đấu, xe tăng, quân dụng…thiếu cơ phận thay thế, nhiên liệu, đạn dược bị cắt giảm…Từ lâu rồi đại bác tại vùng Cao Nguyên chỉ được bắn bốn phát mỗi ngày, một người lính chỉ được bắn 85 viên một tháng, Tướng Lâm QuangThi nói miền Nam thua là cái chắc.
Bộ chính trị BV họp nghiên cứu kế hoạch, họ cho là năm 1976 mới chiếm được miền Nam . Tháng 12 năm 1974, BV đánh Phước Long thăm dò Mỹ, ba tuần sau họ chiếm được thị xã, Mỹ làm ngơ. Ford lo chuyện thất nghiệp, lạm phát. Ngày 9-3-1975, BV đánh Ban Mê Thuột, các trận đánh năm 1964, 68, 72 họ thất bại. Lê Duẩn dùng Võ Nguyên Giáp làm tư lệnh.
Tại miền Nam, Thiệu cho rút khỏi Cao Nguyên để chiếm lại Ban Mê Thuột, Tướng Phạm Duy Tất nói ông Thiệu ra lệnh không hợp thời, 400,000 người chạy loạn. Huế mất, Đà Nẵng quân VNCH tan rã, ngày 29-3 CSBV vào Đà Nẵng, dân quân chạy ra biển, Đà nẵng hỗn loạn, tan rã, cảnh di tản Đà Nẵng…hàng ngàn người chết đuối, trúng đạn địch. Cán binh BV nói một ngày đánh thắng bằng 20 năm, Cộng quân tiến gần tới Sài Gòn. Cuối tháng 3-1975 có 18 sư đoàn BV và 5 sư đoàn trừ bị tấn công 6 sư đoàn VNCH, địch tiến về Sài Gòn, lúc này vẫn còn 5,000 người Mỹ tại đây.
Đại sứ Martin trấn an TT Thiệu, CSBV tấn công Xuân Lộc. Tướng Lê Minh Đảo trả lời phỏng vấn nói sẽ giữ vững phòng tuyến Xuân Lộc dù địch mạnh tới đâu. Ngày 10-4 TT Ford đưa ra Quốc hội xin viện trợ khẩn cấp 722 triệu, không có ai vỗ tay, họ nói bây giờ đã quá trễ, 722 triệu sẽ không cứu vãn được. Tòa Đại sứ đưa ra bốn kế hoạch rút chạy: Đường biển, tại Sài Gòn, phi cơ dân sự, quân sự, trực thăng. Ngày 21 Xuân Lộc phải rút sau 12 ngày đổ máu, Thiệu từ chức.
Phan Quang Tuệ di tản tại phi trường Tân Sơn Nhất, ông nói đó là một sự nhục nhã. Ford đọc diễn văn trước các sinh viên tại một trường đại học nói “Chúng ta không thể chiến đấu một cuộc chiến đã chấm dứt” CSBV tấn công Sài Gòn từ năm phía. Cảnh Đại sứ Mỹ di tản, hai trực thăng nhỏ ở trên nóc, một trực thăng lớn ở dưới sân. Dương Văn Minh tuyên thệ nhậm chức Tổng thống, tối 29-4 BV pháo Tân Sơn Nhất .
Bing Crosby hát bản White Christmas, tín hiệu di tản, TQLC đốt hàng đống hồ sơ tại Tòa Đại sứ, đốt tiền đô la. Giám đốc CIA Thomas Polgar đánh điện về Washington , chúng ta thất bại, hy vọng ta không có một VN thứ hai. Hơn năm mươi trực thăng bay đầy trời Sài Gòn, tại hạm đội nhiều trực thăng bị đấy xuống biển lấy chỗ, một sự phí phạm, chỉ người Mỹ mới được đi, hàng ngàn người VN bị bỏ lại. Lúc 7 giờ 30 sáng 30-4, máy bay cuối cùng chở những người lính TQLC còn sót lại.
Bảo Ninh nói nếu Dương Văn Minh không kêu gọi đấu hàng thì cuộc chiến sẽ kinh khủng, họ chết, tôi cũng chết. người bạn tôi ở Sài Gòn chửi Dương Văn Minh đầu hàng dâng nước cho CS, ngay cả bạn tôi ở Mỹ cũng nguyền rủa DVM, họ quên rằng nếu ông ấy không kêu hàng thi tôi chết các ông cũng chết, ông sẽ không sang Mỹ được.
Xe tăng húc vào cổng dinh Độc Lập, một sĩ quan Cảnh sát tự tử trước tượng TQLC. Bảo Ninh nói 6 năm trôi qua, tôi còn sống trở về nhà. Tại Sài Gòn không có trả thù nhưng tại miền quê hàng ngàn người bị giết vì tư thù cá nhân, Sĩ quân, viên chức chính quyền đi tù cải tạo. Cựu cán binh Nguyễn Ngọc nói chưa bao giờ dân tộc bị chia rẽ như bây giờ.
Chính quyền CS cải tạo công thương nghiệp tại miền nam khiến kinh tế tồi tệ, lạm phát kinh khủng, năm 1975, 76 nền kinh tế thê thảm. Năm 1978 CSVN đánh sang Miên, tổng cộng VC mất 50,000 người tại đây. Tới 1979 Trung Cộng đưa 85,000 quân qua đánh VN. Năm 1978 bắt đấu có vượt biên, hàng trăm ngàn người chết thảm giữa biển khơi, khoảng 400,000 người vào Mỹ.
Ngày 13-11-1982, bức tường tưởng niệm cựu chiến binh VN được dựng lên tại Hoa Thịnh Đốn để tưởng niệm các chiến sĩ bỏ mình trong cuộc chiến. Nhiều cựu chiến binh đã trở lại VN mặc dù chưa có bang giao, họ đi thăm những nơi đã chiến đấu, bắt tay kẻ địch (VC), trồng cây, xây trường, để chiến tranh lại phía sau lưng .
Lê Duẩn chết năm 1986, người kế vị thực hiện đổi mới, họ giúp Mỹ tìm người mất tích (MIA), VC cũng gặp lính Mỹ, họ quên quá khứ, khoảng 300,000 VC bị mất tích. Chiến tranh VN một thiên anh hùng ca, một bi kịch to lớn, người ta đặt vấn đề lấy chiến tranh để giải quyết công lý có được không? Chiến tranh chỉ là bất đắc dĩ, hơn bốn thập niên đã qua nhưng tại Hoa Kỳ chia rẽ vì cuộc chiến vẫn chưa được hàn gắn giữa những người Mỹ
Phim kết thúc bằng những lời nhận định triết lý về chiến tranh, cuộc chiến VN là một thảm kịch mênh mông và không lấy gì đền bù lại được (The Vietnam war was a tragedy immeasurable and irredeemable)
Nhận xét về tập Mười.
Họ nói là Mỹ và nam VN (tức VNCH cũ) và Cộng Sản VN tìm đường hòa giải (Americans and Vietnamese from all sides search for reconciliation). Thực ra chỉ có Mỹ và CS Hà Nội hòa giải với nhau, không phải CSVN hay Quốc gia VN hòa giải nhau. Bắc Việt muốn hòa giải với những người dân VNCH cũ nhưng những người này có gì đâu để hòa giải, Bắc Việt chiếm đóng đất nước của họ chứ họ có làm gì đâu mà cần hòa giải. Đối với đa số người người Việt hiện còn ở trong nước, CSBV chỉ là kẻ chiếm đóng đất nước họ, chiếm nhà cửa, tài sản của họ, người Việt QG Hải ngoại phần lớn không chấp nhận chế độ CS.
Từ tập Ba tới các tập Bốn, Năm, Sáu và một nửa tập Bẩy Thời Johnson đem quân sang VN được kể chi tiết tỉ mỉ, nhưng sang thời Nixon, rất nhiều biến cố chính trị, quân sự lớn như các cuộc hành quân sang Miên, Lào 1970, 71, trận Mùa hè đỏ lửa 1972, trận oanh tạc Linebacker và Linebacker II (Giáng sinh 72), Hòa đàm Paris, Watergate, các trận tấn công 1975…. họ kể sơ sài vội vã cho chóng kết thúc phim, có thể không còn nhiều thì giờ.
Đoạn nói về vụ Watergate họ dùng những lời lời lẽ nặng nề nhất để giành cho Nixon nào black mail, enemy list, Watergate, dirty tricks…Ngày 7-11-1972, Nixon tái đắc cử với 96% số phiếu Cử tri đoàn (521/17), hơn đối thủ 18 triệu phiếu phiếu phổ thông.. trong lịch sử tranh cử chỉ có vài lần đại thắng như vậy. Người dân nhớ ơn ông vì đã hòa được khối CS, đem quân về, mang lại hòa bình….nhưng chưa đầy hai năm sau, người ta tàn nhẫn lật đổ ông. Ngay cả những kẻ chửi bới, xỉ vả, truất phế TT Nixon đều chịu ơn ông mà chính họ không biết cũng như không cần biết. Nhờ Nixon hòa hoãn với được với Nga, bắt tay Trung Cộng năm 1972 mà Hoa Kỳ đã yên hưởng thái bình cho tới tận ngày hôm nay đã gần một nửa thế kỷ trôi qua, họ không còn phải lo ngay ngáy cái hiểm họa CS gây chiến khắp nơi trên thế giới.
Cũng là người Mỹ với nhau họ còn vắt chanh bỏ vỏ, ăn cháo đá bát như thế thì các nước khác còn hy vọng gì?
Cuốn phim nói ông Thiệu chỉ huy một lực lượng quân sự đứng thứ năm trên thế giới để che dấu cái yếu kém của Mỹ, không bao giờ trong cuộc chiến VN quân viện của Hoa Kỳ có thể bằng viện trợ quân sự CS Nga, Tầu cho BV. Toàn bộ cuộc chiến 1960-75, Hà Nội đã nhận được 2 triệu 362 ngàn tấn vũ khí, quân dụng…của Nga-Trung Cộng
Nhà làm phim công nhận Quốc hội Mỹ cắt giảm quân viện cho VNCH khiến họ không đủ hỏa lực cầm cự mà phải rút chạy về Sài Gòn. Bảo Ninh nói nếu Dương Văn Minh không tuyên bố đầu hàng thì cuộc chiến sẽ kinh khủng, sự thực khi DVM kêu gọi ngừng bắn vì Cộng quân đã vào tới Ngã tư Bẩy Hiền, năm (5) tuyến phòng thủ quanh Sài Gòn đều đã bị đánh tan. Nếu DVM không đầu hàng cuộc chiến cũng sẽ tàn lụi rất nhanh sau đó vì cạn kiệt tiếp liệu. Đa số những người chửi bới kết án DVM đầu hàng địch thực ra chỉ nói cho vui thôi, chính bản thân họ lúc ấy cũng cao chạy xa bay cả rồi, hoặc ra biển hay đã trốn về nhà.
Cựu cán binh Nguyễn Ngọc nói chưa bao giờ dân tộc bị chia rẽ như bây giờ, ông đã biết thừa ra rồi lại giả vờ không biết. Các ông vào chiếm nhà người ta, đuổi nhà dân, vơ vét tài sản chiếm đất đai, cai trị người dân hà khắc … thì sao họ không căm ghét hận thù kẻ ăn cướp được?
Họ cũng đề cập những năm sau 1975, chính sách cải tạo Công thương nghiệp miền Nam của Lê Duẩn, Đỗ Mười.. đã đem một lý thuyết kinh tế mọi rợ, bán khai áp dụng vào một xã hội văn minh khiến nền kinh tế thê thảm mà người dân tưởng như sắp ăn đói mặc rách tới nơi. Cuộc chiến giữa các chế độ CS từ 1978, 79 với Khmer đỏ, Trung cộng.. kéo dài một chục năm sau đó gây thêm biết bao tang tóc do Lê Duẩn mang lại. Cho tới khi Duẩn chết năm 1986 mới hết chiến tranh, chính quyền sau đó thực hiện đổi mới dần dần theo kinh tế tự do
Ông Phan Quang Tuệ (cựu sĩ quan VNCH) di tản tại phi trường Tân Sơn Nhất phát biểu cảm tưởng nhục nhã khi bỏ đi Mỹ xin việc, tha hương….. Ông đi được thì cũng mừng cho ông thoát khỏi tay CS, việc gì phải phát biểu đạo đức giả như thế, hàng ngàn người bỏ nước trốn, ngay cả cấp lớn cũng ra đi vì tuyệt vọng, đâu phải riêng ông mà phải phân bua?
Phần kết luận nhà làm phim cho thấy việc bỏ rơi đồng minh là chả có gì đáng thương tiếc cả. Gerald Ford, một ông Tổng thống bù nhìn không do dân bầu, khi người dân Đông Dương đang trong cảnh máu chảy thịt thì ông đi nghỉ mát đánh golf đã bị phóng viên chỉ trích. Khi Cộng quân vào Sài Gòn ông còn hân hoan nói đối với Mỹ chiến tranh đã dứt, chúng ta không chiến đấu cho một cuộc chiến đã chấm dứt.. người Việt QG nghĩ nếu TT Nixon không bị từ chức thì may ra còn tý hy vọng, chứ cái ông bù nhìn này thì chán chết.
Cuốn phim kết thúc họ gọi là đè nặng nên trí nhớ, tâm tư đối với người Mỹ, họ nói cuộc chiến VN là sai lầm, đưa quân vào là do ý muốn người dân qua thăm dò, rút quân bỏ Đông Dương cũng do ý muốn của dân. Người Việt QG, người miền Nam cũ xem xong thấy buồn vô tả, họ đã đổ bao xương máu một phần tư thế kỷ để bảo vệ non sông một cách vô ích.
Kết Luận
Nhiều nhân vật Mỹ trong phim nói chúng ta có đáng phải làm như thế không? Họ than van Cuộc chiến tranh VN là sai lầm lớn không gì bù đắp lại được, nào phải hy sinh trên 58,000 quân, tốn kém nhiều trăm tỷ, gây chia rẽ trầm trọng trong lòng nước Mỹ…
McNamara nói (In retrospect) đáng lý ta phải rút bỏ VN từ năm 1963, 64.. tác giả Walter Isaacson nói (Kissinger A Biography) nói đúng lý ra phải bỏ VN từ 1969…. những người này nói vậy sau khi TT Nixon đã hòa được với Nga, Tầu năm 1972
Tháng 2-1972 Nixon sang Tầu về, cuối tháng 3 năm đó Lê Duẩn cho mở cuộc tấn công dữ dội bằng lực lượng lớn nhất thế giới kể từ sau Chiến tranh Triều Tiên (14 sư đoàn và 26 trung đoàn độc lập). Nixon sẽ họp Thượng đỉnh với Nga như đã dự trù tại Moscow tháng 5-1972, ông bèn cho Hải quân, Không quân oanh tạc BV dữ dội. Ông cho biết sở dĩ phải đánh thật mạnh vì muốn cho Nga nể (Kissinger: White House Years) họ mới tiếp đón lịch sự, nếu không Nga sẽ coi thường cho là Mỹ hèn yếu và sẽ không thèm tiếp.
Vậy nếu Mỹ rút bỏ VN và Đông Dương từ 1963, 64 hay 1969 thì Nga, Tầu có thèm nói chuyện hòa giải với Mỹ không? Họ sẽ cho là Mỹ hèn yếu, sau đó sẽ giật giây quấy động khắp nơi trên thế giới. Người Mỹ nói họ tốn kém hằng trăm tỷ này nọ, họ tưởng Nga, Tầu chỉ dùng nước bọt xúi VC đánh Mỹ là xong. Năm 2006 Hà Nội đã công bố suốt hai mươi năm chiến tranh VN, Nga, Tầu, các nước XHCN đã giúp Hà Nội 2 triệu 326 ngàn tấn vũ khí, trang bị (BBC Vietnammese). Nga, Tầu giúp CSVN bao giờ cũng nhiều hơn Mỹ giúp VNCH vì họ không phải đưa ra Quốc hội như Mỹ. CS quốc tế chi tiền cho cuộc chiến rất nhiều nhưng không la làng như Mỹ, họ yên lặng không khoe khoang.
Các nhà sử gia, chính khách Mỹ nói cuộc chiến này sai lầm là nói cho vui thôi, cho kẹo cũng không dám rút bỏ Đông Dương từ 1964, 1969.. họ chỉ bỏ VN sau khi đã hòa hoàn được với CS quốc tế năm 1972
Không thấy họ định nghĩa cuộc chiến VN là gì, do ai gây nên…..không thấy chính khách, sử gia Mỹ nào trong phim có đề cập ý nghĩa, lý do cuộc chiến. Họ có phỏng vấn một số chiến binh hai bên Nam , Bắc nhiều người nói đây là cuộc chiến người Việt giết người Việt. Nhà đạo diễn tránh nói ai gây ra cuộc chiến tranh, hoặc mục đích của cuộc chiến về phía Mỹ. Cả ba phía Mỹ, VNCH, CSVN không thấy ai nói đây là cuộc chiến xâm lược, vì một nước này đem quân đánh một nước khác, trên thực tế CSVN đem quân đánh chiến miền Nam, một nước có chính phủ, Quốc hội và Hiến pháp. Miền Nam chỉ tự vệ không thể bị chê trách vi phạm Hiệp định hay càn quét căn cứ cách mạng…. Người Mỹ đem quân sang giúp miền Nam và bảo vệ Đông Nam Á cho chính Hoa Kỳ.
Nhà báo Huy Đức viết trên Facebook:
“Hà Nội sẽ không muốn phổ biến bộ phim này” mặc dù bộ phim đã “quy gần như mọi tội lỗi cho Washington, đánh giá cao chiến binh của miền Bắc và có lúc, tỏ thái độ xem thường lãnh đạo Việt Nam Cộng Hòa”.
Nghe cũng buồn cười, Huy Đức nói cho bớt tủi, họ xúc phạm tới Quân đội nhân dân anh hùng nhiều hơn khen.
Trong tập Tám, theo lời Bảo Ninh bộ đội tại chiến trường miền Nam chỉ được phát gạo và muối, phải tự kiếm đồ ăn. Hình ảnh mấy người cán binh nấu cơm và mấy anh khác leo lên chiếc trực thăng Mỹ rớt để kiếm đồ hộp, khẩu phần C đã khiến khán giả không cầm được nước mắt. Đạo quân chết đói khốn khổ như thế thì đánh ai? cái nhu cầu tối thiểu của con người, cái ăn vào mồm mà không có thì thử hỏi giá trị của chiến sĩ nằm ở chỗ nào?
Huy Đức kể lại trước trận Tổng công kích Mậu thân, Lê Duẩn đã cho in tiền, may sẵn đồng phục cảnh sát để chuẩn bị vào tiếp thu Sài Gòn mà ông ta tin chắc là thắng lợi vì có quần chúng nổi dậy. Các cán binh khi rời mật khu đã cho đốt láng trại vì tin chắc lần này thắng lợi không trở về nữa.. Nhưng cuối cùng hàng trăm tiểu đoàn bị bắn hạ gần hết, hơn 10% bị tóm, 20% chạy thoát. Từ vua đến quân ngu đần, điên khùng như thế mà được đánh giá cao ở chỗ nào? Huy Đức công nhận có nhiều sĩ quan CS cao cấp ra hàng, các đại đội, đơn vị tan rã
Sinh mạng của chiến binh CS rẻ như bèo, người Mỹ tỏ ra khinh bỉ nói các trận đánh trong rừng (thời Johnson) với tỷ lệ mười BV đổi một lính Mỹ. Hà Nội hạ giá thấp con người, làm ô nhục cho cả dân tộc Việt.
Phan Lục nói trong trận tấn công năm 1972, cán binh miền Bắc chết như rạ vì còn non trẻ không có kinh nghiệm, chỉ được huấn luyện sơ sài mấy tháng, bắn còn chưa rành. Họ đưa hình ảnh cán binh nằm la liệt, nhiều người vị thành niên chưa biết yêu đương là gì, Lê Duẩn cho bắt cả lính 16, 17 tuổi vì thiếu quân.
Chính Huy Đức nói không ai biết có bao nhiều con em đã bị chết trận, tin tức nói ta luôn thắng, không ai nhận được giấy báo tử. Vậy mà mấy ông cán binh còn khoe tiêu diệt quân Ngụy, người Việt giết người Việt còn khoe khoáng chiến thắng cái nỗi gì?
Họ có xem thường VNCH thật, họ nói các ông lớn tham nhũng nhưng miền Nam phồn thịnh mới có tham nhũng, hồi ấy miền Bắc đói khổ lấy gì mà tham nhũng.
Hình ảnh các cô các cậu con cái đảng viên cao cấp nhởn nhơ du học Liên Xô trong khi con nhà bần cố nông bị đưa vào tử địa cho thấy sự giả dối của lãnh đạo CS như thế nào.
Phía CS nói đây là cuộc chiến thống nhất đất nước nhưng nếu miền Bắc giầu có phong phú hơn miền Nam, ruộng nương cò bay thẳng cánh thì họ có chịu thống nhất với miền Nam không? Họ chấp nhận tổn thất tối đa để chiếm miền Nam vì quá nghèo, đói khổ
Đúng như Bảo Ninh thường nói chỉ có tan nát, đất nước hoang tàn. Miền Nam là nạn nhân của chiến tranh, bị tán nát vì bom đạn và cuối cùng mất nước vào tay CS
Trọng Đạt
The VietNam War chỉ mang lại những hình ảnh của cuộc chiến cùng những tác động của Mỹ lên cuộc chiến này .
Người MB nhẹ dạ cả tin vừa bị khủng bố tinh thần nên sẵn sàng hy sinh đến người Việt cuối cùng như HCM và Lê Duẩn tuyên bố .
Người MN thì ngược lại , lạy trời cho được bình yên , lạy trời cho chiến tranh chấm dứt càng sớm càng tốt , có hiệp định ngưng bắn là sẵn sàng buông súng về quê .
Mà thực chất đại đa số lính hai miền đều là thành phần bị động viên bắt buộc phải nhập ngũ hoặc vì nghèo đói phải nhập ngũ .
Kết quả của cuộc chiến là người Việt hai bên đều có số lượng thương vong khủng khiếp , hận thù tang thương khủng khiếp nhất trọng lịch sử VN . Tất cả hai bên đều là nạn nhân kéo dài đến tận hôm nay .
Nguyên nhân của cuộc chiến không phát xuất từ Mỹ . Khởi nguồn từ khi HCM mang chủ nghĩa Mác Lê về thành lập ĐCSVN theo chỉ thị của Liên Xô và TQ . Những người Việt không thích Cọng Sản và người Việt Cọng Sản đã sẵn sàng thủ tiêu nhau ngay trong thời. kỳ kháng Pháp , chống Nhật từ 1945 đến 1954 .
Bởi thế Hiệp Định Geneve 54 chia đôi đất nước nhằm ngăn chận cuộc nội chiến trên . Do đó nếu không có Mỹ vào MN , cuộc chiến kế tiếp để biến toàn nước Việt thành một nước Cọng Sản XHCN vẫn phải xảy ra dầu phải hy sinh đến người cọng sản VN cuối cùng .
Người Việt không thích Cọng Sản chống Cọng sản vì thấy được xã hội độc tài tàn bạo của Liên Xô sau cách mạng Sô Viết tháng 10 năm 1917 , tiêu diệt tận gốc Sa Hoàng và giai cấp trí thức lẫn tư bản tư sản , xung công tất cả tài sản , đất đai vào nhà nước quản lý . Chọn xã hội tư bản , tự do dân chủ .
Người Việt thích Cọng Sản muốn đưa VN vào thế giới Đại Đồng Quốc Tế Cọng Sản do,Liên Xô và TQ lãnh đạo . Chọn XHCN lấy tư tưởng Mác Lê làm nền tảng .
Cuộc nội chiến VN xảy ra khi HCM cướp chính quyền của chính phủ Trần Trọng Kim vào tháng chín năm 1945 . Lợi dụng cơ hội này , Pháp quay lại VN và tiếp tục cuộc chiến của người Việt vừa chống Pháp vừa chống lẫn nhau , được gọi là thời kỳ Chín Năm Kháng Chiến từ 1945 đến 1954 , được chấm dứt bởi hiệp định đình chiến 1954 .
Kẻ chủ chiến trong cuộc nội chiến này ( 1945- 1975 ) chính là phe Cọng sản , muốn biến VN thành một nước XHCN . Chính vì vậy nếu không có sự hiện diện của Mỹ , cuộc nội chiến do Cọng sản chủ trương vẫn phải xảy ra , có thể MN lọt vào tay Cọng Sản sớm hơn 1975 .
Tóm lại nếu gọi là The Vietnam war thì phải gói trọn thời gian từ 1945 đến 1975 mới phân biệt được chính nghĩa , phi nghĩa , nội chiến , xâm lược hay chiến tranh ý thức hệ . Một cuộc chiến kéo dài ba mươi năm , chấm dứt cách đây 42 năm . Nhưng tang thương , chia rẽ hận thù vẫn như mới ngày hôm qua , còn đó . Trong khi biên giới đất đai biển đảo VN hôm nay lần lượt mất dần vào tay TQ .
Mặt mũi sĩ diện của bản thân với một dân tộc đối diện với nguy cơ nô lệ , diệt tộc là hai điều người Việt cả hai phía CS và Quốc gia cần phải minh định chọn lựa hy sinh vì thế hệ mai sau .
Trong cuốn phim tài liệu Vietnam War này có phần phỏng vấn Kennedy của xướng ngôn viên Walter Cronkite của đài truyền hình CBS vào ngày lễ Lao Động 2 tháng 9 năm 63. Kennedy phát biểu:…Tôi không đồng ý với những ai cho rằng chúng ta nên rút khỏi Việt nam. Đó là một lỗi lầm to lớn….Tôi không muốn Á châu rơi vào vòng kềm tỏa của người Tàu (I don’t agree with those who say we should withdraw. That would be a great mistake….I do not want Asia to pass into the control of Chinese ).
Phát biểu của TT Kennedy chỉ để che dấu một kế hoạch rút quân đang thành hình. Xin xem thêm: https://www.maryferrell.org/pages/1963_Vietnam_Withdrawal_Plans.html
Trong cuốn: “In Retrospect: The Tragedy and Lessons of Vietnam”, McNamara cũng xác định điếu này.
Chân thành cảm ơn cái thạnh tình của ngài Henry Kissenger đã dành cho quân dân miền nam ngày trước , cầu mong dân tộc Do Thái đời đời về sau sẽ luôn mưu cầu hoà bình trong vòng vây của con cháu của đấng tiên tri Mohamed.
Tài liệu Hoa kỳ đã được giải mật : Kissinger hứa hẹn với Chu ân Lai sẽ không quay trở lại Việt Nam, và sẽ để cho Miền Nam ” sống chết mặc bay” :
Trong cuộc gặp gỡ với thủ tướng Chu ân Lai hôm 9/7/1971, Kissinger tỏ bày: “Nhân danh tổng thống Nixon, tôi xin thông báo với thủ tướng một cách trịnh trọng nhất rằng trước hết, chúng tôi sửa soạn rút quân hoàn toàn ra khỏi Đông Dương và ấn định ngày giờ rút quân, nếu có một cuộc ngưng bắn và phóng thích tù binh của chúng tôi. Thứ đến, chúng tôi sẽ để cho giải pháp chính trị của Nam Việt Nam tự diễn biến và phó mặc cho một mình người Việt tự giải quyết với nhau.”
Trong cuộc họp hôm sau 10-7-1971, Kissinger nói thêm: “Điều chúng tôi yêu cầu là một khoảng thời gian chuyển tiếp giữa sự rút quân và diễn biến chính trị. Không phải là để chúng tôi có thể trở vào lại Việt Nam, nhưng chúng tôi có thể để cho dân tộc Việt Nam và dân tộc các nơi khác ở Đông Dương tự quyết định lấy số phận của họ… Hôm qua, tôi đã thưa với Thủ tướng, và tôi muốn nhắc lại rằng, nếu sau khi quân đội Mỹ rút lui hoàn toàn, mà các dân tộc Đông Dương thay đổi chính quyền của họ, Hoa Kỳ sẽ không can thiệp.”
Kissinger cũng đã tiết lộ bề trái của bản Hiệp Định Ba Lê cho Cố vấn đặc trách Nội vụ John Ehrlichman của T.T Nixon như sau:
“Tôi nghĩ rằng nếu họ ( chánh phủ miền Nam ) may mắn thì được 1 năm rưỡi mới mất”.
Tương tự , Kissinger đã trấn an T.T Nixon là: “ Hoa Kỳ phải tìm ra một công thức nào đó để làm cho yên bề mọi chuyện trong một hay hai năm sau, sau đó thì …chẳng ai cần đếch gì nữa . Vì lúc ấy, Việt nam sẽ chỉ còn là bãi hoang vắng ”.
Khi nhận được tin Đà Nẵng thất thủ, trên đường đi họp báo cùng với phát ngôn viên tòa Bạch Ốc Ronald Nessen, Kissinger đã nguyền rủa ‘sao chúng không chết phứt đi cho rồi; sao cứ sống dai dẳng làm cho sự việc thêm tệ hại “. Ronald Nessen ghi lại trong cuốn hồi ký và tiến sĩ Nguyễn Tiến Hưng đã tìm thấy .
Tiến Sĩ Lewis Sorley- tác giả của những tác phẩm về chiến tranh Việt Nam như A Better War, Vietnam Chronicles: the Abrams Tapes : Quân lực Việt Nam Cộng Hòa đã có những khiếm khuyết về chỉ huy và tham nhũng, nhưng không đáng kể để quy tội đưa đến hệ quả sụp đổ miền Nam .
“Đời Phi Công” – Nguyễn Viết Toàn: “Tôi được xếp học khóa 69A, toàn là những tay thông minh và gốc bự, như thằng Phan Huy Bách, ba nó là Thủ tướng Phan Huy Quát, thằng Hà Thúc Việt chi chòm ông Hà Thúc Ký, Hồ văn Anh Tuấn con cháu Hồ Biểu Chánh…” .
( Chú thích: Hà Thúc Ký- lãnh tụ đảng Đại Việt. Cựu tổng trưởng bộ Nội Vụ. Hồ Biểu Chánh: tác giả của khoảng 100 tác phẩm gồm tiểu thuyết , nghiên cứu, phê bình văn học, sáng tác tuồng hát).
Con trai của ông Trần Quốc Bửu -chủ tich Tổng Liên Đoàn Lao Công Việt Nam Cộng Hòa- tử trận năm 1974, 27 tuổi.
Cựu đại tá CS Bùi Tín: Họ đưa ra Luật nghĩa vụ quân sự, tuyên truyền về vinh quang trai thời loạn là sinh Bắc tử Nam, cưỡng bức các cháu bỏ học cầm súng, bắt ký các bản tình nguyện nhập ngũ, buộc bố mẹ phải ký tên «vinh dự hiến con cho Tổ quốc», trong khi con cháu các quan lớn hầu hết đều được xuất ngoại học tập ở Liên Xô, Trung Quốc , Ba lan, Đông Đức, Tiệp… Một sự bất công khổng lồ !
Xuân Vũ trong hồi ký “Đường đi không đến” cũng tố cáo Lưu Hữu Phước hô hào rủ rê thanh niên Hà Nội đi theo hắn để “giải phóng miền Nam” ở nhà hát lớn Hà Nội. Đến ngày lên đường vào Nam, y cáo bịnh và trốn biệt, để mặc hàng vạn thanh niên phơi thây trên rừng núi Trường Sơn vì những lời xúi dục của y.
Báo The New York Post số ra ngày 28/10/2017:”Kết quả của cuộc thăm dò mới nhất phổ biến ngày hôm nay cho thấy một con số khiến giật mình là 70% dân chúng Hoa Kỳ tin rằng đất nước đang chia rẽ dữ dội giống như thời Chiến Tranh Việt Nam “.
Thưa ông Trọng Đạt,
Tôi vừa đọc cái phần này của ông: “Phan Quang Tuệ, cựu sĩ quan VNCH nói em ông (chết trận) và những người cùng thế hệ hy sinh cho cái gì? …..sacrifice their lives for what? Hy sinh để bảo vệ đất nước chứ để làm gì?” thì tự dưng máu…xăm nổi lên, buộc lòng phải lên tiếng…cảm ơn ông Trọng Đạt. Mong vong linh các tử sĩ vị quốc vong thân bỏ qua cho tên vong quốc đang cầm cây búa.