The Catcher in the Rye xuất bản năm 1951, khi tôi chưa kịp mở mắt chào đời. Tuy hai phần ba thế kỷ đã qua, và tôi cũng sắp sửa từ giã cõi trần (tới nơi rồi) nhưng vẫn chưa bao giờ tìm đọc nguyên văn tác phẩm này của J.D Salinger cả.
Lý do, giản dị, chỉ vì tôi đã đọc Bắt Trẻ Đồng Xanh (Thanh Hiên xb 1967) của Phùng Khánh tự lâu rồi. Dịch giả hẳn là phải thông thạo Anh ngữ lắm nên bản tiếng Việt vô cùng gẫy gọn, trong sáng (và cũng rất tài hoa) khiến tôi sợ rằng đọc nguyên tác chưa chắc đã thích bằng. Nó hay đến độ mà nhà văn Võ Phiến cũng có một tạp luận) cùng tên (“Bắt Trẻ Đồng Xanh”) vì ông đã mượn tựa từ bản dịch của ni sư Thích Nữ Trí Hải.
Bài viết này xuất hiện lần đầu trên tạp chí Bách Khoa – phát hành từ Sài Gòn, vào tháng 10 năm 1968 – và đến nay vẫn còn được độc giả quan tâm, dù hơn nửa thế kỷ đã qua. Một trong những vấn đề được tác giả đề cập đến là số phận bi đát của những người phụ nữ miền Nam, có chồng (và mất chồng) chỉ trong vài hôm – hoặc vài tuần – sau Hiệp Định Genève :
“Cuộc chiến này xuất hiện ngay từ những cuộc liên hoan chia tay giữa kẻ ở người đi trong thời hạn 300 ngày tập kết, những cuộc liên hoan có hát có múa, có bánh trái tiệc tùng… Nó xuất hiện ngay từ những đám cưới vội vã sau ngày đình chiến, những đám cưới lắm khi tổ chức tập thể, do trưởng cơ quan, trưởng đơn vị chủ tọa. Nạn nhân đầu tiên của cuộc chiến này không phải là những kẻ ngã gục vào 1958, 1959, mà là những cô gái tức khắc biến thành góa bụa từ 1954.”
Sáu năm sau Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam được thành lập, vào hôm 20 tháng 12 năm 1960, tại huyện Châu Thành – tỉnh Tây Ninh. Tuy được “dựng” lên ở miền Nam nhưng phần lớn cán binh (và tử sĩ) lại là người miền Bắc, theo ghi nhận của nhà thơ Nguyễn Chí Thiện :
Trại lính, trại tù, người đi không ngớt
Người về thưa thớt dăm ba
Trẻ con đói, xanh như tàu lá
Cày bừa phụ nữ đảm đang
Chốn thôn trang vắng bóng trai làng
Giấy báo tử rơi đầy mái rạ! (“Đất Này Chẳng Có Niềm Vui” – 1965)
Mười năm sau năm nữa (năm1975) thì chiến tranh chấm dứt. Tuy hòa bình đến nhưng trại lính, trại tù, người (vẫn) đi không ngớt. Bọn trẻ thì đi thi hành nghĩa vụ quốc tế (giải phóng nước bạn Cambodia), còn lớp già (thuộc phe thua trận) thì đi … học tập cải tạo.
Dù được bên thắng cuộc hứa hẹn là thời gian “thụ huấn” chỉ vài tuần thôi nhưng thực tế thì người về thưa thớt dăm ba, và không ít kẻ đã ra đi vĩnh viễn, để lại vô số những vành khăn tang trên đầu cô phụ (vào giữa thời bình) mà chả hề có một tờ thư hay mảnh giấy báo tử nào ráo trọi.
Nếu còn sống sót, kẻ thất trận cuối cùng cũng đã rời trại tù vào những năm đầu của thập niên 1990, sau gần 20 năm bị giam cầm. Hơn một phần tư thế kỷ đã qua. Tù nhân chính trị ở Việt Nam hiện nay đều thuộc vào lớp người mới, với tên gọi mới: tù nhân lương tâm – TNLT.
Hôm 22 tháng 6 năm 2021, VOA cho biết :
“Theo báo cáo mới được đưa ra của VNHR, ít nhất 46 người đã bị bắt giữ và truy tố tính đến ngày 31/5 vì vi phạm Bộ luật Hình sự 2015 sau khi ‘bày tỏ quan điểm chính trị của họ thông qua mạng xã hội’, một cáo buộc mà các nhà chức trách gọi là ‘chống phá nhà nước’. Nhóm nhân quyền ở California cho biết rằng những người khác bị bắt trong năm qua bao gồm các nhà hoạt động chính trị, nhà báo độc lập và những người khiếu kiện về quyền đất đai.”
Ngày 15 tháng 7 năm 2022, bỉnh bút Nguyễn Văn Lung (Tạp Chí Luật Khoa) cập nhật thêm vài ba dữ kiện :
“Trong nửa đầu năm 2022, đã có 16 người bị bắt liên quan đến những vấn đề như quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí hay quyền tự do hoạt động hội nhóm… Con số bị bắt đó tương đương với các năm trước, khi mà cả năm 2021 và 2020 đều có 39 người bị bắt vì những vấn đề nhân quyền. Hiện tượng này có thể gọi là ‘đàn áp một cách ổn định’. Những con số đáng buồn cho thấy không có tiến triển gì trong việc cải thiện tình hình nhân quyền trong nước.”
Tuy tuyệt nhiên “không có tiến triển gì trong việc cải thiện tình hình nhân quyền trong nước” nhưng đã có sự thay đổi lớn lao (và khá bất ngờ) nơi thái độ của không ít nạn nhân. Phụ nữ Việt Nam hiện nay không còn chịu nín lặng trong cảnh góa bụa, ngay sau ngày cưới, như lúc đình chiến 1954. Họ cũng không cắn răng và nuốt nước mắt, trước cảnh gia đình tan nát (chỉ vì chả may thuộc bên thua cuộc) như sau Đại Thắng Mùa Xuân 1975 nữa.
Những người vợ tù bây giờ đã cùng chồng tích cực nhận lãnh vai trò “tác nhân,” thay vì chỉ nhẫn nhục “cam chịu lịch sử” như lớp người đi trước, dù họ vẫn bị đe dọa và sách nhiễu thường xuyên :
- Công an Thanh Hóa dọa bắt luôn vợ Bùi Văn Thuận
- Vợ TNLT Trương Minh Đức bị câu lưu, tước hộ chiếu
- Ông Trịnh Bá Phương bị ép cung: “Không nhận tội vợ sẽ bị bắt”
- Vợ nhà báo Lê Trọng Hùng bị từ chối thăm gặp chồng
- Công an Hà Nội gây khó dễ việc tiếp tế cho nhà hoạt động Trương Văn Dũng đang bị tạm giam
- Gia đình tù nhân lương tâm Nguyễn Văn Túc bị nhiều công an bao vây
- Gia đình tù nhân lương tâm khiếu nại việc đối xử thô bạo, nhục mạ bởi quản giáo
- Thân nhân đi thăm tù bị đánh đập
Chính sách thô bạo và ti tiện cố hữu của nhà đương cuộc Hà Nội, xem ra, không có chút tác dụng nào đáng kể. Phản ứng và cách hành xử của những người vợ tù hiện nay, thế hệ sinh trưởng trong lòng cách mạng, đã hoàn toàn khác trước.
Xin ghi lại dăm ba trường hợp, theo thứ tự abc, để rộng đường dư luận :
Bùi Huệ, phu nhân của TNLT Dũng Vova: “Đến nay Vova được sự ủng hộ và quý mến của không ít các bà con, anh em cùng lý tưởng. Nó giống như vị ngọt của cà phê đã trải qua cái đắng.”
Đỗ Lê Na, phu nhân của TNLT Lê Trọng Hùng: “Tôi cũng muốn cho người dân ở trong nước, đặc biệt là những gia đình đấu tranh, một số gia đình thì cũng còn e ngại trong việc người thân của mình bị bắt bớ, có những gia đình không dám thẳng thắn lên tiếng, thì tôi muốn qua cái câu chuyện của gia đình mình để cho mọi người biết rằng là cái quyền lên tiếng để chống lại áp bức bất công – đó là quyền của mỗi người, và nếu chúng ta làm đúng thì chúng ta sẽ không có gì phải sợ hãi họ cả.”
Trịnh Nhung, phu nhân của TNLT Bùi Văn Thuận: “Cháu/em là vợ của anh Thuận, luôn tự hào về anh, ủng hộ và tin tưởng rằng anh không làm gì sai cả, nên sẽ luôn đồng hành cùng anh trên con đường khó khăn phía trước.”
Đỗ Thu, phu nhân của TNLT Trịnh Bá Phương: “Tôi đã chuẩn bị sẵn tinh thần. Tôi nghĩ họ sẽ không để yên cho tôi đâu.”
Nguyễn Thị Ánh Tuyết, hôn thê của TNLT Đỗ Nam Trung: “Sau này Trung về chắc chắn chúng tôi sẽ thực hiện nốt những việc còn dang dở, mà chúng tôi đã có những dự tính cho tương lai của hai đứa. Và tôi cũng sẽ kể cho Trung nghe rất nhiều về những tháng ngày đã xa cách này, tôi đã nhớ Trung biết bao nhiêu…”
Lê Bích Vượng, phu nhân của TNLT Nguyễn Lân Thắng: “Bốn tuần. Ba mươi ngày. Một tháng. Nghe nói tóc anh bạc nhiều. Nghe nói anh gầy đi. Nghe nói anh già đi đến vài tuổi. Uh. Không sao. Mọi người luôn bên anh – Như anh đã có mặt ở những vùng đất khó khăn, những khi bão lũ, thiên tai, nhân hoạ … tàn phá.”
Không chỉ thân nhân mà bằng hữu, hàng xóm, láng giềng cũng thế. Thái độ của họ đối với những TNLT của chế độ hiện hành hoàn toàn đã khác. Hình ảnh, biểu ngữ, cùng những bó hoa rực rỡ và bia bọt tràn lan khi mọi người chào đón Phạm Thanh Nghiên, Cấn Thị Thêu, Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh (như những vị anh thư hay anh hùng của thời đại) đã khiến cho cư sỹ Phạm Nguyên Trường cảm thán: “Trong nước CS mà đón tù chính trị về vui vẻ như thế này thì thời gian tồn tại của chế độ có thể kéo dài bao lâu?”
Ơ hay, cái ông này hay nhỉ? ̣Sao đã tu tại gia (và đã muốn gác bỏ chuyện thế sự ngoài tai) mà vẫn còn “bao la” thế? “Thời gian tồn tại của chế độ còn có thể kéo dài bao lâu” nữa là chuyện của “các đồng chí lãnh đạo ở trên,” chứ việc gì mình phải bận tâm!
“Phạm Nguyên Trường cảm thán: “Trong nước CS mà đón tù chính trị về vui vẻ như thế này thì thời gian tồn tại của chế độ có thể kéo dài bao lâu?”
Rất thấu cảm với tâm tư tình cảm của Phạm Nguyên Trường, 1 cá sặc sỹ của giới trí thức luôn quan tâm tới vận mệnh của Đảng của chế độ nhà các bác .
With all due respect, xin được Douma đám con cá sặc trí thức nhà các bác
Théc méc 1 điều, tại sao Đảng để đám cá sặc sĩ này thong dong ? Để truyền bá tâm tư tình cảm ưu tư tới vận mệnh của Đảng của họ ?
It all come w a catch, mà Đảng có thể phải footin the bills sau này . Nên dẹp đi, cứ quẳng gánh lo đi mà vui sống .
Những giá trị thặng dư có lợi cho Đảng mà chúng nó tạo ra khi còn tại chức, đã được xài hết từ lâu . Tiền lương hưu của chúng nó bây giờ đã lậm vào ngân sách đáng lẽ để cho những người xứng đáng hơn . Dump them. Đưa họ vô trại tạm giữ đỡ tốn ngân sách của nhà nước, tạo công ăn việc làm cho cán bộ công nhân viên chức . Bắt họ học thêm 1 nghề thủ công gì đó, họ rất thạo nghề tự sướng, quen với công việc thủ công, để làm lợi cho xã hội, cùng lúc đóng góp vô ngân sách nhà nước .
Đàng nào cũng có lợi . Họ trong trại tạm giữ có lợi hơn ở ngoài . Vả lại chỉ tạm giữ thui í muh, có giữ luôn đâu mà sợ . Its a win-win situation
hello bác mon to,
Tui hình dung diễn đàn nầy là một sân banh. Trái banh là nội dung bài chủ. Mỗi người nêu ý kiến là “cầu thủ”. “Cầu thủ” đá hay là cố gắng giữ banh đá vô gôn đối phương. “Cầu thủ” dở vì không giữ được banh nên mới bỏ banh đá người. Còn “cầu thủ” khác thì biểu diễn rê banh mà không đá vô gôn cú nào. Loại “cầu thủ” đó là cầu thủ bán độ. Mà “bán độ” thì đã có ông trùm (trong bóng tối) mua đứt rùi. Ông trùm đó là ai chắc hổng khó đoán, phải hôn?
Phân loại dậy thì vua rê banh ở đây là ai? Ba hồi mớm qua phía VNCH đá về gôn VC. Ba hồi ngược lại. Trước đây có “cầu thủ” tôn ý đồ thuộc loại vua rê banh nhưng từ khi cháy lùm ổng có tái xuất cũng chẳng còn đường banh nào ra hồn nữa huhu. Giờ đến phiên bác nằm võng ở đây. Hỏi thiệt nè, tại sao hổng đường đường chính chính đá cho đội nào mà cứ “rê banh” quài dậy? Vì chính việc “rê banh” đó tự nó cũng cho biết bác chơi cho đội nào rùi mà, hic! Hổng dám công khai là sợ. Nghĩa nà tự biết mình hơi bị bất chính, phải hôn?
Hihi cứ nhìn chiến nược 3 không, 4 không của VC thì biết chắc mũm là họ sợ thằng sư phụ rùi. Vì tai mắt của thằng sư phụ ở khắp mọi nơi, cả Bộ chính trị. Còn bác thì giữ cái gôn sân banh tí tẹo nầy và cả bên TD nữa, phải dậy hôn? Hehe hãy chứng tỏ “đẳng cấp”, công khai đi bác! “Mẹ nó, sợ gì”! Chớ khi lùm bị cháy rùi thì… như bác đã thấy trước mắt đó… hihi. Chúc bác sức khỏe nghen. 🙂
Học được món này của tụi khốn nạn cụ Cố Sakim này nọ . Chúng nó giấu đầu lòi đuôi gà yêu Đảng, nhưng đánh lừa được cả đống . Yeah, why not usin the same xít to beat’em. Cần gì “chứng tỏ đẳng cấp” nếu chả có đẳng cấp gì để chứng tỏ ? Chủ yếu là zui . Cant i do somethin just fo the fun of it? i mean ngày xưa lũ “trí thức” khốn kiếp nhà các bác yêu Đảng vì yêu nước, whatever come outta this xít absolutely pale in comparison. Sao mà múa rìu wa mắt mấy ông đao phủ được chớ . Vui là chính
Dont look fo anything thats not there.
“Trong nửa đầu năm 2022, đã có 16 người bị bắt liên quan đến những vấn đề như quyền tự do ngôn luận, quyền tự do báo chí hay quyền tự do hoạt động hội nhóm… Con số bị bắt đó tương đương với các năm trước, khi mà cả năm 2021 và 2020 đều có 39 người bị bắt vì những vấn đề nhân quyền. Hiện tượng này có thể gọi là ‘đàn áp một cách ổn định’. (trích)
Cái gọi là TNLT hiện nay ở VN không bằng CON SỐ LẺ, lúc VC nhốt hằng trăm ngàn tù nhân trong trại cải tạo sau 75 trong một điều kiện khắc nghiệt gấp 100 lần hiện nay:
– Tù không có xét xử không có bản án. VC nói học tập tốt thì về.
– Tù biệt vô âm tín. Ở giữa rừng hoang. Cả thế giới lúc đó chẳng biết rõ tin tức và địa điểm ở đâu.
– Trong tù ăn toàn khoai sắn với nước muối là căn bản. 1 Năm chỉ “ăn tươi” thịt nợn 2 ngày là lễ Quốc Khánh 2/9 và mùng một Tết Âm Lịch.
– Trong tù ai phản đối sẽ bị đánh đòn hội chợ bị cùm chân. Thậm chí bị bắn tại chổ không cần xét xử. Báo cáo sau là xong. Xác bị vùi lấp đâu đó quanh trại tù.
Dĩ nhiên, trong hoàn cảnh mất nước như vậy thì gia đình của họ, vợ con của họ còn phải làm gì ngoài cắn răng chịu đựng. Vì ngay “bản thân” người ngoài xã hội thuộc gia đình “ngụy quân ngụy quyền” cũng đã gặp muôn vàn khó khăn và nguy hiểm.
“Trong nước CS mà đón tù chính trị về vui vẻ như thế này thì thời gian tồn tại của chế độ có thể kéo dài bao lâu?” (trích)
Bao lâu là bao lâu? Đố ai biết. Nhưng mà, muốn lật một chính quyền như VC mà chỉ có dzui dzẻ hồ hỡi phấn khởi thôi thì theo nguyên tắc khoa học là tới tết Ma … Rốc VC mới rụng sợi lông. Anh muốn kéo một hòn đá 100 kí, anh phải có lực đẩy 200 kí.
Thật ra, cái bề mặt có vẻ “tự ro” trong xã hội VC cũng chỉ loay hoay trong khuôn khổ mà VC cho phép. Vẫn không ngoài mặt trận “phản biện xã hội” do chính VC bày ra. Ha ha !
Quanh đi quẩn lại , lui lui tới tói , viet’ xuoi viét nguọc gì rồi cuói củng củng chỉ là “VÌ RĂNG CONG XÃNG BỎ TÙ CHÚNG TAO .”
Làm cách mạng là phải chấp nhận đuọc ăn cả ngả về không. Muón lật đổ , muón giét nguòi ta , không giét đuọc, không lật đổ đuọc thì vô tù lột lịch . Chuyện đó muon đời vẩn thế , khóc lóc làm chó gì cho thêm………HÈN.
Hay bắt chuóc Viet Cộng chúng anh về sự CAN TRUÒNG, ý chí SẮT ĐÁ , lòng DŨNG CẢM củng như sư GAN DẠ trong buoc đuóng làm cách mạng nghe chưa. Tàn Dư Ngụy Cock hèn kém lắm, chua đuoc gì đâu nghe TIÉN NĂNG TUÓNG
Anh Phét cho 1/10 điêm? và phạt về chổ quỳ vì bài viét nhạt như nươc ốc.
Haha, bác cho chúng nó 1 điểm là quá hào phóng . Tớ í à, Phúc ’em, phúc ’em all, i mean những người xuất phát từ các gia đình có công với cách mạng được vô trại tạm giữ . Những người khác, GET OUT! Nothin good coming outta being Ngu ở Việt Nam
1- Những người gọi-là “đấu gianh”, idk WTF that xít entails, but it aint what ya think it is. Đ/v họ, thua cho Đảng là 1 vinh dự đáng tự hào, chính vì vậy, họ thua keo này sẽ sao y bản chánh que cũ làm lại .
2- Những kẻ chủ xướng đều là Cộng Sản, và dụ dỗ dân phi-CS làm con thiêu thân cho họ hưởng danh nghĩa “đấu zanh”. Star The Phúc AWAY Fr Them! Hãy lấy mỡ nó rán nó, để Sao Thổ Cộng Sản ăn thịt con của mình . Dân mình STAY OUT & GET OUT.
3- “cư sỹ Phạm Nguyên Trường cảm thán: “Trong nước CS mà đón tù chính trị về vui vẻ như thế này thì thời gian tồn tại của chế độ có thể kéo dài bao lâu?”
See that xít ? Tụi nó mang danh là “đấu zanh” mà cứ quan tâm tới sự tồn vong của chế độ . Like i said, cứ để Sao Thổ Cộng Sản ăn thịt con nó . Bon Appetite. Should do it mo often.
Vì bác cho họ có 1 điểm, tớ cho ngành công an … ờ, có áp dụng điểm âm ở đây được không ?
WTF took you so Đamn long?
Chả bù ngày xưa, công an thời Hồ Chí Minh làm việc rất có trách nhiệm, phá vỡ mọi thứ từ hồi trong trứng nước, không cả thụ tinh luôn . Giờ này, chỉ chờ cho tới khi chúng nó thành lông thành cánh rùi mới bỏ vào lò của bác Trọng . May là còn cái lò của bác Trọng . Them mite taste better, nhưng cũng đủ để chúng nó gây dựng được 1 lực lượng chờ thời . No Bueno, man.