Người Việt San Jose có thể mất ghế Khu vực 7

Người Việt San Jose có thể mất ghế Khu vực 7

Bùi Văn Phú

Nước Mỹ đang nôn nóng chờ đợi ngày tổng tuyển cử thứ Ba 6/11 và những kết quả bầu chọn.

Sau gần hai năm dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump, người của Đảng Cộng hoà, và hai viện quốc hội cũng do Cộng hoà nắm đa số nên Đảng Dân chủ đang mạnh mẽ chống lại những chính sách của Trump và mong chiếm được đa số trong quốc hội để ngăn cản những chính sách của Trump.

Trong khi đó người Việt vùng San Jose, đặc biệt là cư dân Khu vực 7, cũng đang trông ngóng đến đêm bầu cử để xem Nghị viên Tâm Nguyễn có còn được dân chọn làm đại diện, hay ghế của khu vực này sẽ vào tay một người gốc Mexico.

Khu vực 7 có số cư dân gốc Mỹ Latinh gần một nửa, gốc Á châu khoảng 40%, đa số là người Việt và từ 14 năm qua đại diện dân cử ở đây là gốc Việt, với Nghị viên Madison Nguyễn trong 10 năm và sau đó là Nghị viên Tâm Nguyễn trong 4 năm qua.

Nghị trường thành phố San Jose với 10 dân cử, Khu vực 4 cũng có đại điện là người Việt từ ba năm qua, trước đó với Nghị viên Mạnh Nguyễn và hiện giờ là Nghị viên Lân Diệp. Kỳ bầu cử này cử tri San Jose chỉ bầu chọn nghị viên các đơn vị số lẻ.

Cũng như nhiều lần trước, chuyện bầu cử ở San Jose lại thật ồn ào, vì Nghị viên Tâm Nguyễn đang đối đầu với Maya Esparza và cộng đồng Việt có những quan điểm khác biệt về lựa chọn ứng viên.

Cựu Thiếu tướng Nguyễn Khắc Bình ủng hộ Maya, cựu Đại tá Vũ Văn Lộc ủng hộ Tâm và cả hai đều là cư dân Khu vực 7.

Ủy viên giáo dục Vân Lê, người cũng ra tranh cử nghị viên Khu vực 7 và về thứ ba trong kỳ bầu sơ bộ hôm 5/6 không ủng hộ Tâm; trong khi nhà văn và nhà làm truyền thông Đỗ Vẫn Trọn kêu gọi bỏ phiếu cho Tâm, dù trong quá khứ hai người đã từng thưa kiện nhau trước toà.

Sinh hoạt chính trị của khối cử tri gốc Việt ở San Jose đang sôi động, nhưng lần này trước những chính sách của Đảng Cộng hoà với nhiều bất lợi cho di dân, cử tri gốc Mỹ Latinh đã ghi danh đi bầu đông hơn và chiếc ghế Khu vực 7 có thể sẽ không còn trong tay người Việt.

Theo ông Bryan Công Đỗ, một tham vấn chính trị, là người điều hành công ti Primus Strategy chuyên về cố vấn chiến lược và phân tích dữ liệu, cho biết số cử tri gốc Mỹ Latin ghi danh đi bầu kỳ này đã cao hơn số cử tri gốc Việt.

Số liệu mới nhất ông đưa ra cho thấy tại Khu vực 7 cho đến nay đã có 12,227 cử tri gốc Mỹ Latinh ghi danh đi bầu, số cử tri gốc Việt là 12,067.

Cũng theo ông, cử tri Mỹ Latinh đi bầu đông hơn trong kỳ tổng tuyển cử, so với bầu sơ bộ. Hôm bầu sơ bộ ngày 5/6 có 3,229 cử tri Mỹ Latinh tham gia trong khi số cử tri Việt là 4,828.

Trong kỳ bầu tổng thống tháng 11/2016, số cử tri Mỹ Latinh trong Khu vực 7 đã bỏ phiếu là 8,654 và cử tri Việt là 8,198.

Bốn năm trước đây, khi Nghị viên Tâm thắng bà Maya, tỉ lệ người Việt đi bầu rất cao, với 5,876 trong khi cử tri Mỹ Latinh chỉ có 3,123 người đi bỏ phiếu.

Với số cử tri Mỹ Latinh đã ghi danh đi bầu kỳ này khá cao so với những lần trước và nếu họ tích cực tham gia bầu cử thì bà Maya sẽ có cơ hội chiếm được ghế đại diện, vì lần bầu chọn vào tháng 11/2014 Tâm Nguyễn được 6,942 phiếu và Maya Esparza được 6,733 – chỉ hơn nhau 209 phiếu.

Lần này với những chủ trương của Tổng thống Donald Trump liên quan đến chính sách di dân, khối cử tri Mỹ Latinh đang trỗi dậy và đi bầu, vì thế cuộc vận động tái tranh cử của Nghị viên Tâm Nguyễn cũng đang rất căng.

Trong những ngày cuối cùng vận động tranh cử, Nghị viên Tâm và ban vận động vẫn tiếp tục đi gõ cửa từng nhà, một việc mà ông đã làm hết sức nhiệt tình trong kỳ bầu chọn trước và đã giúp ông thắng cử, dù ông không được các tổ chức lao động hay thương mại ủng hộ như đối thủ của ông.

Bàn về sinh hoạt chính trị và tranh cử, sự kiện một ứng viên luôn có kẻ bênh người chống là biểu hiện tự do phát biểu chính kiến và tự do bầu chọn của người dân.

Đó không hẳn là chia rẽ mà là nét sinh hoạt dân chủ rất bình thường ở Mỹ, vì khi ra tranh cử mọi ứng cử viên phải chấp nhận cuộc đời của mình được đặt dưới kính hiển vi cho cử tri soi xem và phải chấp nhận các tiếng nói phản đối, chê trách.

Ngày nay với phương tiện truyền thông xã hội lan toả thì búa rìu dư luận được nhanh chóng phản ánh. Điểm chính là một ứng viên phải làm sao thuyết phục được cử tri tín nhiệm mình.

Ở California, nơi có đông người Việt định cư nhất, nhưng mới chỉ tham gia sinh hoạt chính trị dòng chính tích cực hơn kể từ năm 2000, khi dưới Quận Cam, nơi được coi là thủ phủ của người tị nạn Việt, có nhiều ứng viên gốc Việt ra tranh cử vào các hội đồng giáo dục, hội đồng thành phố và đã thắng cử như Nguyễn Quốc Lân, Trần Thái Văn, Nguyễn Quang Trung, Andy Quách, Janet Nguyễn, Nguyễn Lâm Kim Oanh.

Trước đó vào đầu thập niên 1990 ở Quận Cam chỉ có ông Tony Lâm được bầu chọn làm nghị viên thành phố Westminster và là dân cử gốc Việt đầu tiên tại Hoa Kỳ.

San Jose đi sau Quận Cam vài năm. Năm 2005, khi có cuộc bầu chọn điền khuyết ở Khu vực 7 vì nghị viên tại đây phải từ chức vì bị cáo buộc nhận hối lộ ít vé xem thể thao, vài chai rượu; lúc đó có hai ứng cử viên gốc Việt, đều còn rất trẻ, cùng mang họ Nguyễn được bầu vào vòng chung kết là luật sư Linda Hàn Nguyễn và giảng viên đại học cộng đồng Madison Phương Nguyễn.

Kết quả Madison được bầu chọn làm nghị viên Khu vực 7 và là người gốc Việt đầu tiên trong nghị trường thành phố San Jose.

Từ mốc thời gian năm 2000, tới nay người Việt ở California đã có Thượng Nghị sĩ tiểu bang Janet Nguyễn, có Giám sát viên Quận Cam Andrew Đỗ, có thị trưởng Westminster Trí Tạ và nhiều dân cử trong các hội đồng thành phố, các ủy ban và hội đồng giáo dục. Kỳ này có hơn 20 người gốc Việt ra tranh cử tại Quận Cam.

Khi người Việt tham gia vào chính trị thì các cuộc vận động luôn sôi nổi qua sóng phát thanh, kênh truyền hình, qua báo chí và những tờ rơi.

Trên vùng San Jose, từ năm 2001, với dân cử gốc Việt đầu tiên là ủy viên giáo dục, rồi lên nghị viên thành phố là Madison Nguyễn. Mỗi lần bầu cử có tên cô, dù là bầu bãi nhiệm, tái tranh cử hay bầu thị trưởng là cộng đồng lại nổi lên những ý kiến bênh chống.

Nhưng Madison đã vượt qua và chiến thắng trong hầu hết những lần bầu chọn, vì sau tất cả những phê bình, chỉ trích thì lá phiếu của cử tri là quyết định tối hậu vì cử tri biết rõ những việc một đại diện dân đã làm có hợp với ý họ hay không.

Đối với cử tri gốc Việt khi tham gia bầu cử, một câu hỏi được nêu ra là có nên bầu cho ứng viên gốc Việt hay không? Cử tri gốc Việt trong Khu vực 7 ở San Jose đang phân vân vì ở đây là chọn lựa giữa một ứng viên gốc Mễ và Nghị viên đương nhiệm Tâm Nguyễn.

Trong quá khứ, kết quả của nhiều cuộc bầu chọn tại vùng San Jose cho thấy những ứng viên gốc Việt mà không có gắn bó, không sinh hoạt với cộng đồng Việt thường thất bại, như Hon Liên, Bửu Thái hay Thomas Dương, Hoàng Chris Lê.

Tâm Nguyễn thắng cử lần trước nhờ vào những gắn bó của ông với cộng đồng Việt trong suốt bốn thập niên qua. Trong vai trò nghị viên ông cũng đã hết lòng phục vụ cư dân, từ gây dựng trung tâm văn hoá Việt-Mỹ, làm sạch thành phố, đến giúp đỡ nạn nhân lũ lụt, hoả hoạn, khởi động lại việc xây dựng Vườn Truyền thống Việt.

Nghị viên Tâm là người mà dân chúng dễ dàng tiếp cận và ông lắng nghe ý kiến của dân.

Trong kỳ bầu sơ bộ vừa qua có 7 ứng viên tranh cử, trong đó có 4 gốc Việt, 2 gốc Mỹ Latinh và một da trắng. Bốn ứng viên gốc Việt là nghị viên đương nhiệm Tâm Nguyễn, Vân Lê, Thomas Dương và Hoàng Chris Lê. Maya Esparza cũng ra tranh cử.

Kết quả vẫn là Tâm Nguyễn về nhất, Maya Esparza về nhì và là hai ứng viên đang tranh đua vòng chung kết.

Tiếp tục chống đối Nghị viên Tâm Nguyễn là Vân Lê. Có thể xem bà như một “political spoiler” – là một ứng viên biết mình không thể thắng nhưng vẫn ra tranh cử để giúp cho đối thủ của đối thủ của mình thắng. Bà Vân đã nhiều lần tranh cử nghị viên, tranh cử dân biểu tiểu bang nhưng không thành công và bà chỉ được bầu chọn làm ủy viên giáo dục.

Trong những năm qua bà thường chỉ trích Nghị viên Nguyễn Tâm, nhất là về việc thành phố đã thông qua Nghị quyết 3.8, do Nghị viên Tâm Nguyễn đề xướng, cấm treo cờ cộng sản Việt Nam tại các công ốc thành phố. Bà cho rằng nghị quyết đó chưa đủ mạnh mà phải cấm treo cờ cộng sản Việt Nam ở bất cứ nơi nào ở San Jose.

Chỉ với 10% dân số gốc Việt, nếu một nghị quyết cấm treo cờ cộng sản trên cả thành phố thì rất khó được đa số nghị viên chấp thuận vì nó đi ngược lại với Tu chính Án số 1 bảo vệ quyền tự do biểu đạt của dân.

Trong lần tranh cử kỳ này, ứng cử viên Maya có cựu Tướng Nguyễn Khắc Bình ủng hộ. Trên truyền đơn vận động bằng tiếng Việt bà Maya có đưa ra lời hứa với cộng đồng người Việt là sẽ ủng hộ lá cờ vàng ba sọc đỏ, nguyên văn: “Tôi sẽ đệ trình một nghị quyết để ủng hộ lá cờ vàng Việt Nam Cộng Hoà như Thành phố Westminster.”

Nhưng theo Liên đoàn Cử tri người Việt Bắc California, từ 13 năm trước San Jose đã có nghị quyết vinh danh cờ vàng được hội đồng thành phố chấp thuận vào ngày 18/5/2005.

Thư ngỏ của Liên đoàn phổ biến hai tuần trước có viết: “Điều này chứng tỏ bà Maya không biết gì cả về những sinh hoạt chính trị trong cộng đồng chúng ta cũng như mối liên đới giữa chúng ta và HĐTP San Jose.”

Sau đó, trong một thông cáo báo chí đưa ra hôm 29/10, Liên đoàn Cử tri người Việt đã nhận định về cam kết của ứng viên Maya Esparza như sau: “Sự cam kết của bà Esparza để đệ trình một nghị quyết đã được thông qua hơn 13 năm trước là một sự xúc phạm đến trí thông minh của cử tri và cộng đồng người Mỹ gốc Việt nói chung.”

Liên đoàn đòi hỏi một lời xin lỗi công khai đối với cộng đồng người Việt từ ứng viên Maya Esparza.

Còn cựu Đại tá Vũ Văn Lộc kêu gọi bỏ phiếu cho Nghị viên Tâm Nguyễn vì “Anh sẽ là người giữ sân cho tương lai. Bốn năm sau đến lượt, ta lại tranh cử. Nếu cô Maya thắng cử, thêm một nghị viên gốc Mễ vào hội đồng thành phố. Lại thêm 4 năm cô sẽ tái cử. Khu 7 vĩnh viễn là đất của người Mễ.”

Một người Việt có tuổi phát biểu rằng bỏ phiếu cho Nghị viên Tâm Nguyễn để khi có việc gì cần có thể tìm đến ông dễ dàng mà không cần phải nhờ ai thông dịch.

Bùi Văn Phú