Chuyện vợ con của Bác qua lời kể của ông Vũ Kỳ

ĐCV: Ghi chép dưới đây của nhà báo Quốc Phong, cựu Phó Tổng Biên Tập báo Thanh Niên. Ông công bố nó trên Facebook cá nhân và sau đó nhiều người chia sẻ lại. Những việc lùm xùm quanh chuyện đời tư của Hồ Chí Minh không phải là điều gì mới mẻ. Nhưng đáng chú ý ở chỗ, tư liệu do những người thật, những người có chút vai vế trong xã hội công bố. Ông Vũ Kỳ, thư ký nhiều năm của Hồ Chí Minh – là người kể lại câu chuyện này.

————————————

Nhà báo Quốc Phong: Chuyện bây giờ mới kể :
Tôi nghĩ, rồi những chuyện sau, cũng sẽ có lúc chúng ta nên công khai về đời tư của Chủ tịch Hồ Chí Minh mà không nên thần thánh hoá. Người là một vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc VN . Cũng vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và đấu tranh cho tự do, độc lập mà Người đã phải hy sinh , thiệt thòi .

Nên hiểu điều đó sao cho đúng mà từ đó càng thấy thương Người, cảm phục Người hơn bội phần.

NHỮNG CHUYỆN ÔNG VŨ KỲ HỒI TƯỞNG ĐÃ ĐƯỢC GHI LẠI LÚC TRỌNG BỆNH

Dưới đây là 1 trong 2 câu chuyện được ông Vũ Kỳ , Thư ký riêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh kể lại lúc 15h chiều 24/6/ 2004 tại Bệnh viện Hữu nghị, Hà Nội. Khi đó, ông Vũ Kỳ đã rất yếu rồi . Người được ông mời đến để ghi âm lại những chuyện mà ông kể ra sau đây là bà Nguyễn Thị Tình, khi đó là Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh cùng một cán bộ chuyên môn của Viện.

Sau đây là phần bóc băng của Bảo tàng HCM và họ đã chép lại . Để giữ tính trung thực, nó vẫn chưa hề được biên tập gì ( nguyên từ bản bóc băng chép tay của bà Tình. Bản trong băng, tôi- người gõ lại sau đây – cũng chưa được nghe băng trực tiếp. Thực ra, đến nay cuốn băng đã bị hư . Tuy nhiên, ngay sau khi ghi âm, lãnh đạo Bảo tàng Hồ Chí Minh đã chuyển ngay cuốn băng lên Lãnh đạo Bộ Văn hoá Thông tin ( ông Phạm Quang Nghị ) và Ban Bảo vệ Chính trị nội bộ Trung ương( ông Nguyễn Đình Hương) để xin ý kiến. Sau đó, Bộ Văn hoá TT đã có quyết định cử cán bộ của Viện bảo tàng HCM sang các nước châu Âu nghiên cứu sưu tầm tư liệu thêm.

Do đây là văn nói, lại không được nghe băng trực tiếp nên có những câu không rõ nghĩa nên vẫn để dấu (?) bên cạnh . Tôi đã hỏi chị Tình nhưng chị nói cũng không rõ vì khi đó, ông Vũ Kỳ cũng đã rất yếu .để khách quan, tôi không sửa gì hết.

Nhân ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh năm nay, tôi mạn phép trích ra 1 trong 2 nội dung nói trên để mọi người ghé đọc và hiểu thêm về một nhân vật vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Có một nội dung, đó là chuyện Người đi lính 4 năm cho Pháp trong Chiến tranh Thế giới lần thứ nhất ( 1914-1918). Nội dung này tôi cũng đã viết trên Tạp chí Xưa & Nay đăng vào tháng 10 năm 2015 nên xin không nhắc lại ). Ông Vũ Kỳ kể :

Vấn đề thứ nhất : ( tôi không ghi lại )

Vấn đề thứ hai :

Từ trước tới nay, trong các sách về tiểu sử Chủ tịch Hồ Chí Minh chưa đề cập đến được , tức là vấn đề cuộc đời riêng tư của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tức là cái này cũng có lúc Bác công bố là Bác không có gia đình. Con cháu của Bác là con cháu chung của đất nước. Thế mà có nhiều chuyện cũng xảy ra điều này điều khác. Nhưng theo tôi, ở gần Bác thì thấy cuộc đời riêng tư rất là trong sáng, theo cách nói của Trung Quốc là rất minh bạch.

Khi Bác về tới đất nước, Bác đã 55 tuỏi.
Lúc bấy giờ Bác yếu, gầy yếu. Công việc của kháng chiến lúc đó nhiều quá, không có thì giờ nào suy nghĩ đến chuyện riêng. Cho đến khi có điều kiện, đặt vấn đề với Bác. Các Đ/c Bộ Chính trị và thêm một số đ/c Trung ương rất gần với Bác như các đ/c : Trường Chinh, Phạm Văn Đồng rồi các đồng chí khác : Nguyễn Lương Bằng, Trần Đăng Ninh, chị Chủ tịch Phụ nữ Nguyễn Thị Thập có chính thức đặt vấn đề với Bác Hồ là Bác nên có gia đình để cho Bác có hạnh phúc, cho yên ổn cả hai ( việc nước và việc riêng).

Bác nói : Rất cám ơn các đồng chí. Không phải Bác không muốn đâu. Bác muốn. Nhưng vì Bác là Chủ tịch nước nên Bác cũng phải có” Điều kiện” với các cô chú .
Bác có 3 ” điều kiện” :
-Một là , Bác lấy vợ thì phải chọn cho Bác người phụ nữ trẻ, đẹp( điều kiện đó cũng dễ thôi).
– Hai là ,Trình độ Văn hoá, trình độ chính trị thì vừa phải ( cái này cũng dễ quá ).
– Ba là ,Đạo đức phải tốt.

Ba điều kiện tưởng là dễ tìm. Nhưng vào trong một con người nên lại khó tìm. Vì trẻ đẹp thì khó có đạo đức , nếu tách ra thì dễ. Anh chị em tìm và gửi ảnh đến cho Bác. Bác tủm tỉm cười. Bác nói với tôi : Các chú lại gửi ảnh thì làm sao mà Bác chọn được. Ảnh người ta chụp, nhỡ chột 1 mắt, chụp 1 bên thì chọn thế nào ? Chú nói với các chú là nếu tìm đúng yêu cầu thì gửi đến cho Bác…

Bác xem mặt do ảnh gửi đến nhiều lắm !

Chủ tịch Phụ nữ Nghệ An, điều kiện tốt, chính trị tốt, đạo đức tốt nhưng lại không được trẻ, đẹp.

Ông Trần Đăng Ninh, dễ dãi hơn thì chọn : người trẻ đẹp, trình độ văn hoá khá nhưng đạo đức thì lại lung tung. Cho nên lúc bấy giờ ở trên gọi là ” cây đa nước chảy”(?). Có mấy cô ông ấy chọn tới.

Lúc bấy giờ có người phụ nữ khá (sau này làm tới chức thứ trưởng) thế nhưng cũng không ổn.

Như vậy,trong cả 3 cái tiêu chuẩn Bác đưa ra,cứ không đồng nhất với nhau. Nên cứ chọn người một thời gian giúp Bác, cứ ” Bác Bác cháu cháu” , giúp Bác đánh máy , phục vụ Bác… Đến ở được một thời gian chừng độ một tháng . Có người ở tới 3 tháng nhưng cứ ” Bác Bác cháu cháu”, cừ dần ngọt( ?). Trong số đó có một người, cũng có sắc đẹp, có trình độ, đạo đức tương đối, là cán bộ của Phụ nữ Nam Bộ.,những người này tôi không muốn nói tên là vì họ còn sống. Ra một thời gian, ở gần Bác thì Bác thấy cũng được , giúp Bác phục vụ đánh máy. Nhưng thế nào đạo đức lại không giữ được. Lúc bấy giờ có ông cán bộ cao cấp từ miền Nam ra. Vào làm việc với Bác, lại quan hệ với bà này, có thai (thế mới hết hơi).

Vì có thai, ông Lê Văn Lương, lúc ấy vừa là Trưởng ban Tổ chức, vừa là Chánh Văn phòng Trung ương lo quá. Người phụ nữ đưa ra là để phục vụ cho Bác, lại có thai thì phải lo đưa xuống Vĩnh Phúc để mà sinh đẻ ở đấy. Chứ nếu để ở đấy thì mang tiếng cho Bác.

Do ông Lương đưa đi thành ra ông Lương cũng bị mang tiếng là ông Lương ” tằng tịu” thế nào đấy mà ra. Bà này sau sinh ra một đứa con trai, Gia đình người ta nuôi lớn nhưng bà ta nhất định không nhận. Ông cán bộ cao cấp kia sau phải nhận, nhờ anh con trai có ơn với gia đình người nuôi. Ông kia cũng phải đào tạo thành cán bộ này khác. Nhưng bà kia thì nhất định không nhận. Thí dụ như đấy là một cái người gần như chắc chắn đấy, thế mà rồi cũng không được.

Sau đến năm 50, ông Trần Đăng Ninh có đưa vào một cô không đẹp, không xấu, nhưng có duyên, người dân tộc Tày ở Cao Bằng. Cô này lại phải cái lý lịch không tốt, là ” me lai”, là Đại Hoàng. Dân tộc Tày là hơi tự do. Vấn đề này không thành vấn đề. Cô này đến làm phục vụ cơm nước hàng ngày, có khi cùng ngồi ăn, có khi đi chăn trâu cho cơ quan Văn phòng… Và coi như người trong cơ quan. Do hoàn cảnh của phụ nữ, ở người phụ nữ, ở với Bác nhưng cứ” Bác Bác cháu cháu”, cô này cũng không chịu được.

Do sự tấn công của cánh anh em cảnh vệ bảo vệ Bác, cô này lại bị có mang. Sau Bác thấy thương (vì cô này là người dân tộc ), nên giao cho gia đình dân tộc, cán bộ dân tộc phụ trách.

Thế nhưng cái ông này lại muốn ” tranh thủ”. Khi cơ quan gửi như vậy, phải đưa tiền cho ông ấy hàng tháng để nuôi, thế mà ông ấy kiểu như muốn tuyên truyền đây là con Bác Hồ để lắm cán bộ lợi dụng.

Khi có cán bộ báo cáo Bác rõ sự việc, Bác bảo thôi, rút về để anh Cả ( Nguyễn Lương Bằng) nuôi. Anh Cả nuôi một thời gian, lại có tiếng đồn này ,tiếng đồn khác cho anh Cả, Bác lại bảo giao cho tôi (Vũ Kỳ) .

Tôi nói tôi đã có 3 con trai, tôi không thiếu con. Nếu giao cho tôi thì phải giao hẳn, coi như con tôi thật sự.

Tôi sẽ làm giấy khai sinh để khi còn chiến tranh sẽ tham gia chiến đấu , trở thành bộ đội, khi không chiến đấu thì trở thành công nhân. Sau đó trở thành con tôi và bây giờ trở thành con tôi. Nó đàng hoàng. Chủ nhật, thứ bảy nó về ở cùng anh em, chụp ảnh với nhau từ nhỏ. Nó coi tôi như bố mẹ. Nó xin phép tôi lên Cao Bằng tìm hiểu về người mẹ.

Tôi đồng ý đưa đi Cao Bằng. Người mẹ nó sau này cũng tai tiếng nói nọ nói kia, thế nọ thế kia như thế nào đó. Và người em đến nuôi con cũng bị như thế. Vì vậy nó tìm được 1 ngôi mộ cùng tên mẹ ở Bất Bạt, hàng năm Thanh minh thì lên Thanh minh với bà mẹ đẻ ra mẹ tôi. Mộ cũng để ở trên đó, lên thăm coi như con tôi hết. Cái chuyện này thì cả Hoa Kỳ họ cũng đặt vấn đề mà một số vấn đề như là Vũ Thư Hiên, như Nguyễn Minh Cần cũng đã nói. Nhưng thực sự là Bác đàng hoàng. Bác thương người con gái – nó tốt, nhưng nó trẻ người non dạ như vậy. Nó không giữ được ( trước một anh cận vệ) như vậy, bây giờ chú quan tâm tới. Tức là bây giờ đặt tên.

Con đầu là Vũ Lê Dung
Con thứ hai là Vũ Quang
Con thứ ba là Vũ Trung (*)
Con thứ tư là Vũ Vinh
Con thứ 5 là Vũ Minh

Coi như chính thức Vũ Trung là con trai tôi. Thứ 7, Chủ Nhật đến nhà ăn uống. Cái vấn đề này, không những một số người tung ra nói lung tung nhưng mà Hoa Kỳ họ cũng đề cập đến nó. Nhưng sự thật là như vậy chứ không phải là con Bác Hồ. Số cảnh vệ, số bảo vệ họ lung tung. Cô này nó vất vả. Thế đấy, đó là ở trong nước.

Còn ở nước ngoài?

Lúc bấy giờ , ở nước ngoài, Liên Xô cũng đè cập đến, nhưng 2 nước đề cập đến nhiều là Trung Quốc mà chủ động là Thủ tướng Chu Ân Lai và Triều Tiên , mà người chủ động là Chủ tịch Kim Nhật Thành. Họ đều nói là nếu trong nước không giải quyết được thì chúng tôi sẽ giúp đỡ.

Bác Hồ tủm tỉm cười và chỉ nói : Rất cám ơn các đồng chí !

Bên kia, ông Kim Nhật Thành trực tiếp đứng ra, bên này thì ông Chu Ân Lai ( gián tiếp thôi)nhưng ông Chu giao cho 2 người là vợ ông ấy, bà Đặng Dĩnh Siêu và một cán bộ phụ nữ quen biết Bác ở Quảng Đông là bà Âu Mận Giác. Hai người đi tìm. Thấy người này thì gửi sang. Tôi không muốn nói tên người này vì hiện còn sống, nên tôi không muốn . Hai người gửi người này sang ở với Bác chừng độ 1 tuần hay là hơn 10 ngày, cũng ” Bác Bác cháu cháu ” . Thế rồi , sau đó người này cũng xin phép về, thế là không đạt.

Thế rồi , đấy mới là cái chuyện công khai sau này.

Thế còn những chuyện bí mật. Cái hồi hoạt động bí mật thì phải nói Bác cũng là con người, một thanh niên đẹp trai và nếu mà biết tiếng Pháp thì gọi là” cơ rê găng” , tức là galant, biết chiều phụ nữ. Thế Bác đi hoạt động, lại trẻ, đi đến đâu cũng từng có người yêu. Đến Boston cũng có người yêu, sau này bà này có nói đấy. Đến Nga, à, đến Pháp, có bà gọi là bà Rô Dơ ( Hoa hồng ) .

Ở Boston, tôi không rõ lắm . Bác sống bằng nghề làm bánh ở đấy, cũng nghe nói có người thế nào đấy, sau này có một bà kể chuyện về việc này. Bà ấy nói công khai khi 100 năm ngày sinh Bác Hồ.

Còn bà Rô dơ ở Pháp, đấy là một phụ nữ đẹp. Rô dơ là hoa hồng. Bác sang năm 19 23, Bác có chương trình bí mật sang Liên Xô, thế là đánh lạc hướng bọn mật thám theo dõi. Bác viết thư cho cô Rô dơ. Cô Rô dơ cũng viết thư tình với Bác. Hai người trao đổi thư tình. Đến một thời gian Pháp tưởng bình thường, thế nên Bác lên miền Nam nước Pháp.

Đến 1925, sử sách Pháp mới nói là Nguyễn Ái Quốc đang ở Mạc Tư Khoa. Thế là đánh lạc được hướng bọn mật thám theo dõi hàng ngày. 2 năm sau thì nó mới thấy Bác đã sang đó từ 1923. Cô Rô dơ , sau năm 1957, Bác đi thăm các nước XHCN. Bác đến Béc Linh , khi xuống máy bay, Bác chạy ngay ra ôm cô Rô dơ này. Cô Rô dơ cũng đi đến Béc Linh đón Bác.

Vì tuổi lúc đó già rồi, chỉ coi như tình bạn ngày xưa. Nhớ lại chuyện cũ thì Bác đều nói rõ : tôi rất cảm ơn cái tấm lòng, tình cảm của bạn đối với tôi. Nhưng tôi mà thành lập gia đình thì tôi không hoạt động được, tôi trân trọng tình cảm đó. Xin nói để biết như vậy.

Có thể có quan hệ này khác nhưng cũng không có con. Bác vẫn không có gia đình. Bác đi sang đến Mạc Tư Khoa, Bác cũng có. Sau này sang Trung Quốc thì lại có tương đối nhiều. Người đầu tiên mà nói là, cô gì mà Hoàng Tranh đưa ra đấy – Tăng Tuyết Minh. Công khai vào ở và làm việc với Bác, ở cùng với Bô rô đin có công khai cưới.

Bà Đặng Dĩnh Siêu và một số vị đi dự. Thế tức là tương đối công khai. Hai người chắc cũng có quan hệ gì đấy. Theo tôi hiểu không đặt vấn đề, vẫn đặt vấn đề hình thức thế thôi, vì lúc đó là năm 1943, bản thân tôi khi hoạt động ở Hà Nội thì 3 nơi ngoại thành thì có đến 3 người đóng làm vợ tôi , một người là ở Khương Thượng, tức là vợ đồng chí Phan Trọng Tuệ đóng vai vợ tôi. Đồng chí Phan Trọng Tuệ đóng vai anh vợ , đồng chí Hoàng Văn Thụ đóng vai chú vợ. Còn một người nữa , cùng một lúc, , ở Yên Phụ , đóng vai vợ tôi. Lúc bấy giờ, cô này chưa có chồng . Nhưng mà sau lấy một đồng chí cán bộ làm công an. Nay thì đã hưu rồi( làm thứ trưởng Công An). Còn một người nữa ở Nghi Tàm,cũng vào vai vợ tôi. Lúc bấy giờ cô này chưa có gia đình. Sau khi tôi bị bắt, lấy một đồng chí làm xứ uỷ Bắc Kỳ, sau này là trong BCH Tổng Công đoàn Việt Nam.

Thế tôi suy nghĩ, cỡ tép riu như tôi mà một lúc cũng có 3 người đóng vai vợ tôi để hoạt động bí mật thì cũng có khả năng là đồng chí Tăng Tuyết Minh cũng đóng vai, nhưng mà công khai như vậy ?

Năm 1927 thì Quốc dân Đảng làm phản, tiêu diệt Cộng sản . Bác Hồ phải tránh. Sau đó không gặp nữa. Năm 1931 Bác Hồ bị bắt ở Hồng Công.

Người ta nói rằng bà Tăng Tuyết Minh có đến dự, trông thấy Bác ở trên. Nghe nói là bà này có thai nhưng mà bà làm sao đó lại không giữ được thai, không nuôi được.

Đồng chí Nguyễn Ái Quốc từ năm 1927 đã không găp lại nữa.

Hai người có thể có mối tình rất đẹp, nhưng vẫn chưa trở thành vợ chồng chính thức. Theo tôi hiểu , cuộc sống của Bác hồ lúc bấy giờ là rất trong sáng, rất minh bạch chứ không phải là úp úp mở mở. Tức là rất đàng hoàng.

Cho nên bây giờ, khi ta nghiên cứu phải nghiên cứu những cái chính mà tôi nói về trước từ Bộ Chính trị đến các đồng chí trong Trung ương Hội Phụ nữ chính thức đặt vấn đề với Bác, cũng đã cố gắng tìm nhưng cũng không đạt được; Quốc tế cũng cố gắng tìm cũng không đạt và cái hoạt động lúc bí mật bên Quảng Đông, Quảng Tây với đồng chí Tăng Tuyết Minh có thể có thai nhưng bà kia lại không giữ được cái thai nữ nhi đó.

Sau này , cô kia cũng vì hoàn cảnh gia đình bố mẹ nọ kia. Là người có hiếu có tình nên cũng chỉ gặp Bác thế thôi. Mối tình rất đẹp.

Theo tôi,vì là một người sống gần Bác, đi cùng với Bác nên hiểu,nó chỉ là như vậy. Có thể , Bác nói : Tôi không có gia đình, con cháu tôi là thanh niên Việt Nam,các cháu nhi đồng, thanh niên thế giới… cũng có ý đó. Rất là trong sáng !

Sau này, theo tôi, thể công khai thành một bài viết hẳn hoi. Viết lại cho nó gọn gàng, nhất là chỗ bà Tăng Tuyết Minh, nên sử dụng những chỗ tốt của anh Hoàng Tranh viết . Họ nói có ý tốt cả đấy chứ không phải là có ý xấu đâu, nhưng mà ra không đúng đúng lúc (phát hành vào ngày sinh của Bác, không chờ Việt Nam có ý kiến trước) cho nên bị động. Còn nội dung, không phải là chuyện không có thật, mình đàng hoàng, công khai thế.

Chú nghĩ (ý ông Vũ Kỳ khi nói với người kế nhiệm, bà Nguyễn Thị Tình), đứng về (góc độ ?) người phụ nữ, nên viết thế nào, có thể trao đởi với chú cho kín kẽ trước khi đăng.
Đấy là 2 vấn đề hôm nay chú đề cập để cơ quan báo cáo lại tổ chức.

Chú thích:

Anh Hoan nói đã gặp và hỏi. Bà Mai nói: “Không ai nói với tôi là có ý định giới thiệu với Bác nhưng đúng là có bố trí để tôi tiếp cận. Nhưng vì tôi trẻ quá, nên ngay từ những ngày đầu gặp Bác, Bác đã gọi tôi bằng cháu”.
(anh Hoan ở trên tức Nguyễn Huy Hoan, phó Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh , đã mất năm 2012)