Cách bày bàn và cách ăn với dao nĩa của người Tây phương

Một cựu sĩ quan kể lại, hồi thập niên 60, anh làm sĩ quan liên lạc với quân đội Hoa kì, chuyên lo tổ chức các chuyến tu nghiệp cho các sĩ quan quân lực VNCH qua Mỹ theo học ở các quân trường Mỹ. Trước khi đi, phu nhân của tuỳ viên quân sự toà đại sứ Mỹ ở Saigon có nhã ý tổ chức giới thiệu với các sĩ quan VN lối sống ở Mỹ, cách ăn uống, cách bày bàn, cách dùng dao, nĩa,,có vài sĩ quan VN tự ái bỏ ra về, hằn học bảo: chúng nó tưởng là người VN mình mọi rợ lắm sao mà dạy mình cách ăn ở. Sau đó khi qua tới Mỹ, mới hiểu là có nhiều điều mình không nên làm, và hối tiếc vì đã không lo sửa soạn trước.

Tục ngữ Anh có câu: When in Roma, do as the romans do, dịch thoát ra tiếng Việt là: Nhập gia tuỳ tục. Có lẽ các SQ đó quên câu tục ngữ, mà ông bà ta đã dạy: học ăn, học nói, học gói, học mở.

Tôi không nghĩ Tây phương văn minh hơn Đông phương trên cùng lĩnh vực luân lí, đạo đức. Khi đân Tây phương còn ăn bốc, thì người Trung hoa đã phát minh ra đôi đũa.

Ăn bốc cũng không có gì kém văn minh hơn ăn đủa, ăn nĩa.

Khi người Nhật, Đại hàn ăn mì, họ cố ý hút cho mạnh vào để phát ra tiếng kêu lớn thì mới ngon, trong khi người Tây phương, khi ăn thì tránh gây tiéng động.

Đánh dấm ở phương tây không cần xin lổi, còn ợ thì phải xin lổi, còn đối với người Ả rập, ăn xong mà ợ thì bà chủ nhà hài lòng, vì đó là dấu hiệu người khách biết thưởng thức bữa ăn.

Ở phương tây, ăn không được nhai ngồm ngoàm mà phải ngậm miệng mà nhai.

Đạo Khổng dạy: Quân tử hoà nhi bất đồng (Người quân tử hoà nhập, nhưng không bị đồng hoá). Tiểu nhân đồng nhi bất hoà (Kẻ tiểu nhân thì bị đồng hoá mà không hội nhập).

Tôi hơi dài dòng trước khi vào đề vì muốn tránh có sự hiêủ lầm là tôi định dạy đời, nhưkhi tôi viết vể rượu nho, tôi bảo đừng bỏ cục đá vaò li rượu, thì người bạn ở VN bảo tôi chớ có dạy đời ! Tôi nào muốn dạy đời ai, chẳng qua chỉ muốn chia sẻ những hiểu biết mà tôi có được cho người chưa biết.

Một người bạn ở Đức kể chuyện, Bác sĩ đồng nghiệp người Đức của anh đi ăn ở một nhà hàng sang trọng, đang thưởng thức 1/3 dĩa beefsteak ngon lành thì dừng lại, gọi thêm dĩa   khoai tây chiên, lớ quớ thế nào mà để hai nĩa dao song song,người phục vụ hiểu lầm là  khách đã ăn xong, khi khách sơ ý, anh ta rút dĩa thịt đi tuốt, khách ngồi ngẩn ngơ, tiếc nuối dĩa thịt còn ăn dang dở, bụng còn đói ra về, sau khi ăn dĩa khoai tây chiên. Điều này cho thấy, không phải chỉ có di dân là không biết phép tắc của sự sử dụng dao nỉa, mà ngay người tây phương ngày nay cũng không biết những điều cần biết. Lí do là trong các gia đình Tây phương ngày xưa, đặt bàn là chuyện thường làm cho mổi bửa ăn, ngày nay vì bận rộn, người đàn bà cũng phải đi làm, phải ăn nhanh, việc đặt bàn không còn thường bửa, cho nên các thế hệ trẻ quên mất các qui tắc trên bàn ăn.

ĐẶT BÀN NHƯ THẾ NÀO? (theo “How to set the table” – Real simple, Editors 4/5/2019 ):

Có 3 tình huống trong việc bày bàn:

1/ Căn bản (Basic table)

-Đặt tấm lót dĩa (placemat)

-Dĩa bàn (hay charger) để chính giửa

-Khăn ăn bên trái dĩa

-Nĩa đặt trên khăn ăn (nếu bàn trống thì đặt khăn ăn ở bên ngoài nĩa)

-Bên phải dĩa, đặt con dao, cạnh bén ở cạnh dĩa, đặt cái muổng kế bên con dao

-Tất cả cạnh dưới của nĩa, dao muổng phải ngang bằng với phía dưới của dĩa bàn (cách cạnh bàn cỡ chiều dài ngón cái)

2/ Tiệc không trang trọng (Casual table)

-Đặt tấm lót dĩa

-Dĩa bàn để ở giửa

-Dĩa salat để trên dĩa bàn

-Nếu bắt đầu bằng súp, thì tô súp để trên dĩa salat

-Khăn ăn để bên trái dĩa

-Để nĩa lên trên khăn ăn

-Bên mặt đặt dao, kế bên là muổng

-Trên đầu lưỡi dao, đặt một li nước

-Bên mặt li nước và hơi cao hơn, đặt li rượu.

3/ Bữa ăn trang trọng (Formal table settings)

Xin xem hình, tôi không giải thích thêm, trừ vài chi tiết

-Phải có khăn bàn ủi thẳng

-Có thêm dĩa bánh mì và dao để trét bơ

-Các dao,nĩa, muổng cách nhau 1/2 inch. Trên con dao, đặt li uống nước, kế đó là li rượu

trắng, ở xa hơn và phía trên là li rượu đỏ

-Nếu có bình đựng muối bên trái, tiêu bên mặt, cho từng cá nhân,thì đặt ở phía cạnh

trên dĩa bàn, ở giữa là bảng tên của thực khách nếu có.

VỀ KHĂN ĂN:

– Thông thường khăn ăn bằng vải, đặt ở bên trái dĩa bàn, dưới nĩa, Trãi lên đùi lúc ăn, gấp đôi lại, dùng mặt trong để chùi miệng, tránh làm lộ vết dơ ra bên ngoài

– Nếu khăn ăn bằng giấy, không trãi lên đùi mà để trên bàn

– Các nhà bảo thủ không đồng ý để khăn ăn trên dĩa bàn hoặc xếp hình vì cho là không thanh lịch

– Đừng lấy khăn ăn và mở ra trước chủ nhà vì không lịch sự

– Trước khi uống nước hoặc uống rượu, nên chùi miệng trước để tránh đồ ăn dính trên mép li thiếu thẩm mỹ

– Khi ăn xong để khăn ăn bên mặt dĩa bàn

– Khi phải rời bàn tạm thời, đặt khăn ăn trên ghế ngồi

CÁCH ĂN SÚP:

Chớ thổi súp nóng, nên chờ nguội, nguyên tắc là không làm thành tiếng trong lúc ăn.

Dùng muổng, bắt đầu từ 1/3 xa của tô, dĩa hoặc chén súp, hớt súp về hướng ngược với

người ăn, để tránh súp có thể văng lên người ăn súp, gạt phía dưới muổng dính súp lên cạnh, tô, chén súp để tránh phần này rơi xuống bàn, hoặc rơi trên thân thể khách

CÁCH XỬ DỤNG DAO & NĨA (Theo The right way to use your fork & knife – Carla Shellis )

– Giữ cán dao và nĩa trong lòng bàn tay

– Ngón trỏ tựa lên sống dao và sống nĩa khi cắt

– Nĩa ở tay trái, dao ở tay mặt, đó là cách âu châu, ở Mỹ , sau khi cắt xong có thể đổi nĩa qua tay mặt để ăn cho người thuận tay mặt.

– Dấu hiệu đã ăn xong: Đặt dao và nĩa song song, hướng 12 giờ- 6 giờ hoặc 10g- 4 giờ

– Khi còn tiếp tục ăn, dao nĩa đặt thành hình chữ V ngược.

– Không bao giờ để dao vào trong răng của nĩa ở vị trí V ngược, vì ý muốn nói là bửa ăn quá dở,đó là chê nhà hàng, chê chủ nhà, rất là không nên

– Trong các bửa ăn trang trọng, trên bàn ăn có 4 cái nĩa ở bên trái, 4 cái dao, muổng ở bên

phải, bắt đầu bằng cái nào trước ? Luôn luôn bắt đầu từ ngoài vào trong

CÁC CHUYỆN LINH TINH KHÁC

– Không tựa cùi chỏ lên bàn ăn, trừ khi chưa có đồ ăn trên bàn, ngồi ngay, tránh dựa ngửa

trên ghế

– Đừng để bất cứ vật gì lên bàn ăn: chìa khoá, téléphone, thuốc lá v.v…

– Khi cần điện thoại, hoặc nhắn tin, thì đi tránh nơi khác để khỏi làm phiền thực khách.

– Không được xỉa răng tại bàn mà phải đi vào toilet

ĐIỀU KHÔNG NÊN LÀM :

– Không để dao, nĩa dính thức ăn lên tấm khăn bàn, phải để trên dĩa bàn

– Không bao giờ liếm dao nĩa dẫu có ngon thế mấy

– Không dùng dao nĩa chỉ trỏ lúc vừa ăn vừa nói cuyện

– Không nói khi có thức ăn trong miệng

– Ăn tới đâu , cắt tới đó, không cắt vụng miếng thịt hết rồi mới ăn sau

Tôi không nói cách ăn từng món đặc biệt như tôm hùm, ốc, sò huyết v.v..vì bài đã dài, xin

độc giả tìm trên internet.

Mong rằng bài viết này hữu ích cho độc giả, thoải mái khi ăn ở các nhà hàng Tây, dự các

đại tiệc, hay ở các bửa ăn sang trọng của người bản xứ.

Riêng tác giả, khi viết xong, nhìn lại, có điều mình làm sai từ lâu mà không biết, vậy độc giả cứ an tâm. Sống thì cốt sao cho giản dị và thoải mái, nhưng phòng khi Noblesse oblige thì cũng tỏ cho người ta thấy mình là khách sành điệu, do đó thỉnh thoảng cũng nên bày bàn để trước là thực tập cho quen sau là dạy cho con cháu cách sử dụng dao nĩa để khỏi bở ngở khi giao tiếp với người bản xứ.

Montreal 18/ August/ 2021

—————————–

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

Les bonnes manières à table: un petit guide de base

Comment bien placer la serviette à table

Art de table: 5 secrets sur la manipulation des serviettes

What your cutlery says about you, Emile Corish Nov/ 18 / 2015

How to set the table, basic, casual and formal . Real simple.com

Learn how to set a formal dinner table. College & Carreer ready labs.

Do’s & Don’t of table service

How to set a dinner table with cutlery- Magnify school .

How to use a fork & knife correctly to eat- She means business

Table manners. Ultimate how to guide to proper dinning etiquette for adult & children_ Gentle men Gazette