Jędrzej Majka là nhà du lịch, hay nói cách khác là phượt thủ. Nhưng khác với cách hiểu thông thường của người Việt về từ này, tầm cỡ ‘phượt’ của Jędrzej Majka không chỉ nằm trong phạm vi quốc gia mà toàn cầu. Jędrzej Majka đã đi tới nhiều hang cũng ngõ hẻm của thế giới và cùng với các chuyến đi, ông viết về những trải nghiệm của bản thân, về những món ăn ở những vùng đất mới.
(Sách về du lịch của Jędrzej Majka)
Chuyến du lịch cuối cùng của ông là Việt Nam. Trở về Ba Lan cuối tháng Hai, vào lúc bệnh nhân zero (ở Ba Lan) chưa xuất hiện và Việt Nam được đánh giá là nơi an toàn, nhưng ông đã bất ngờ dính Coronavirus mà bản thân không biết đã lây nhiễm từ đâu.
Sau khi trở về, Jędrzej Majka thường tự do thân nhiệt để kiểm tra tình trạng sức khỏe của bản thân. Vì lý do thường xuyên xê dịch tới các miền đất mới, Jędrzej Majka cũng đã cẩn thận tiêm chủng tất cả các loại bệnh của các vùng nhiệt đới. Mọi chuyện dường như đều ổn trong 3 tuần đầu tiên.
(Ảnh nhân vật chụp ở Việt Nam 19/02/2020- Facebook)
“Xét nghiệm chỉ có ở mồm các quan chức”
Ba tuần sau chuyến trở về từ Việt Nam, tình trạng giống như cảm cúm bắt đầu xuất hiện. Sau đó là sốt và thể trạng mỗi ngày một tồi tệ hơn. Nhiệt độ cơ thể lên tới 40 độ C và Jędrzej Majka không ăn uống được gì. Sau 10 ngày nằm nhà tự điều trị với ho và sốt, vào một đêm khi tình trạng quá tệ, không thể thở được nữa; phượt thủ đã gọi điện cho cấp cứu y tế, nhưng họ không đến, mà khuyên ông liên lạc với bác sĩ gia đình, rồi… kiếm tạm cái gì mà uống để giảm nhiệt!
Cái gọi là “trình tự y tế” đã suýt giết chết Jędrzej Majka. Ông đã phải chờ rất nhiều ngày mới được làm xét nghiệm. Chia sẻ trên TVN24, phượt thủ cho rằng, lý do chính là vì ông trở về từ Việt Nam và điều này khiến cơ quan dịch tễ (sanepid) không mấy quan tâm; nếu như từ Tây Ban Nha, Đức hay Trung Quốc thì mức độ quan tâm có thể sẽ khác hơn. Đường dây nóng của NFZ (Quỹ Y tế quốc gia) tê liệt, không thể gọi được; cơ quan dịch tễ thì từ chối xét nghiệm.
Trên Facebook cá nhân, Jędrzej Majka đã gọi Ba Lan là “quốc gia dối trá” và test “chỉ có ở mồm các lãnh đạo mà thôi”, mặc dù hình ảnh bộ trưởng bộ Y tế với đôi mắt thâm quầng đã từng làm ông xúc động.
Thiếu chút nữa thì phượt thủ nổi tiếng đã nằm trong danh sách của những người chết mà không được xét nghiệm và rồi trên giấy chứng tử chỉ ghi vỏn vẹn chữ “suy hô hấp” như đã từng xảy ra với một số trường hợp trong lúc cách ly.
Cảm ơn các bác sĩ
Chê trách chính quyền, phàn nàn về tình trạng y tế ở Ba Lan cũng như cách đùn đẩy vòng vo của cơ quan dịch tễ; nhưng sau cùng Jędrzej Majka cảm ơn các bác sĩ đã cứu mạng ông, dù dưới những bộ trang phục kín mít và cồng kềnh, ông không hề biết họ là ai, mặt mũi ra sao.
Đầu tiên là bác sĩ gia đình, người đã tận tình tư vấn qua điện thoại về cách chữa trị ngay từ những ngày đầu tiên khi Jędrzej Majka có những triệu chứng của Covid-19. Rồi sau đó, chính bác sĩ này đã tìm cách để giúp Jędrzej Majka được làm xét nghiệm, mặc dù những cố gắng của bà đều thất bại!
Cuối cùng, may mắn đã mỉm cười khi Jędrzej Majka tới được bệnh viện truyền nhiễm, được làm xét nghiệm. Kết quả là dương tính với Covid-19!
Sau đó đương sự được chuyển tới bệnh viện Đại học Kraków (mới được cơ cấu lại để chuyên tiếp nhận bệnh nhân Covid-19). Đội ngũ y bác sĩ ở đây được mô tả là tuyệt vời, tận tụy và chuyên nghiệp.
“Mỗi ngày họ đều tới chỗ tôi nằm nhiều lần, trong những bộ trang phục như phi hành vũ trụ này, hoặc trong những chiếc ‘bao tải’ màu cam, mà chỉ để thở cũng đã đủ khó rồi. Mặc dù điều kiện khó khăn và nguy cơ lây nhiễm căn bệnh chết người từ tôi, các y bác sĩ luôn tận tụy và dịu dàng. Cảm ơn sự nồng ầm của các y bác sĩ trong thời khắc khó khăn của bệnh dịch”.- Jędrzej Majka chia sẻ trên trang cá nhân.
Phượt thủ cũng nhắn gửi tới những người đang xử lý cái gọi là “trình tự y tế” ở Ba Lan rằng, đằng sau mỗi cuộc gọi rất có thể là một người bệnh đang hoàn toàn bất lực.
Cho tới nay, phượt thủ cũng không biết mình bị dính ‘con virus lợn’ này ở đâu, vì bệnh phát sau 21 ngày từ Việt Nam trở về, mà thời gian ủ bệnh thông thường chỉ có 14 ngày. Theo cơ quan dịch tễ, thì có thể sự lây nhiễm diễn ra tại Ba Lan, trên tầu xe hoặc một chỗ nào đó.
Sau tròn 1 tháng nằm viện, ngày 20/4 Jędrzej Majka được cho là đã khỏi bệnh sau 2 lần có kết quả xét nghiệm âm tính và ông như được sống một cuộc đời thứ 2 sau những thử thách sinh tử.
Làm thế nào để thoát hiểm?
Nền y tế quá tải và sự đùn đẩy giữa các cơ quan chức năng không phải là quá cá biệt ở Ba Lan, nhất là từ lúc bệnh dịch lan rộng. Báo chí từng đưa ra rất nhiều dẫn chứng đau đớn, như nhạc công, chỉ huy một ban nhạc nổi tiếng đã phải gọi ‘cháy máy’ và chờ 3 ngày mới được cấp cứu ở Białystok. Cơ quan dịch tễ đẩy sang bệnh viện, bệnh viện đùn lại dịch tễ; không bên nào cử người tới khênh bệnh nhân sốt cao đi.
Nhạc công đã may mắn được cứu sống và ra viện hôm 10/4, nhưng những trường hợp chết trong lúc cách ly không phải là quá hiếm, như lái xe tải 46 tuổi ở Glogów, linh mục ở Radom hay mục sư Trung Quốc ở Warszawa.v.v. Họ không nằm trong danh sách chết vì virus Vũ Hán, bởi đã ra đi trong thời gian cách ly, khi mà các xét nghiệm cần thiết chưa được thực hiện.
Chuyện gọi ‘cháy’ vài máy điện thoại mà không được lấy mẫu xét nghiệm – để xác nhận đã tự mình chữa khỏi bệnh – cũng đã xảy ra với bệnh nhân Việt Nam tại Warszawa. Vậy làm sao để có thể bảo vệ được mình nếu chẳng may bị dính virus và gặp phải sự thờ ơ của các cơ quan chức năng?
Kinh nghiệm đau buồn từ những trường hợp trên cho thấy, khi gọi điện thoại không được, thì cần phải đi tới tận nơi. Có thể liên hệ với bác sĩ gia đình yêu cầu viết giấy giới thiệu đi xét nghiệm hoặc giấy giới thiệu đi viện. Có thể nhờ người có các mối quan hệ với bác sĩ, với bệnh viện liên hệ giúp. Và cuối cùng, thay vì chờ đợi, hãy gọi taxi tới thẳng các bệnh viện truyền nhiễm (nhớ kèm theo các biện pháp phòng hộ, tránh lây lan). Nếu tình trạng sức khỏe xấu (sốt cao, khó thở) hay không có người chăm sóc, hoặc không thể đảm đương được việc tự chăm sóc bản thân, thì nên kiên quyết đòi nhập viện để được điều trị.
Hiện nay ở Ba Lan đã mở ra một số điểm xét nghiệm có trả tiền cho mọi đối tượng muốn làm test, không nhất thiết phải hội đủ các triệu chứng, nên có thể tận dụng các cơ sở xét nghiệm này, nếu sự chờ đợi ở các bệnh viện quá lâu.
Sau nữa, nếu bạn cảm thấy bị cơ quan y tế bỏ rơi, thay vì ‘ngoan hiền’ im lặng chịu đựng, hãy kêu gào trên mạng xã hội, từ đó có thể sẽ tới tai báo chí, truyền thông. Hãy làm mọi cách để tự cứu mình trước bệnh tật và sự trì trệ của hệ thống y tế!
Mạc Việt Hồng
