Người khổng lồ của Đức đã ra đi

Trong thời Chiến Tranh Lạnh, Bức Tường Berlin chẳng những là Bức Màn Sắt phân chia nước Đức thành hai mà còn là biểu tượng phân chia thế giới thành hai khối Tự do và Cộng sản. Tương tự Bức Màn Tre ở Vĩ tuyến 17.

Trước khi Bức Tường Berlin sụp đổ vào năm 1989, Thủ tướng Helmut Kohl chẳng có thành tích gì nổi bật, trái lại, còn bị cho là một chính trị gia vụng về, ăn nói buồn tẻ, khó động viên được người nghe, đôi lúc có những cử chỉ ngoại giao vụng về, chẳng hạn như mời Tổng thống Mỹ Reagan đi thăm nghĩa trang Bitburg, nơi có chôn một số đoàn viên Waffen-SS của Hitler, một kiểu như đoàn viên thanh niên cộng sản HCM.

Ấy vậy mà thời thế tạo anh hùng. Chẳng bao lâu sau khi Bức Tường Berlin sụp đổ, ông Kohl đã được tiếp tục được cử tri bầu ở lại thêm hai nhiệm kỳ, tổng cộng là bốn, và được xem là người có công thống nhất hai miền một cách hòa bình, không tốn một giọt máu.

Nhiều người gọi ông là người khổng lồ theo nghĩa bóng lẫn nghĩa đen, qua chiều cao mét chín, nặng trên 130 cân.

Khổng lồ về đối ngoại

Trước tiên phải nói ngay ông Kohl có một dịp may để đời. Lãnh đạo Liên Xô bấy giờ, Mikhail Gorbachev, quá chán nản với tình trạng xếp hàng cả ngày trên toàn xứ sở con gấu, đã ban phép lành cho việc tái thống nhất nước Đức một năm sau ngày bức tường sập.

Giả sư như lão Gorbachev không chịu ban phép lành thì không biết mọi sự sẽ ra sao, nhưng không ban phép lành cũng khó ăn khó nói, vì ông Kohl đã chơi đẹp, đồng ý xuất kho bạc nhà nước nhiều tỉ đồng Mark để “di dời, giải tỏa” đạo quân của Liên Xô đóng ở Đông Đức.

Vào thời điểm muốn thống nhất đó, Thủ tướng Đức chẳng những phải đối phó với Liên Xô mà còn phải đối phó với đồng minh chủ chốt. Nước Mỹ với Bush (cha) thì ok, nước Pháp với Mitterrand thì xa va, nhưng với Bà Đầm Thép Thatcher của Anh thì hơi có vấn đề. Bà này đã nói sau khi bức tường sập: “[Phe đồng minh trong đó có người Anh chúng tôi] Hai lần đánh bại người Đức! Bây giờ thì họ lại trở lại.”

Chẳng những các đồng minh chủ chốt có người ớn lạnh, mà cả anh Do Thái tí teo cũng ớn. Liệu nước Đức thống nhất, mạnh lên thì có ông Hitler nào khác bài Do Thái theo kiểu Holocaust nữa hay không? Anh Do Thái tép riu mà phản đối thì có khi anh Bush (cha) cũng phải lắng tai nghe không biết chừng.

Không hiểu có được thần linh mách bảo hoặc có gặp được những cố vấn tốt hay không, đứng trước “tình hình mới,” Thủ tướng Kohl đã đề ra những “nhiệm vụ mới” mà các nhà sử học sau này đều đánh giá là đúng đắn, “thấu tình đạt lý.”

Ông đã để ra nhiều thời gian và công sức trấn an thế giới, bảo rằng nước Đức vẫn biết chỗ đứng của mình. “Chúng tôi không là một cường quốc của thế giới, và tôi xem là điên rồ nếu có người Đức nào có giấc mơ nước mình trở thành cường quốc của thế giới. Chúng tôi chỉ là một quốc gia yêu chuộng tự do và hòa bình, đúng cạnh các quốc gia yêu chuộng tự do và hòa bình khác.”

Trong thời Chiến Tranh Lạnh, hai miền đông tây đã trở thành địa điểm để hai khối tự do – cộng sản phô trương, mang ra khoe những thứ vũ khí có sức hủy diệt cao nhất hành tinh.

Ông Kohl nhiều lần hứa hẹn rằng nước Đức mới sẽ là một nước Đức theo châu Âu chứ không có tham vọng tạo ra một châu Âu theo kiểu Đức. Ông cam kết nước Đức thống nhất sẽ nằm dưới sự chỉ đạo của NATO và các định chế khác của châu Âu. Ông gọi sự thống nhất của Đức và sự liên kết của EU là “hai mặt của một đồng tiền” và thúc đẩy thành công để euro trở thành đồng tiền chung của châu Âu.

Ông Kohl nói với các lãnh đạo thế giới nước Đức mới mong muốn trở thành một nhà buôn thành đạt, có một sức mạnh ngoại giao khiêm tốn, một sức mạnh quân sự giới hạn và lo ngại sâu sắc nếu phải can dự vào các vụ xung đột quốc tế.

Các chính sách đối ngoại của ông Kohl xem ra rất khác với người đã “đánh Mỹ là đánh cho Liên Xô và Trung Quốc,” sau 30 tháng tư còn hăng máu, kiêu ngạo, duy ý chí, coi trời bằng vung, đòi thành lập Liên bang Đông dương với Hà Nội là thủ đô, khiến cho các anh lớn bực bội, hè nhau dập te tua, đành phải rút quân từ Căm về, tốn thêm không ít xương máu.

Khổng lồ về đối nội

Ông Kohl thừa biết rước Đông Đức vào thì chẳng khác nào mang một đống rác vào nhà. Nhưng 6 tuần lễ sau khi Bức Tường Berlin sụp đổ, ông xuất hiện trước 50.000 dân miền Đông tụ tập ở thành phố Dresden, thay vì gọi họ là bọn Ngụy, có nợ máu với nhân dân, ông nói: “Vào thời khắc của lịch sử cho phép, đất nước chúng ta cùng nhau đoàn kết lại.” Ông nói tiếp: “Chúng ta sẽ không để đồng bào của chúng ta lao đao.”

Đám dân miền đông đứng nghe hoan hô ông ngập trời, họ gọi ông là “ngài Thủ tướng của chúng ta.”

Thay vì đánh tư sản, đổi tiền với cái giá ăn cướp, ông Kohl mang đến cho người dân miền đông một món quà giá trị: ông cho phép họ đổi đồng tiền Mác hầu như vô giá trị của Đông Đức lấy đồng Deutsche Mác rất có giá, trên cơ sở một-đổi-một.

Trước đó, các chuyên viên kinh tế đã can ông không nên làm chuyện đầy rủi ro này nhưng ông đã bỏ ngoài tai, ông nói ông muốn chọn ổn định chính trị.

Trong thực tế, tái thống nhất nước Đức là một công việc cực kỳ tốn kém, miền Tây chịu thiệt rất nhiều để cõng miền Đông lên cho ngang bằng với mình. Nhiều chính quyền cấp địa phương than phiền là xin tiền của liên bang để thực hiện các dự án cơ sở hạ tầng hoặc xây thêm trường học rất khó, vì liên bang dành ưu tiên cho các địa phương ở miền Đông.

Đó là chưa kể những khác biệt về tâm lý và xã hội giữa hai miền. Một bên thì quen với với thái độ năng động, dám làm dám chịu; còn một bên thì thụ động, trông chờ bao cấp.

Sau ngày thống nhất, các xí nghiệp quốc doanh miền Đông cạnh tranh không lại với các công ty tư nhân ở miền Tây, nhiều xí nghiệp phải đóng cửa.

Sự trợ giúp của miền Tây đã vực dậy nhiều nơi ở miền Đông, ví dụ hai thành phố Dresden or Leipzig đã thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, sự thành công chỉ tập trung quanh những thành phố lớn, nhiều người trẻ miền Đông sống ở vùng nông thôn phải chạy đến các thành phố lớn vì chỗ của họ khó kiếm việc làm hoặc có việc nhưng đồng lương rất thấp.

Những mặt tiêu cực của chủ nghĩa tư bản đã khiến nổi lên các nhóm Tân Quốc Xã, thu hút những người trẻ thất nghiệp ở miền Đông. 

Khổng lồ ra đi

Ông Kohl qua đời ngày 16/06/2017 tại tư gia trong thành phố Ludwigshafen, thọ 87 tuổi.

Trong những năm sau khi rời chức, ông gặp tai tiếng vì chuyện tiền bạc đóng góp cho đảng Dân chủ Ky-tô giáo của ông không được minh bạch. Đảng này bị mất uy tín thêm, sau khi ông Kohl không chịu khai tên những ai đóng góp. Cuối cùng, ông phải nộp phạt hơn 100.000 đô la để khỏi phải bị khởi tố hình sự.

Cuộc sống gia đình ông không được êm ả. Bà vợ đầu tiên chung sống 41 năm với ông mắc bệnh quái ác chưa có thuốc chữa. Bà sống một nơi luôn luôn phải buông màn vì sợ ánh sáng. Bà tự sát năm 2001.

Hai ông bà có hai người con trai nhưng họ không hạp với cha, nhất là sau khi người cha cưới bà vợ kế vào năm 2008, nhỏ hơn ông 34 tuổi. Hai người con không được mời dự đám cưới.

Bà vợ sau không muốn ông xuất hiện nhiều trước công chúng, và chỉ một số ít người thân mới được gặp ông trong những năm cuối cùng.

Lịch sử nhớ đến ông Kohl là người đã phá bỏ những bãi mìn và chòi canh ở Bức Tường Berlin, thay thế bằng sự sống chung hòa bình giữa những người trước đây là kẻ thù của nhau.

Ngoài thành tích xây dựng một nước Đức thống nhất, ông Kohl còn để lại cho nhân dân Đức một di sản quý báu: Angela Merkel, một người học trò đang lãnh đạo nước Đức và đang áp dụng các chính sách và theo phong cách của ông, đó là, biết những giới hạn của nước Đức nằm ở đâu.

Bà Merkel, một người gốc miền đông, cũng gặp may mắn vì người Đức không câu nệ chuyện lý lịch.

Được tin ông Kohl mất, Thủ tướng Merkel phát biểu bằng giọng run run. Bà nói rằng một cuộc đời đáng sống đã ra đi và sẽ ở lại mãi với lịch sử. “Phải cần một thời gian nữa chúng ta mới thực sự nhận ra chúng ta đã mất những gì.”

Đàn Chim Việt tổng hợp