Cảm nghĩ về một món quà

Ngày 31.05.2017 vừa qua, Thủ tướng Nguyên Xuân Phúc của chế độ CSVN sang thăm Mỹ theo lời mời chính thức của Tổng thống Donald Trump. Cuộc viếng thăm “ngó bộ” không thành công gì cho lắm về phía Việt Nam. Bỏ qua bên ngoài những “lùm xùm” về thủ tục đón tiếp tại phi trường J.K. Kennedy, những hợp đồng về mậu dịch quốc tế, bài viết này chỉ bàn về hình thức, nội dung của món quà Thủ Tướng Phúc đã ưu ái tặng cho Tổng Thống Donald Trump.

Báo chí VN online trong nước (dường như) đã bàn về món quà này hơi nhiều, nhưng cũng (dường như) đã tự kiểm duyệt, rút xuống hết sau khi bị cư dân mạng ném đá tới tấp. Dân VN mình nghĩ cũng lạ, món quà tặng nhau giữa hai vị nguyên thủ quốc gia rất dễ bị soi mói, tìm hiểu ý nghĩa, đi xa hơn nữa là vạch lá tìm sâu, đem ra làm trò cười, chỉ trích, phê bình…tá lả.

Dễ hiểu thôi. Tặng quà cho nhau mang nhiều ý nghĩa, nhất là khi người tặng muốn biểu lộ một ước muốn, một nguyện vọng thầm kín nào đó không thể bày tỏ thành lời như trường hợp Thủ tướng Phúc. Món quà do đó cần có một giá trị tinh thần hơn là giá trị vật chất, cần có nội dung phù hợp để chuyển đạt nguyện vọng của mình.

Hơn thế nữa, luật pháp Mỹ quy định, tất cả những quà tặng mà vị tổng thống đương nhiệm nhận được có giá trị trên 300 USD sẽ được giữ lại, trở thành di sản của tòa Bạch Ốc khi vị tổng thống khi hết nhiệm kỳ, rời khỏi tòa Bạch Ốc.

Vậy tại sao món quà của Thủ Tướng Phúc trao cho Tổng Thống Trump lại bị oanh tạc tơi bời khói lửa, khi ý nghĩa của món quà rất rõ ràng là mong muốn thúc đẩy quan hệ giữa hai nước Mỹ-Việt ngày càng chặt chẽ, sâu rộng hơn trong các lãnh vực thương mại, quốc phòng…?

Câu trả lời chẳng phải suy nghĩ, “động não” tìm hiểu đâu xa, nó nằm lồ lộ, rõ ràng nơi món quà tặng. Như đã nói ở trên, món quà tặng không nhất thiết phải đắt tiền, có giá trị vật chất cao nhưng cần có nội dung, ý nghĩa. Cái đèn dầu hôi – còn được gọi văn hoa hơn là đèn Hoa Kỳ (có lẽ do người Mỹ du nhập vào VN thế kỷ 19) – mà ông Phúc tặng ông Trump, giá trị vật chất (đương nhiên) khiêm tốn, tuy có ý nghĩã thật nhưng ý nghĩa (nội dung) đó lại bị hình thức trang trí bôi bác phủ lấp, xóa bỏ.

Chỉ cần nhìn thoáng vào món quà tặng, người ta dễ dàng nhận thấy sự vô ý thức, kém cõi, thiếu văn hóa, xã giao của người đứng đầu một đất nước có 93 triệu dân (thống kê 2016). Không nói đến sự thô sơ của món quà (dường như được làm bằng đất sét nung), chỉ nhìn hai lá cờ biểu tượng của 2 đất nước Mỹ-Việt được vẽ nguệch ngoạc, cẩu thả, nhất là lá cờ Mỹ, một học sinh miền Nam tốt nghiệp trung học phổ thông trước năm 1975 dễ dàng nhận ra những điểm sai sót trên lá cờ Mỹ.

Cờ Mỹ có 13 vạch trắng, đỏ – 7 đỏ, 6 trắng, bắt đầu bằng vạch đỏ, chấm dứt cũng bằng vạch đỏ – tượng trưng cho 13 tiểu bang thuộc địa đầu tiên của Anh quyết định tách khỏi mẫu quốc, liên hiệp lại thành lập một đất nước riêng biệt vì lý do tranh chấp thuế trà, 50 ngôi sao trắng trong ô hình chữ nhật, góc bên trái, tượng trưng cho số tiểu bang hiện tại. Lá cờ trên cái đèn dầu có chưa đến 20 ngôi sao ( nếu chịu khó đếm), 13 vạch trắng đỏ bị nhòe đi – có thể do quá trình sản xuất cẩu thả – nên nhìn chỉ thấy 12 vạch.

Hình vẽ trang trí trên cái đèn dầu không sắc nét nhưng không ai có thể trách người thợ vẽ, có thể do họ thiếu hiểu biết hay vì được trả lương thấp, nên chỉ làm cho xong chuyện hoặc do trong quá trình sản xuất, sơn vẽ bị nung nóng nên chẩy ra làm nét vẻ nhòe đi. Cũng không thể đổ lỗi cho người thuộc hạ đi mua đèn để làm quà tặng. Trách nhiệm trong chuyện nhục nhã này chỉ có người đem tặng, tức ông Nguyễn Xuân Phúc phải chịu, bởi ông đang là nguyên thủ quốc gia.

Có người cho rằng thuộc hạ ông Phúc, một là muốn chơi khăm, hai là hành động theo lời kích động của “thế lực thù địch” trong và ngoài đảng, nên mua món quà rẻ tiền, quê kệch, xấu xí để làm nhục mặt ông. Điều này nếu đúng thì thật tội nghiệp cho ông, trong cương vị lãnh đạo đất nước, do thiếu hiểu biết về văn hóa, kiến thức tổng quát nghèo nàn, nên hành động hời hợt, trở thành trò cười cho thiên hạ đàm tiếu.

Nói tóm lại, món quà Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tặng Tổng Thống Donald Trump trong lần gặp gỡ cuối tháng 5 vừa qua đã bị thất bại về hình thức lẫn nội dung, không hoàn thành được nhiệm vụ được giao phó là chuyển tải mong muốn thầm kín của Thủ Tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng lãnh đạo đảng CSVN. Tuy nhiên cái đèn là vật vô tri, vô giác, nó chẳng có lỗi gì. Có lỗi chăng là người đã sử dụng nó làm món quà một cách vô ý thức, cẩu thả, nói lên sự hành xử hời hợt, kém văn hóa, thiếu lịch sự.