Hơn 70 thành phố Trung Quốc vẫn còn lockdown

Hơn 70 thành phố của Trung Quốc đang bị phong tỏa toàn bộ hoặc một phần vì Covid kể từ cuối tháng 8, ảnh hưởng đến hơn 300 triệu người, giữa lúc chính quyền thành phố gấp rút dập tắt lây nhiễm vi-rut bằng mọi giá, vào lúc sắp sửa bầu Chủ tịch Tập Cận Bình cho nhiệm kỳ thứ ba.

Theo tính toán của CNN, kể từ ngày 20 tháng 8, ít nhất 74 thành phố với tổng dân số 313 triệu người đã áp dụng các biện pháp phong tỏa trên toàn bộ thành phố, quận hoặc nhiều vùng lân cận. Trong số này có 15 thành phố lớn có trụ sở của ủy ban nhân dân tình và Thiên Tân, một đô thị cấp tỉnh.

Nhiều hạn chế vẫn được áp dụng. Theo tạp chí tài chính Tài Tân của Trung Quốc, 33 thành phố hiện đang bị phong tỏa một phần hoặc toàn bộ. Các chuyên gia cho biết nhiều thành phố có thể sẽ được thêm vào trong những tuần tới.

Những hạn chế sâu rộng ảnh hưởng đến cuộc sống và hoạt động doanh nghiệp trái ngược hoàn toàn với việc quay trở lại cuộc sống bình thường ở phần lớn thế giới, nơi mà mọi người chấp nhận sống chung với vi-rut.

Nhưng Trung Quốc khẳng định rằng chính sách zero-Covid của họ đang cứu sống nhiều người. Các quan chức y tế nói rằng tỷ lệ tiêm phòng cho người cao tuổi tương đối thấp và dịch vụ y tế nông thôn không đầy đủ là những trở ngại cho việc nới lỏng các hạn chế, nhưng các chuyên gia y tế công cộng Trung Quốc cho rằng các yếu tố chính trị cũng đóng một vai trò quá lớn.

Ông Tập, một người ủng hộ trung thành cho chính sách không khoan nhượng với Covid, đang chuẩn bị để được bầu làm lãnh đạo cao nhất của đất nước trong 5 năm nữa tại Đại hội Đảng lần thứ 20, dự kiến ​​bắt đầu vào ngày 16 tháng 10.

Từ nay đến đó, nếu hoàn toàn khống chế được Covid, ông Tập và đảng của ông có quyền ngửng mặt thêm để kể công cho đảng nói chung và ông Tập nói riêng sau hơn một chục năm cầm quyền. Ngược lại, một đợt bùng phát nghiêm trọng có nguy cơ làm xói mòn hình ảnh tự hào đó.

Đảng Cộng sản cầm quyền đã sử dụng chính sách zero-Covid để lập luận rằng mô hình chính trị của họ ưu việt hơn các nền dân chủ phương Tây, và ông Tập đã đặt cược nhiều vốn liếng của mình cho chính sách này.

Đầu năm nay, một cuộc phong tỏa đau đớn kéo dài hai tháng ở Thượng Hải đã gây ra phản ứng dữ dội và làm tê liệt nền kinh tế, khiến một số người đặt câu hỏi về hiệu quả của chính sách. Đáp lại, ông Tập đã cảnh báo mạnh mẽ chống lại những người chỉ trích, dọa sẽ “kiên quyết đấu tranh chống lại bất kỳ lời nói và hành động nào làm sai lệch, nghi ngờ hoặc phủ nhận” chính sách không-Covid của ông.

Các quan chức trên cả nước đã cúi đầu lắng nghe. Bài học chính mà họ học được từ Thượng Hải là họ phải có những hành động quyết đoán hơn và ngay lập tức khi đối mặt với những đợt bùng phát, cho dù là nhỏ nhất.

Đối với các quan chức địa phương, triệt để áp dụng chính sách  zero-Covid là một cách để củng cố đường lối của Đảng, thể hiện lòng trung thành của họ với ông Tập và ngăn chặn bất kỳ sự bùng phát quy mô lớn nào có thể gây nguy hiểm cho chiếc ghế của họ, chỉ vài tuần trước đại hội Đảng.

Hoàng Hồng Nghiêm, chuyên viên tại viện nghiên cứu Quan hệ Đối ngoại của Mỹ nói rằng điều này dẫn đến các biện pháp phủ đầu nặng tay và cực đoan, và trong tháng rưỡi tới, chúng ta sẽ thấy nhiều thành phố bị phong tỏa hơn.

Phong tỏa nghiêm ngặt và bất mãn gia tăng

Các vụ lockdown nghiệm ngặt – đôi khi chỉ để phản ứng trước một số ít ca nhiễm – đã gây tác động tiêu cực cho một số đô thị, có nơi là chỗ sinh sống của hơn 10 triệu người, và cho một số trung tâm công nghiệp lớn.

Ở phía tây nam Trung Quốc, thành phố Thành Đô đã phong tỏa 21 triệu cư dân của mình từ hôm thứ Năm. Vào Chủ nhật, nhà chức trách đã nới rộng phong tỏa lên hầu như toàn bộ thành phố và yêu cầu xét nghiệm nhiều hơn từ thứ Hai đến thứ Tư.

Hệ thống kỹ thuật số của thành phố dùng để ghi chép số người xét nghiệm Covid đã liên tục gặp sự cố do số lượng dữ liệu tăng đột ngột, kết quả là người dân phải xếp hàng dài chờ đợi tại các điểm xét nghiệm. 

Các bức ảnh lan truyền trên mạng xã hội cho thấy nhiều nhân viên y tế đang giơ tay và giơ điện thoại di động lên trời – một nỗ lực vô ích để nhận được tín hiệu tốt hơn. Neusoft, công ty Trung Quốc cung cấp phần mềm, đã đổ lỗi cho sự cố là do “trục trặc mạng” trong một tuyên bố được đưa ra vào cuối tuần.

Vào Chủ nhật, một người mẹ ở Thành Đô đã nói với đầy nước mắt trong một đoạn video rằng bà đã mất đứa con trai bị bệnh sau khi cậu bé bị cách ly một tuần, không thể đến bệnh viện có một cái hẹn quan trong để trị bệnh tim. CNN không thể kiểm chứng câu chuyện của bà và nhà chức trách vẫn chưa phản hồi, nhưng video đã lan truyền trên mạng xã hội, làm dấy lên sự giận dữ và cảm thông.

Các giá phải trả của chính sách zero-Covid cũng nhận ra ở các thành phố hoặc quận nhỏ hơn, dù  ít được chú ý của giới truyền thông hoặc công chúng.

Đại Khánh, thành phố có 2,7 triệu dân nổi tiếng với các mỏ dầu ở tỉnh Hắc Long Giang miền đông bắc, cũng đã đóng cửa các quận lớn sau khi báo cáo mấy trăm ca nhiễm vào tuần trước.

Ít ai chú ý đến thành phố này cho đến thứ Sáu, khi anh Vũ Quang Xuân, một cư dân 27 tuổi, đăng trên mạng cho biết vợ anh đã bị sẩy thai vì không được chăm sóc y tế do lệnh phong tỏa. Sau làn sóng kêu ca phản đối kịch liệt trên mạng, chính quyền Đại Khánh cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Bảy rằng họ sẽ “điều tra kỹ lưỡng” vụ việc.

Ở khu vực Tân Cương phía tây, một số cư dân ở quận Diêu Ninh đã lên mạng xã hội để kêu gọi chấm dứt tình trạng lockdown từ một tháng qua, dẫn đến tình trạng thiếu lương thực và các nhu cầu thiết yếu hàng ngày khác.

Và tại Vũ Hán, tâm chấn ban đầu của đại dịch đã dẫn đến vụ phong tỏa vì Covid đầu tiên trên thế giới, các cư dân trong quận Phan Long đã tổ chức một cuộc biểu tình vào cuối tuần, yêu cầu chính quyền dỡ bỏ lệnh phong tỏa kéo dài một tuần, theo đoạn video trên mạng xã hội.

Mặc dù lúc đầu ủng hộ cách tiếp cận không khoan nhượng, quần chúng Trung Quốc ngày càng thất vọng với những hạn chế không ngừng vào cuộc sống hàng ngày của họ, bên cạnh các tác động tàn phá về kinh tế. Nhưng các chuyên viên cho biết cho đến nay, nhà nước vẫn có thể kiểm soát được sự bất mãn xã hội.

Liệu Đại hội Đảng lần thứ 20 có thể mở ra cơ hội cho một sự thay đổi chính sách zero-Covid hay không?

Hoàng Hồng Nghiêm, chuyên viên tại viện nghiên cứu Quan hệ Đối ngoại của Mỹ cho biết:  “Tình hình vẫn chưa đạt đến điểm hết chịu nổi. Phần lớn người dân vẫn tin vào lời nói của chính quyền rằng zero-Covid là cần thiết, nhưng bất kỳ thay đổi nào cũng có thể xảy ra theo cách tiếp cận từ từ. Kỳ vọng về một sự thay đổi chính sách lớn sau đại hội có thể là điều mơ tưởng.”

(Theo CNN)