Quân đội các nước và Việt Nam hỗ trợ phòng vệ dân sự thế nào?

Phòng vệ dân sự là việc ứng phó với các sự cố môi trường, sự cố công nghiệp, thảm họa tự nhiên (mưa bão, lũ lụt, cháy rừng, …), tình trạng khẩn cấp khi dịch bệnh, … ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư, xã hội, ngoài các đe dọa quân sự, đại dịch Covid-19 là tình huống hiện tại.

Khi mà nguồn lực của khối dân sự không đủ để ứng phó với các sự cố, thảm họa tự nhiên, tình trạng khẩn cấp thì nguồn lực của quân đội được điều động, triển khai. Đây là các nhiệm vụ phi chiến đấu, nên không sử dụng đến các khí tài, phương tiện chiến đấu có tính sát thương.

Tùy vào từng trường hợp, hoàn cảnh mà chính phủ các nước, cụ thể hơn là bộ quốc phòng sẽ có sự điều động sao cho phù hợp. Chả hạn như khắc phục sự cố lũ lụt, mưa bão, người ta sẽ điều động công binh với phương tiện như máy xúc, máy ủi, xe cần cẩu, xe tải, xe lội nước, lắp cầu phao, máy phát điện, … Đối phó với dịch bệnh, người ta điều quân y, xe cứu thương, máy bay tải thương, xây bệnh viện dã chiến, …

Trong tình huống đại dịch Covid-19, nhiều quốc gia đã phải huy động cả nguồn lực của quân đội để ứng phó: sử dụng xe cứu thương dã chiến của quân đội, máy bay trực thăng của quân đội luân chuyển bệnh nhân từ nơi quá tải sang nơi còn khả năng tiếp nhận, xây dựng bệnh viện dã chiến sử dụng thiết bị của quân đội, … Ngoài ra, để thực hiện lệnh phong tỏa hay giới nghiêm khi cần, chính quyền có thể điều động thêm quân cảnh, vệ binh không vũ trang hỗ trợ cảnh sát tuần tra, xử lý vi phạm.

Trong tình huống của Sài Gòn và các tỉnh phía Nam hiện nay, ngoài lực lượng quân y, Chính phủ Việt Nam điều động 10.000 quân tới hỗ trợ: có hình ảnh nhiều xe thiết giáp bánh lốp chở quân (Armour Personnel Carrier – APC) kiểu BTR-152, BTR-60 có tháp súng xuất hiện trên đường; tại nhiều chốt kiểm soát có binh sĩ cầm súng trường tấn công (Assault Rifle) AK-47, với tư thế bồng súng, chĩa lên trên có thể gây nguy hiểm nếu bị cướp cò.

Xuyên suốt từ đầu mùa dịch thứ 4 (tháng 5.2021) đến giờ, tôi vẫn giữ quan điểm không nên thiết lập, duy trì các chốt kiểm soát giữa đường, cũng như dựng lên các rào chắn bịt chặn các con đường, ngõ hẻm, bởi “lợi bất cập hại” như đã từng phân tích. Thì nay, với việc có thêm binh sỹ cầm súng trường tấn công tại các điểm chốt tại Sài Gòn thì tôi càng không thể đồng tình! Chúng ta đang phòng, chống dịch bệnh, chứ không phải trấn áp, dọa nạt người dân, hay chống lại đối phương có vũ khí. Đây là nhiệm vụ phi chiến đấu, không cần vũ trang! Hình ảnh này hết sức phản cảm – như dịp Diễu binh ngày 2.9.2015, nữ chiến sỹ quân y lại bồng súng trường tấn công Galil ACE thay cho túi đựng thuốc.

Cho đến hiện tại, quân đội Việt Nam đã cải hoán một số xe chiến đấu BTR-152 thành xe cứu thương dã chiến, nhưng là phục vụ cho bệnh viện dã chiến cấp 2 trong thành phần Lực lượng Gìn giữ Hòa bình của Liên Hợp Quốc tại Nam Sudan, chứ ở trong nước không có cái nào. Thứ cần triển khai hỗ trợ ngành y tế chống dịch thì không có, quân đội lại vác xe thiết giáp chở quân có tháp súng vào thành phố – một việc làm rất phản cảm, dở hơi khi đất nước hòa bình!

Tôi nghĩ rằng, vai trò của quân đội trong phòng, chống đại dịch Covid-19 chỉ nên ở các việc:

– Quân y hỗ trợ hệ thống y tế trong khám, chữa, điều trị bệnh nhân covid-19;

– Quân đội hỗ trợ vận chuyển trang thiết bị, phương tiện, vật tư y tế, vaccine; vận chuyển bệnh nhân.

– Quân đội hỗ trợ mảng logistic để tránh đứt gãy chuỗi cung ứng lương thực, thực phẩm, nhu yếu phẩm giữa các vùng, các tỉnh/thành do các doanh nghiệp vận tải chịu tác động của dịch bệnh không thể đảm đương hết.

Chứ còn lại, tôi nói thật, nguồn lực của khối dân sự từ doanh nghiệp đến các tổ chức thiện nguyện vẫn dồi dào, nhưng chịu rào cản của nhiều quy định mà không thể hỗ trợ toàn lực cho xã hội. Còn lực lượng công an + thanh niên xung phong + dân quân tự vệ + các hội đoàn quốc doanh ở các cấp chính quyền quá đông, thừa sức hỗ trợ cộng đồng, nếu được điều động đúng việc cần, thay vì ngồi ôm các “chốt kiểm soát” hay rào chắn “bảo vệ vùng xanh”.

Cái chính phủ cần làm ngay là thay đổi tư duy “chống dịch như chống giặc”, các biện pháp ứng phó hiệu quả hơn và sử dụng nguồn nhân lực vào các công việc thật sự cần thiết, hữu dụng.

Nguyễn Đình Hà (FB)