Một thứ lý luận giáo dục thấp kém

VTV1 tối nay đưa tin PTT Vũ Đức Đam đã chủ trì cuộc hội nghị bàn về kỳ thi THPT, kéo dài tới 9 tiếng đồng hồ. Có mấy người phát biểu đúng với quan điểm của tôi, là bỏ kỳ thi THPT, giao cho nhà trường đánh giá và cấp Giấy chứng nhận cho những em hoàn thành Chương trình GDPT. (Cơ sở của đề xuất này tôi đã viết trong bài “BỎ KỲ THI THPT 2 TRONG MỘT ĐƯỢC RỒI” đăng trên facebook ngày 21/7/2018).

Ở đây muốn trao đổi về lý lẽ của mấy đại biểu cho rằng: KHÔNG THỂ BỎ THI THPT ĐƯỢC, VÌ KHÔNG THI HS KHÔNG HỌC… Tôi xin nói thẳng rằng, đó là thứ lý luận giáo dục thấp kém, không nhìn thấy bản chất và mục đích của việc học, mà cố bấu víu vào việc THI để hù dọa, cưỡng chế, gây áp lực cho HS và cha mẹ chúng là phải học, cố học để THI có tấm bằng THPT. 98% đỗ, rồi để làm gì? Quan điểm này sai lệch ở chỗ:

1. Bản chất, Mục đích của giáo dục phổ thông (GDPT), như các vị vẫn rao giảng là “phát triển toàn diện con người HS”; là “Dạy chữ, dạy người, dạy nghề”; là “Bốn trụ cột”: “Học để biết; Học để làm; Học để tồn tại; Học để chung sống”… Mà THI, thì chỉ thi mỗi “CHỮ” mà “chữ” cũng chỉ có mấy môn. THI môn gì thày trò lao vào luyện môn đó. Vậy là bỏ “toàn diện” để học phiến diện; là bỏ cả “dạy người, dạy nghề”; là chỉ tập trung vào “học để biết” để THI, còn lờ “3 trụ cột” kia!? Chỉ khi Dạy và HỌC hướng vào phát triển NHÂN CÁCH HS (Phẩm chất, Năng lực và Cá tính), không vì áp lực THI, lúc đó Dạy và Học mới dần dần trở về đúng bản chất và mục đích của GDPT.

2. THI quốc gia THPT bị thổi phồng lên, làm cả xã hội phát sốt lên và định hướng sai lệch, cứ như người không có bằng THPT thì không có giá trị gì. GDPT trong hoàn cảnh như nước ta, sự bình đẳng về cơ hội còn xa vời; năng lực, hứng thú học tập của mỗi HS một khác, nên không nên ép đồng loạt HS phải tốt nghiệp THPT 12 năm. Vì ép buộc nên nhiều em không học được, không muốn học, cứ bắt học bằng được cho có bằng THPT, cho nên nó phá bĩnh.

Đáng ra, tùy năng lực và hoàn cảnh, hết lớp 9 đã cần phân luồng một bộ phận, chừng 1/3 số HS đi học nghề; rồi sau ai có nhu cầu sẽ tiếp tục học lên bằng nhiều con đường. Số còn lại cũng phân hóa và hướng nghiệp để khi Chứng nhận hoàn thành Chương trình lớp 12, tư vấn cho các em nên vào trường nghề, cao đẳng hay đại học, học ngành nghề gì. Như thế mới là học để “ấm vào thân”. Là học để trưởng thành, lập thân, lập nghiệp đúng với thực lực bản thân và hoàn cảnh, tránh chạy theo những thứ viễn vông, hão huyền. Ra cuộc sống, chưa biết rồi ai sẽ hơn ai.

3. Thi như hiện nay là giao cho người khác đánh giá HS một cách phiến diện và có phần may rủi (chưa kể gian lận, khá phổ biến, nhiều hệ lụy. Xem TV thấy khởi tố, còng tay 5 thầy, cô giáo ở Sơn La, đau quá). Thế thì tại sao không để các giáo viên trực tiếp giảng dạy đánh giá toàn diện HS một cách xác đáng. Và tại sao Hiệu trưởng trường THPT có quyền tự chủ, lại không đủ tư cách cấp Giấy chứng nhận hoàn thành Chương trình GDPT cho HS của mình? Khi được giao những quyền này, người GV, Hiệu trưởng và Nhà trường THPT sẽ càng ý thức rõ trách nhiệm và quyền tự chủ để làm mỗi ngày càng tốt hơn. Còn đánh giá thế nào để khách quan, đúng đắn, thì Hội đồng nhà trường gồm những người đã tốt nghiệp ĐH Sư phạm và kinh nghiệm giảng dạy nhiều năm, họ biết cách làm tốt hơn ông Bộ trưởng nhiều.

4. Tất cả những việc trên sẽ dần dần đưa GDPT trở thành cuộc sống bình thường, không phải “thi đua” tranh giành nhau, mà là mỗi em được tạo điều kiện, giúp cho phát triển tối ưu phẩm chất, năng lực, cá tính của mình để tự biết chọn lựa vào đời lập thân, lập nghiệp phù hợp với bản thân và hoàn cảnh.

Hãy vượt lên trên những cái tiêu cực, méo mó, sai lệch, bệnh hoạn hiện nay, để hướng đến một nền GDPT lành mạnh cho mỗi HS và toàn xã hội.

31/7/2018

M.V.T