Như đã đưa tin, nhà báo Phạm Đoan Trang nhận giải của tổ chức People in Need. Giải thưởng đã được trao vắng mặt nhà báo ngày hôm qua, 05/03/2018 tại cộng hòa Séc. Giải nhằm vinh danh những người có đóng góp lớn lao cho nhân quyền, dân chủ và các giải pháp bất bạo động đối với các xung đột chính trị. Giải hoàn toàn mang giá trị tinh thần mà không kèm theo khoản vật chất nào như một số giải thưởng khác.
Nhận giải thưởng thay cho nhà báo Phạm Đoan Trang là bà Nguyễn Thanh Mai, nhà hoạt động xã hội thuộc Văn Lang – một tổ chức cổ vũ cho dân chủ, nhân quyền và tiến bộ xã hội tại Việt Nam.
Bà Thanh Mai cũng như nhiều thành viên của khác của Văn Lang không về được Việt Nam và điều này bà cũng đề cập tới trong bài phát biểu khi nhận giải thưởng thay cho nhà báo Phạm Đoan Trang.
Ban tổ chức cũng đã công bố video bài phát biểu đã chuẩn bị sẵn của Phạm Đoan Trang tại Hà Nội.
Tham dự buổi lễ trao giải này còn có ca sĩ Mai Khôi tới từ Việt Nam. Mai Khôi tham dự với vai trò thành viên ban giám khảo cho tuần lễ phim về nhân quyền diễn ra ở Praha.
Ngay sau video clip của nhà báo Phạm Đoan Trang (từ Hà Nội) và phần phát biểu của nhà hoạt động Thanh Mai, Mai Khôi đã đàn và hát những bài hát do cô sáng tác về tự do – những bài mà khó có thể cất lên tại Hà Nội.
Ngay sau khi cái tên Phạm Đoan Trang được People in Need xướng lên, nhà báo đã bị bắt cóc khỏi nhà, bị thẩm vấn và canh giữ gắt gao, nhưng như một phép mầu, Đoan Trang đã trốn được khỏi nhà và tới một nơi tam trú khác.
Việc sách nhiễu, hành hung này cũng diễn ra nhiều năm mà đỉnh điểm của nó là việc Đoan Trang bị đánh dẫn đến chấn thương cả 2 chân và từng phải điều trị dài ngày tại bệnh viện.
Phát biểu của bà Nguyễn Thanh Mai
“Thưa các quý ông quý bà
Việc Đoan Trang nhờ tôi thay mặt cô nhận giải Homo Homini làm tôi hoàn toàn bất ngờ. Ngay tại đây lúc này có bao nhiêu người còn xứng đáng thay mặt cô hơn tôi. Tuy nhiên, Đoan Trang nhờ tôi bởi chính quyền Việt nam đã không cho tôi về nước, và vì thế họ khó có thể dễ dàng trừng phạt tôi vì việc tôi đứng ở đây. Và nay thì tôi đang đứng ở đây trước các quý vị.
Ở Việt nam Đoan Trang được biết đến nhiều phần nhờ các bài báo mà cô viết về các đề tài nhức nhối, như cưỡng chế đất, các bản án tử hình bất công, các vụ bắt bớ và bỏ tù các bloger. Nếu như chúng ta nhớ lại thời toàn trị trước kia, người Séc và người Slovakia cũng né tránh các đề tài mang tính xã hội – chính trị như thế nào – theo cách nói của Vaclav Havel, họ ẩn náu trong các hầm trú riêng tư – thì có lẽ chúng ta sẽ hiểu được, trong một xã hội toàn trị, một tác giả cần có các lý lẽ đơn giản, logic và cụ thể đến như thế nào để người dân có thể vượt qua nỗi sợ hãi đầy bản năng vì bị theo dõi, và trở thành bạn đọc của tác giả ấy, cho dù chỉ là trên mạng xã hội. Và tác giả ấy phải cương quyết và quả cảm đến thế nào khi trực diện với cả một bộ máy được ngụy trang rất khéo dưới tấm áo choàng là một hệ thống tư tưởng.
Đoan Trang là một tác giả như thế.
Chúng tôi nói chuyện với nhau lần đầu vào năm 2014. Tôi nhận thấy cô ấy tự chọn con đường của mình, và mẹ cô thì vô cùng lo lắng, bởi ý thức được các mũi đòn ác hiểm hướng đến con gái mình. Hồi đó cô nói, ý nghĩ về mẹ luôn dằn vặt cô nhiều nhất. Sau này, tôi mới hiểu, nỗi lo cho người thân cũng là một điểm chung của phần lớn các nhà hoạt động. Tuy nhiên Trang vẫn bền bỉ đi tiếp. Ngày 24.2.2018 cô viết trên Facebook của mình: “Tôi đấu tranh để chống độc tài, và vì nhà nước cộng sản ở Việt nam hiện nay là nhà nước độc tài, nên tôi đấu tranh để xóa bỏ nó“.
Gần 30 năm sau Cách mạng Nhung, nhưng tôi vẫn cho rằng, rất cần nhắc lại các bài học từ chế độ trước. Tôi nghĩ, điều nguy hiểm lớn nhất của chủ nghĩa cộng sản nằm ở khả năng hơn người của nó để phát hiện, phát huy và phát triển những tính cách thấp kém nhất vốn tiềm tàng một cách tự nhiên trong từng cá thể con người. Và với tôi, giải thưởng Homo Homini là một con đường với một hướng đi hoàn toàn khác, đó là con đường của con người dành cho con người.
Vì Đoan Trang, vì bản thân, vì các nhà hoạt động mà tôi quen và chưa quen, vì các giá trị con người mà vốn là nền tảng cho một xã hội ổn định và luôn phát triển trong hài hòa và hòa bình, tôi xin cám ơn vì giải thưởng cao đẹp và truyền cảm hứng này mà People in Need đã trao tặng cho một trong các đại diện nổi bật nhất của phong trào vì dân chủ tại Việt nam. Mặc dù tôi quả thật không biết, liệu các hoạt động vì dân chủ ở Việt nam có đủ mạnh mẽ để được coi là phong trào.
Khi Đoan Trang đề nghị tôi thay mặt cô nhận giải, tôi thấy đây là một chuyện thật phi lý. Logic ở đâu, khi giải thưởng cho một người không được ra khỏi Việt nam, lại do một người không được vào Việt nam nhận hộ? Thêm nữa, chính quyền Việt nam hẳn là có thể coi hành động này là một biểu hiện chống đối. Tôi xin khẳng định với tất cả mọi người rằng qua hành động này, tôi chỉ muốn khẳng định quyền được tự do quyết định của chính mình. Bởi vì để không bị mất đi quyền của mình, người ta không được để mặc cho quyền đó bị tước đoạt một cách dễ dàng. Tôi ước được sớm gặp lại Đoan Trang. Và ngày đó sẽ không thiếu sự hiện diện của giải Homo Homini của cô ấy.”
Xem video lễ trao giải tại đây:
Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm,
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà! (Nguyễn Đinh Chiểu)
Một bài viết của Trang có sức công phá hơn cả một sư đoàn xung kích, bảo sao bọn cướp ở Mỹ Đình không run sợ?
Xin cô cứ tiếp tục vung bút, cô không cô đơn đâu. Càng ngày, ai cũng thấy rõ là bọn côn đồ này ngày càng cô lập va sợ cô hon.
Vô cùng thương yêu và ngưỡng mộ Đoan Trang.