Nhà hoạt động chính trị, nhà văn, Khôi nguyên Giải Nobel Hòa Bình, Lưu Hiểu Ba, vừa qua đời tại một bệnh viện thuộc thành phố Thẩm Dương, tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc, thọ 61 tuổi.
Bệnh viện Đại học Y khoa Thẩm Dương cho biết ông Lưu Hiểu Ba qua đời do căn bệnh ung thư gan, mới phát hiện vào tháng Năm, và được công khai vào tháng Sáu.
Ông Lưu là nhà bất đồng chứng kiến, một người trường kỳ, không mệt mỏi đấu tranh cho tự do, dân chủ của Trung Quốc. Ông phải đối mặt với sự sách nhiễu, quản thúc, giam cầm từ phía Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Năm 2010, ông Lưu được trao tặng Giải Nobel Hòa Bình, trở thành người Trung Quốc tại Hoa lục đầu tiên nhận giải thưởng danh giá này, đồng thời cũng là một trong ba người nhận giải khi đang ở tù. Ông Carl von Ossietzky, Đức (1935) và bà Aung San Suu Kyi, Miến Điện (1991).
Lưu Hiểu Ba sinh năm 1955 tại Trường Xuân, Cát Lâm, trong một gia đình trí thức. Ông phải trải qua những năm tháng đầy biến động của nước Trung Hoa cộng sản, nửa phong kiến, nửa thực dân, nửa bạo tàn, nửa man rợ, nửa văn minh.
Khi phong trào đấu tranh dân chủ Thiên An Môn nổ ra vào năm 1989, ông đang thính giảng tại Đại học Columbia, New York. Ông về quê, tham gia vào phong trào vốn bị đàn áp dã man bởi chính quyền Cộng sản Trung Quốc.
Ông Lưu và những nhà hoạt động khác được ghi nhận là đã có công lớn trong việc hạn chế bớt qui mô của cuộc tàn sát bằng cách thương lượng với binh lính Trung Quốc có vũ trang, mở một đường thoát trong hòa bình cho hàng ngàn sinh viên đang có mặt tại Quảng trường Thiên An Môn.
Ông Lưu sau đó bị bắt với tội danh “kẻ giật dây phong trào Thiên An Môn.” Mặc dù không phải chịu án hình sự và được phép đi ra nước ngoài, ông Lưu bị đuổi khỏi trường, bị quản thúc tại gia. Ông Lưu được chính phủ Úc cấp quy chế tị nạn, nhưng ông từ chối.
Sau sự kiện Thiên An Môn, ông Lưu bị bắt giam ba lần, nhưng vẫn tiếp tục tranh đấu cho những cải cách chính trị. Kể từ năm 1999 đến 2008, ông dành toàn bộ thời gian của mình cho việc viết văn, cũng như giúp thành lập Trung tâm Văn bút Độc lập trung Quốc, một diễn đàn cho phép các nhà văn, nhà báo tự do bày tỏ chính kiến của mình. Ông Lưu từng ba lần được bầu làm chủ tịch của tổ chức này.
Năm 2008, Lưu Hiểu Ba giúp soạn thảo “Hiến Chương 08”, kêu gọi cho nhân quyền, tự do bầu cử. Hiến chương này được lưu hành vào ngày 10 tháng 12, ngày Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, cũng như kỷ niệm 60 năm ngày phát hành Bản Tuyên ngôn Nhân quyền Quốc tế.
Khi Hiến chương 08 được công bố, Lưu Hiểu Ba bị bắt với tội danh “Khích động lật đổ chính quyền nhân dân” phải chịu bản án 11 năm tù. Tháng 10 năm 2010, ông được trao Giải Nobel Hòa Bình. Tại lễ trao giải, Hội đồng Giải Nobel của Na Uy đã đặt một chiếc ghế trống trên sân khấu thay mặt cho Lưu Hiểu Ba, do ông không được phép tham dự.
Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã chỉ trích bản án mà Trung Quốc dành cho Lưu Hiểu Ba, cho rằng việc kết án những tiếng nói chính trị ôn hòa đã vi phạm những quyền con người cơ bản được quốc tế công nhận.
Liên minh Châu Âu, Đức, Pháp và nhiều nước khác cũng đồng thời bày tỏ mối quan ngại tương tự. Nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền quốc tế, cùng với cựu Tổng thống Nam Phi Nelson Madela và 15 khôi nguyên Nobel Hòa bình khác, cũng đã lên tiếng yêu cầu Bắc Kinh trả tự do cho Lưu Hiểu Ba.
Năm 2009, lãnh tụ tinh thần lưu vong của Tây tạng, Đức Đạt Lai Lạt Ma, một khôi nguyên Nobel Hòa bình, cho rằng việc tù đày một người chỉ đơn giản thực hành quyền tự do biểu đạt đã đi ngược lại hoàn toàn các công ước quốc tế về quyền con người.
Ông Lưu Hiểu Ba vẫn bị giam trong tù khi tình hình sức khoẻ của ông rất xấu. Gia đình ông nhiều lần lên tiếng yêu cầu chính quyền Trung Quốc cho phép đưa ông sang Mỹ hoặc Đức để chữa trị nhưng đều bị từ chối. Chỉ mới hai tuần trước, ông Lưu mới được chuyển đến bệnh viện.
Thứ Năm, ngày 13 tháng Sáu năm 2017
Nguồn: Lược dịch lại bản tin của VOA, Reuters
BBT ĐCV
