Hoa Kỳ trước thềm G-20

Bộ trưởng ngoại giao 20 quốc gia lớn nhất thế giới sẽ tìm cách giải quyết cuộc chiến của Nga ở Ukraine và tác động của nó đối với năng lượng và an ninh lương thực toàn cầu khi họ gặp nhau tại Indonesia trong tuần này. Tuy nhiên, thay vì mang lại sự thống nhất, các cuộc đàm phán có thể làm trầm trọng thêm những chia rẽ hiện có về cuộc xung đột Ukraine.

Trong vấn đề Ukraine, cả NATO và Nga đều muốn biết rõ lập trường của Hoa Kỳ ra sao, vì cách tiếp cận của Mỹ chắc chắn sẽ tác động đến họ.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken, Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị chuẩn bị tham dự cuộc họp Nhóm G-20 tại khu nghỉ mát Bali của Indonesia, để chuẩn bị cho một cuộc họp thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo G-20 tại cùng địa điểm vào tháng 11.

Giống như hầu hết các cuộc họp ngoại giao quốc tế gần đây, Ukraine sẽ là đề tài bao trùm tại cuộc gặp ở Bali nhưng không giống như hội nghị thượng đỉnh G-7 và NATO vào tuần trước, G-20 sẽ có một hương vị khác.

Trung Quốc và nhiều thành viên G-20 lần này, trong đó có Ấn Độ, Nam Phi và Brazil, đã từ chối thẳng thừng lời kêu gọi của phương Tây tham gia lên án cuộc xung đột, mà Hoa Kỳ và các đồng minh coi là một cuộc tấn công vào trật tự dựa trên quy tắc quốc tế đã phổ biến kể từ khi Thế chiến thứ hai kết thúc.

Cuộc họp G-20 lần này cũng muốn có câu trả lời cho kêu gọi của Liên Hiệp Quốc muốn giải tỏa khoảng 20 triệu tấn ngũ cốc Ukraine để xuất khẩu chủ yếu sang Trung Đông, châu Phi và châu Á. Đa số thành viên G-20, kể cả nước chủ nhà Indonesia, muốn Nga nới lỏng phong tỏa ở Biển Đen để cho phép ngũ cốc đến với thị trường toàn cầu, nhưng họ vẫn ngại chọc giận Moscow và những người bạn của Nga ở Bắc Kinh. Do đó, có thể gặp khó khăn trong việc đạt được sự đồng thuận của G-20 về nỗ lực giảm bớt tác động lương thực và năng lượng của cuộc xung đột Ukraine.

Với Nga

Cuộc họp G-20 tuần này đánh dấu lần đầu tiên Blinken và Lavrov ở cùng khán phòng kể từ tháng Giêng. Không có dấu hiệu cho thấy hai người sẽ gặp riêng, nhưng ngay cả khi không có cuộc gặp tay đôi với Lavrov, Blinken có thể thấy mình rơi vào một số tình huống khó khăn.

Hôm thứ Ba, khi thông báo Blinken sẽ gặp họ Vương ở Bali, Bộ Ngoại giao Mỹ nói rất ít về khả năng blinken gặp Lavrov, người mà Hoa Kỳ đã tránh xa kể từ cuộc xâm lược Ukraine vào tháng Hai. Bộ này cho biết sẽ không có cuộc gặp chính thức giữa Blinken và Lavrov, người mà các quan chức Mỹ cáo buộc là thiếu nghiêm túc trước, trong và sau cuộc xâm lược Ukraine.

Chính quyền Biden khẳng định rằng không thể có chuyện “làm ăn bình thường” với Moscow chừng nào chiến tranh vẫn tiếp diễn. Nhưng các nhà phân tích không thể loại trừ khả năng Blinken-Lavrov có cuộc gặp gỡ “tình cờ” ở Bali, đây sẽ là lần đầu tiên họ gặp nhau kể từ lần cuối gặp nhau ở Geneva vào tháng Giêng.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price cho biết: “Chúng tôi muốn thấy người Nga nghiêm túc trong vấn đề ngoại giao. Chúng tôi chưa thấy điều đó. Chúng tôi muốn người Nga cho chúng tôi lý do để gặp gỡ song phương với họ, với Ngoại trưởng Lavrov, nhưng điều duy nhất chúng tôi thấy từ Moscow là sự tàn bạo và hung hãn hơn đối với người dân và đất nước Ukraine. “

Với Trung Quốc 

Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo hôm thứ Ba rằng Blinken sẽ họp riêng với Ngoại trưởng Vương Nghị của Trung Quốc vào thời điểm mà mối quan hệ Mỹ-Trung vốn đã cực kỳ căng thẳng lại trở nên tồi tệ hơn do quan hệ thân thiện của Bắc Kinh với Moscow.

Mỹ và Trung Quốc đang có những mâu thuẫn gay gắt về nhiều vấn đề; từ thương mại, nhân quyền, Đài Loan và các tranh chấp ở Biển Đông.

Cuộc gặp của Blinken với Vương được công bố sau khi đặc phái viên thương mại của Trung Quốc điện đàm với Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Janet Yellen, Bắc Kinh muốn Washington xem lại vấn đề thuế quan của Hoa Kỳ đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Không bên nào đưa ra bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy vấn đề đã đạt được tiến triển và các quan chức Hoa Kỳ không tin sẽ có bước đột phá nào trong ngắn hạn. Phía Mỹ cũng cân nhắc dỡ bỏ thuế quan đối với Trung Quốc để giảm lạm phát.

Trong cuộc gặp với họ Vương, các quan chức Hoa Kỳ cho biết Blinken sẽ thúc ép giữ các đường dây liên lạc luôn cởi mở và tạo ra “các lan can” để léo lái hai nền kinh tế lớn nhất thế giới khi các tranh chấp ngày càng phức tạp và có khả năng bùng nổ.

Cuộc gặp của Blinken với Wang, cuộc gặp mặt trực tiếp đầu tiên của họ kể từ tháng 10 năm ngoái, diễn ra khi chính quyền Biden tìm cách can ngăn Bắc Kinh làm sâu sắc hơn mối quan hệ với Moscow. Bắc Kinh có kêu gọi chấm dứt giao tranh nhưng không tham gia vào các lệnh trừng phạt toàn cầu áp đặt lên Nga sau cuộc xâm lược ngày 24 tháng 2.

Blinken dự kiến ​​sẽ nhấn mạnh mong muốn của chính quyền Biden rằng Trung Quốc tiếp tục kiềm chế cung cấp vũ khí cho Nga hoặc giúp Moscow trốn tránh các lệnh trừng phạt. Phía Bắc Kinh dường như không muốn mạo hiểm vi phạm các lệnh trừng phạt của phương Tây và đã ngừng đáp ứng mọi yêu cầu của Nga, bất chấp mối quan hệ đối tác “không có giới hạn” mà hai quốc gia đã loan báo.

Với Ấn Độ 

Ngoài Vương Nghị, Blinken sẽ có các cuộc đàm phán song phương ở Bali với những bộ trưởng các quốc gia không có cùng lập trường với phương Tây về cuộc xâm lược của Nga, đặc biệt là Ấn Độ, quốc gia đã tăng khối lượng dầu mua của Nga vào lúc Mỹ và châu Âu cố gắng cắt đứt nguồn doanh thu đó của Moscow.

Chuyện bên lề

Hội nghị bộ trưởng ngoại giao lần này thì Nga có mặt, nhưng lần tới giữa nguyên thủ quốc gia thì không biết Tổng thống Putin có mặt hay không. Từ giờ đến tháng 11 có thể có những thay đổi khó lường. Tổng thống Indonesia nói sẽ nhất định mời, và phía Hoa Kỳ gợi ý rằng nếu đã mời tổng thống Putin của Nga thì mời luôn Tổng thống Zelenskyy của Ukraine.

Tại cuộc họp của các bộ trưởng tài chính G-20 ở Washington vào tháng 4, các quan chức phương Tây, trong đó có  Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen và Thống đốc Ngân hàng Mỹ Jerome H. Powell bỏ ra khỏi phòng họp khi các đại diện Nga bắt đầu phát biểu. Quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ không cho biết liệu phái đoàn Hoa Kỳ có làm điều tương tự ở Bali hay không, mà chỉ nói rằng Hoa Kỳ muốn giúp Indonesia tổ chức hội nghị thành công. 

Ngoại trưởng Nga vừa ghé Việt Nam hai ngày trước khi đến Bali, chuyến đi đặt ra nhiều dấu hỏi và đặt Việt Nam vào thế khó xử. Hai bên sẽ bàn về mua bán vũ khí hoặc khai thác dầu hoặc  Nga nhờ Hà Nội làm trung gian thu xếp chiến tranh Ukraine giống như đã cho mượn chỗ để Ủn nói chuyện với Trump? Khó xử vì Nga đang bị đa số lên án, thiểu số – trong đó có Việt Nam – không lên án hoặc lấp lửng, chân trong chân ngoài.

Rời Bali, Blinken sẽ đến Bangkok để giữ lời hứa với Thái Lan sau khi chuyến đi vào cuối năm ngoái phải hủy bỏ vì Covid. Ngoài các quan chức Thái, Blinken sẽ gặp những người tị nạn Myanmar chạy sang Thái Lan sau cuộc đảo chính lật đổ chính phủ dân sự vào tháng 2 năm 2021.

(Theo AP và WP)