Covid vẽ lên bộ mặt của những người quản lý xã hội

Một trong những điều khác biệt dễ nhận thấy nhất giữa nhà nước dân chủ và nhà nước cộng sản là nhà nước dân chủ quản lí đất nước và xã hội bằng luật, còn nhà nước cộng sản quản lí đất nước và xã hội bằng lệnh.

Quản lí xã hội bằng luật tạo ra hành lang quyền hạn rộng rãi và rành mạch cho người dân tự làm chủ bản thân và làm chủ đất nước, đồng thời tạo ra hành lang trách nhiệm rất rõ ràng, chặt chẽ với người quản lí xã hội.

Nhà nước quản lí xã hội bằng luật, quyền làm chủ đất nước của người dân ghi trong luật được thực hiện triệt để. Người dân được thực sự tư do ứng cử và bầu cử. Hiền tài trong dân được phát hiện và bằng lá phiếu bầu cử tự do dân chủ, người dân đặt hiền tài vào vị trí xứng đáng quản lí đất nước và xã hội. Nhờ vậy đất nước phát triển mạnh mẽ, xã hội tốt đẹp, bình yên.

Đất nước Israel thiếu từ giọt nước ngọt. Đất nước Nhật Bản nghèo từ hòn đất dưới chân. Bốn phần năm đất đai là núi nghèo tài nguyên lại có độ dốc lớn, khó phát triển nông nghiệp, khó xây dựng hạ tầng công nghiệp và khó cư trú, người dân phải dồn xuống dải đất hẹp ven biển thường xuyên có động đất và sóng thần. Khó vậy, chỉ nhờ những tài năng quản lí đất nước và xã hội đã đưa Israel và Nhật Bản trở thành đất nước phát triển thần tốc đến giầu mạnh. Người dân ở vùng nào trong nước cũng có mức sống khá giả và cuộc sống ổn định, không phải lang bạt đi kiếm sống nơi khác.

Quản lí xã hội bằng lệnh dành cho cấp được ra lệnh nhiều lợi ích và không đếm xỉa đến quyền làm chủ bản thân, làm chủ đất nước của người dân, không đếm xỉa đến luật pháp. Điều gì khó quản lí với nhà nước cộng sản, nhà nước liền ra lệnh cấm, đẩy cái khó cho dân, bất chấp quyền con người, quyền công dân của người dân.

Quản lí đất nước và xã hội bằng lệnh đã thu hẹp hành lang trách nhiệm gần bằng không và mở ra hành lang quyền hạn không giới hạn của những nhà quản lí, những quan cai trị. Các loại lệnh: nghị quyết, nghị định, thông tư, chỉ thị là ý chí của quan cai trị. Chữ kí và con dấu trong tay quan cai trị. Muốn lệnh gì có ngay lệnh đó. Bằng các loại lệnh, quan cai trị đã tự cho mình những đặc quyền, đặc lợi vô cùng lớn. Đặc quyền đặc lợi lúc đương quyền. Đặc quyền đặc lợi lúc nghỉ hưu. Đặc quyền đặc lợi cả khi đã chết. Đặc quyền đặc lợi từ đời cha đến đời con. Một bà lên quan ở thành Hồ nhờ có bố là bí thư tỉnh uỷ đã hợm hĩnh và lếu láo phán rằng: Con lãnh đạo làm lãnh đạo là hồng phúc của dân!

Chưa bao giờ câu ca dao ai oán trong dân: Con vua thì lại làm vua. Con sãi ở chùa lại quét lá đa, lại hiển hiện ở khắp nơi khắp chốn như hiện nay. Vua bố Nguyễn Tấn Dũng đã tạo ra một thời quốc nạn tham nhũng, tạo ra cả một trận bão tham nhũng kinh hoàng kéo dài suốt hai nhiệm kì, mười năm, tàn phá đất nước hơn cả mười năm chiến tranh. Chiến tranh chỉ tàn phá những giá trị vật chất. Vua tham nhũng Nguyễn Tấn Dũng tàn phá từ bộ máy nhân sự giường cột quốc gia, tàn phá giá trị đạo đức, tàn phá giá trị vật chất, tàn phá giá trị văn hoá đến tàn phá cả tình cảm và lòng tin của người dân với nhà nước cộng sản. Nguyễn Tấn Dũng về hưu, luật pháp mới dám đụng đến bộ sậu nội các tham nhũng Ba Dũng để lại và lần lượt gọi tên đám bộ sậu tham nhũng của Ba Dũng ra toà, nhận án tù. Nhưng vua tham nhũng Nguyễn Tấn Dũng vẫn bình an, vô can và vô tư đặt con lên bệ phóng quyền lực để con lặp lại con đường công danh tội lỗi của vua bố. Vua con trị nhậm ở Kiên Giang, đất vàng của nước, đất sống của dân bị xâu xé trở thành tài sản của quan chức đỏ và tư bản đen, vua con vẫn thăng tiến về kinh đô ngồi ghế Bộ trưởng, thành viên Chính phủ. Hồng phúc của dân đó!

Những người quản lí đất nước như vậy, làm sao đất nước không nghèo, làm sao dân không phải trôi dạt từ Bắc vào Nam, từ rừng xuống biển kiếm miếng ăn từng bữa!
Không biết đến pháp luật, không biết đến người dân, quản trị quốc gia bằng lệnh là hành lang tiến thân thần tốc và an toàn cho những quan chức chỉ có dòng dõi nhà quan, cho những quan chức được cơ cấu và cho những quan chức chỉ biết chạy chọt luồn lách mà không có năng lực và nhân cách. Những ông quan chỉ để vinh thân phì gia đã chiếm hết chỗ của hiền tài trong dân muốn được mang tài năng giúp nước. Đất nước mãi mãi trì trệ, càng ngày càng tụt lại phía sau trong tiến trình đi tới của thế giới. Người dân cứ trôi dạt vô định. Nay đến thành Hồ làm thuê, mai đến khu công nghiệp Bình Dương làm mướn, sống lay lắt, vật vờ cho qua kiếp người.

Quản lí đất nước và xã hội bằng lệnh, người dân chỉ còn là bầy cừu, không còn là những công dân có trách nhiệm với quốc gia. “Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách” chỉ có ở thời phong kiến những thế kỉ xa xưa mà thôi. Thời cộng sản độc tài quản lí xã hội bằng lệnh thì đừng mơ thất phu hữu trách. Người dân dù là hiền tài cũng chỉ là những con cừu tội nghiệp. Quan tham và ngu cứ mặc sức lộng hành. Đất nước cứ gian nan. Dân đen cứ nghèo đói dài dài, cứ lưu vong ngay trên đất nước mình từ đời cha đến đời con, từ đời ông đến đời cháu!

2. Nhờ có những thuận lợi tự nhiên, không những là trung tâm kinh tế của cả nước mà còn là trung tâm kinh tế và giao thương của Đông Nam Á và thế giới, thành Hồ đã thu hút được vốn liếng, công nghệ và nhà đầu tư của cả nước và cả thế giới. Nhờ vậy thành Hồ là nơi tạo ra nhịp sống mạnh mẽ năng động, tạo ra việc làm, tạo ra hàng hoá dồi dào cho thị trường cả nước và thế giới, tạo ra việc làm ăn, buôn bán dễ dàng nhất trong nước.
Nước nào cũng có những vùng có điều kiện tự nhiên thuận lợi và những vùng sự sống khó khăn nhưng có hiền tài quản lí đất nước vẫn tạo được thế mạnh kinh tế cho vùng đất nghèo khó để ổn định dân cư. Người dân nơi khó không phải bỏ đi nơi khác. Nevada là vùng đất sa mạc khô cằn và vách đá trần trụi không có mầu xanh sự sống của nước Mỹ. Hiền tài nước Mỹ đã xây dựng trên sỏi đá khô cằn và giữa những vách đá sừng sững hùng vĩ những lâu đài, những sòng bạc, vũ trường lung linh ánh sáng, biến mảnh đất nghèo thành trung tâm giải trí, trung tâm lạc thú không phải chỉ của nước Mỹ mà của cả thế giới. Người có đồng tiền dư giả trên khắp thế giới tấp nập tìm đến đổ tiền vào mảnh đất nghèo của nước Mỹ mua vui thâu đêm và mảnh đất Mỹ không có sự sống đã viết lên cái tên của sự giầu có, phong lưu, ăn chơi lịch lãm nhất thế giới: Las Vegas.

Las Vegas trở thành chốn xả hơi nghỉ ngơi, giải trí. Vách đá, thác nước và địa hình gập ghềnh sỏi đá nghèo sự sống nhưng kì thú của Nevada trở thành nơi du lịch và khám phá cho cả thế giới tìm đến. Người giầu từ mọi miền đất đến Las Vegas bước ra khỏi ánh sáng Las Vegas là đến kì thú Nevada. Người dân Nevada không phải lang bạt từ miền Tây sang miền Đông nước Mỹ đến trung tâm thương mại New York, đến thành phố cảng Chicago kiếm việc làm mà có việc làm, có thu nhập cao ngay ở mảnh đất sỏi đá khô cằn Nevada nơi họ sinh ra.

Không ảo tưởng hão huyền, không lạc quan địa lí rừng vàng biển bạc vẫn có thể khẳng định rằng Việt Nam có điều kiện tư nhiên thuận lợi cho sự sống con người hơn nhiều nước trên thế giới, hơn Israel, hơn Nhật Bản. Đất nước nơi nào cũng xanh tươi sự sống, nơi nào cũng non xanh nước biếc. Nơi nào cũng có thế mạnh kinh tế riêng và nơi nào dân cũng có sức lao động sáng tạo mạnh mẽ và bền bỉ phi thường.

Nhưng hiền tài trong dân không được sử dụng. Con người quản lí đất nước và xã hội không phải là hiền tài của nước mà chỉ là quan chức chính trị chay của đảng do đảng cơ cấu, đặt lên ghế cai trị, do đảng phân chia cho đám thái tử đảng từ trung ương tới địa phương. Bất tài, quan quản lí đất nước và xã hội chỉ biết hành xử theo lệnh, theo nghị quyết. Cúi đầu vâng dạ theo lệnh trên và lạnh lùng, quyết liệt ban phát lệnh cho dân. Đám quan chức cơ cấu không có năng lực sáng tạo, làm quan chỉ để vinh thân phì gia. Người dân sống chết mặc bay. Vùng đất khó khăn cứ mãi mãi khó khăn. Người dân phải bỏ mảnh đất quê trì trệ không sống nổi, tìm đến nơi có điều kiện phát triển để kiếm sống. Người nghèo từ Yên Bái, Sơn La, người lao động từ Thanh Hoá, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị . . . lũ lượt tìm đến thành Hồ đổi sức lao động lấy miếng ăn từng bữa là vì vậy.

3. Đất nước Việt Nam tươi xanh, tài nguyên trong lòng đất, tài nguyên trong lòng nước, tài nguyên trong thiên nhiên, tài nguyên trong con người đều giầu có nhưng đất nước mãi mãi nghèo khó, người dân mãi mãi điêu đứng, quằn quại, vật vã, rên rỉ, vật vờ trong kiếp sống mòn vì đội ngũ quan chức quản lí đất nước và xã hội không tương xứng với đất nước văn hiến, không tương xứng với thời đại dân chủ và tri thức, không tương xứng với một dân tộc nhiều hào kiệt, nhiều hiền tài nhưng người dân không được cầm lá phiếu tự do và dân chủ chọn hiền tài trong dân giúp nước. Đợt dịch covid 19 bùng phát và lây lan mạnh ở Việt Nam từ tháng năm 2021 lại càng cho người dân thấy sự không tương xứng đó ở những người được đảng cộng sản cầm quyền cơ cấu, đặt lên ghế quan cai trị.

Người dân miền Bắc, miền Trung bỏ quê vào thành Hồ kiếm sống đều phải chấp nhận tiện nghi sống thấp nhất, tồi tệ nhất. Người có việc làm cùng đồng lương ổn định và người buôn thúng bán bưng gặp lúc may mắn có thể dành dụm được chút tiền còm, tích cóp gửi về quê. Nhưng cũng có rất nhiều người kiếm ăn từng bữa, kiếm được đồng nào xào đồng nấy. Sự có mặt của những người nhập cư chấp nhận cuộc sống tồi tệ, bấp bênh đã giúp cho các khu công nghiệp san sát và mênh mông ở thành Hồ, ở Bình Dương, Đồng Nai, giúp cho hàng trăm ngàn cơ sở sản xuất kinh doanh tư nhân có đủ sức lao động, giúp cho hàng hoá trên thị trường dồi dào, dòng hàng hoá lưu thông ào ạt, sức tiêu thụ hàng hoá mạnh mẽ, làm nên sự phồn vinh, phát triển cả một vùng đất rộng lớn phương Nam. Trong số tiền thu ngân sách lớn nhất nước của thành Hồ, có phần đóng góp rất quan trọng và không nhỏ của những người nhập cư.

Cuối tháng bảy 2021 thành Hồ phát lệnh thực hiện lệnh Chính phủ là chỉ thị 16, giãn cách xã hội, không có việc cần thiết không được ra đường. Việc buôn bán kiếm sống trên đường phố của người nhập cư đương nhiên bị xếp vào loại không cần thiết. Không được ra đường, không còn nguồn sống, thôi đành về quê. Đợt tháo chạy của dân nhập cư lần thứ nhất khỏi thành Hồ đầu tháng tám 2021 đã cho thấy năng lực quản lí xã hội và cái tâm với người dân của quan cai trị. Quan chỉ biết ra lệnh. Trên ra lệnh cho dưới. Dưới ra lệnh cho dân. Dân khốn khổ vì lệnh như thế nào không cần biết.

Cả một gia đình ba người, bốn người ép thành một hàng kẹt cứng trên chiếc xe máy cà tàng. Vợ mới sinh được vài ngày ôm con đỏ hỏn sau lưng chồng giữa những bọc lớn, bọc nhỏ chênh vênh, lắt lẻo trên chiếc xe máy lúc nổ, lúc tịt, ròng rã nắng mưa gió bụi hơn nghìn cây số. Lúc người dân khốn cùng như vậy không hề thấy bóng dáng quan cai trị đâu cả. Con lành con ở cùng bà / Văng mình sốt mẩy con ra ngoài đường. Ca dao của dân gian từ xa xưa nhưng là tiếng thở dài não lòng của dân nhập cư rời thành Hồ hôm nay đấy. Cảnh người dân đến thành Hồ bán sức lao động, khi dịch bệnh phải ngậm ngùi, bơ vơ rời khỏi thành Hồ cũng y hệt cảnh người dân đi ở đợ, làm thuê cho địa chủ thời dân một cổ hai tròng dưới chế độ phong kiến và thực dân chưa xa.

Nơi dân nhập cư phải tháo chạy dịch covid 19, chính quyền bỏ mặc đã là tận cùng của sự vô lương tâm. Chính quyền nơi quê hương người dân trở về, chính quyền Thừa Thiên Huế, chính quyền Quảng Ngãi còn tàn nhẫn, độc ác, khốn nạn không cho người dân trở về quê của mình, trở về nhà của mình. Đám người ngồi ghế quan cai trị không do người dân cầm lá phiếu bầu lên mới hỗn xược và tàn nhẫn với dân đến như vậy. Những ông quan, bà quan cai trị dân được đảng phân chia, sắp đặt cho chiếc ghế quyền lực nên họ chỉ biết có đảng, chỉ cần nói thật đúng, thật hay theo nghị quyết, một thứ lệnh của đảng, khi họp chi bộ. Không cần biết đến dân. Mặc kệ dân đói khổ tha phương cầu thực. Kệ xác dân khi hoạn nạn. Không cho dân vào đất cai trị của quan mang dịch bệnh vào gây khó cho quan, làm mất thành tích của quan! Chỉ có hạng lên quan nhờ được đảng cơ cấu, chỉ biết hành xử theo lệnh mới hành xử với dân không còn mảy may tính người như vậy!

Sau hai tuần giãn cách xã hội đầu tháng tám, số dân nghèo còn nán lại nơi nhập cư đã kiệt quệ. Không còn tiền sống hàng ngày. Không còn tiền thuê phòng trọ. Không còn tiền mua viên thuốc lúc dịch bệnh bùng phát. Chưa mắc dịch bệnh thì nguy cơ chết đói đã cận kề. Người nhập cư đang nín thở chờ ngày hết hạn giãn cách xã hội 15.8.2021 để lại ra dòng chảy cuộc sống đi làm thuê, đi buôn thúng bán bưng kiếm sống thì sáng 15.8, lệnh quan cai trị thành Hồ lạnh lùng ban ra tiếp tục giãn cách xã hội thêm một tháng đến 15.9.2021 đã tạo ra đợt tháo chạy thứ hai, cuộc tổng tháo chạy của dân nhập cư khỏi thành Hồ.
Thành Hồ đã là ổ dịch covid 19 lớn nhất, chết chóc khủng khiếp nhất nước. Cuộc tổng tháo chạy khỏi thành Hồ của người dân nhập cư ngày 15.8.2021 là cuộc tháo chạy khỏi cái đói do không thể kiếm sống và tháo chạy khỏi cái chết do covid 19 bủa vây. Người quản lí xã hội thành Hồ sáng suốt phải nhận ra rằng dân nhập cư đều ở những khu nhà trọ chật chội, ấm thấp, tối tăm, tù túng, lại người người chen chúc là môi trường quá tốt cho covid 19 khu trú và lây lan. Người nhập cư ở lại là thụ động trông chờ vào nguồn cứu trợ vô cùng hạn hẹp, ít ỏi, nhỏ giọt. Trở về là chủ động xoay xoả lá rau ngoài vườn, quả trứng gà trong chuồng, con cá dưới ao và sự san sẻ đùm bọc vô tận của họ hàng, làng xóm. Tiền cứu trợ dù ngàn tỉ, chục ngàn tỉ, trăm ngàn tỉ cũng quá nhỏ bé với số người cần cứu trợ tới hàng triệu và với dịch covid 19 còn dai dẳng. Y tế thành Hồ đã quá tải. Người nhập cư rời thành Hồ về quê cũng giúp gánh nặng chống covid 19 của thành Hồ nhẹ đi rất nhiều. Lúc này người nhập cư rời bỏ môi trường ngột ngạt covid 19 trở về với màu xanh trong lành ở làng quê là đúng đắn và cần thiết.

Lẽ ra việc khẩn thiết cần làm không phải là giãn cách xã hội mà là chính quyền thành Hồ phải làm việc với chính quyền nơi người dân trở về để cuộc trở quê của dân được thuận tiện, an toàn và ấm áp tình người thì chính quyền chỉ biết ra lệnh lại tung quân đội, công an, dân phòng, tung công cụ bạo lực ra chặn dân nhập cư chạy trốn cái chết đói và cái chết dịch bệnh covid 19.

Giãn cách xã hội làm ngưng dòng chảy cuộc sống, không cho người dân được quyền kiếm sống và ngăn chặn người dân nhập cư trở về quê đều là việc làm thô bạo, chà đạp lên quyền con người.

Lệnh giãn cách xã hội, không cho dân ra khỏi nhà đi lại trên đường thực sự là lệnh tước đoạt quyền con người cơ bản của người dân. Động vật là loài vật có vận động, di chuyển. Con người là động vật cao cấp nhất và quyền đầu tiên, cơ bản nhất của con người là quyền đi lại. Luật cơ bản, luật cao nhất của nước nào cũng có điều luật bảo đảm quyền đi lại của người dân. Quyền tự do đi lại của người dân Việt Nam được Hiến pháp 2013 bảo đảm ở điều 23: Công dân có quyền tự do đi lại và cư trú ở trong nước.

Tháng tư, 2021 dịch covid 19 bùng phát đợt thứ tư dữ dội nhất ở Canada. Canada chỉ có hơn 37 triệu dân mà có tới hơn một triệu dân nhiễm dịch, hơn hai mươi ngàn dân chết dịch. Mỗi ngày có cả ngàn dân nhập bệnh viện vì covid 19. Dịch covid 19 ở Canada nặng nề, thê thảm hơn ở Việt Nam nhiều lần, quyền tự do đi lại của người dân Canada vẫn được bảo đảm. Để biết vì sao người dân vẫn dập dìu trên đường phố khi dịch bùng phát dữ dội, thủ hiến Dough Ford tỉnh bang Ontario cho một nhóm cảnh sát chặn ngẫu nhiên người ngược xuôi hỏi lí do đi đường. Lập tức người dân Canada đùng đùng nổi giận đòi người ra lệnh xét hỏi dân phải từ chức vì xâm phạm quyền tự do đi lại và quyền riêng tư. Cảnh sát cũng ý thức được hành vi trái pháp luật của mình. tự động dừng công vụ, không chấp hành lệnh xét hỏi dân. Hôm sau lệnh của thủ hiến bị thu hồi và thủ hiến Dough Ford phải lên truyền hình khẩn khoản xin lỗi dân.

Không quản lí xã hội bằng luật, chỉ quen quản lí bằng lệnh, chống covid 19, nhà nước Việt Nam từ trung ương đến địa phương chỉ biết liên tiếp ban lệnh giãn cách xã hội, tước đoạt quyền tự do đi lại, sinh sống của người dân. Người dân thì thực sự là bầy cừu, ngoan ngoãn theo chiếc gậy quyền lực lùa đuổi. Có người phản kháng vì bị tước đoạt quyền tự do đi lại thì lại phản kháng tiêu cực. Ngày 17.8.2021 một thanh niên đi xe máy ở Thủ Dầu Một, Bình Dương bị cảnh sát chặn lại xét hỏi và lập biên bản xử phạt. Anh thanh niên liền châm lửa đốt chiếc xe của mình. Chiếc xe ngùn ngụt cháy như ngọn lửa Norman Morrison ở nước Mỹ năm 1965 phản đối chính phủ Mỹ đưa lính Mỹ sang tham gia chiến tranh Việt Nam.
Bằng mắt thường không nhìn thấy con covid 19 nhưng con covid 19 vô hình lại cho ta thấy rõ hai loại hình chính quyền. Một chính quyền mọi hành xử lớn nhỏ đều theo luật, đều vì con người, vì người dân. Một chính quyền chỉ hành xử theo lệnh và lệnh thường đẩy phần khó cho dân, giành lợi ích cho quan. Con covid 19 vô hình còn cho ta thấy rõ hơn những khuôn mặt của một chính quyền hành xử theo lệnh, khuôn mặt những người quản lí đất nước và xã hội Việt Nam

Phạm Đình Trọng